કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
નવપદાર્થપૂર્વક મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
૧૮૯
अरहंतसिद्धसाहुसु भत्ती धम्मम्मि जा य खलु चेट्ठा ।
अणुगमणं पि गुरूणं पसत्थरागो त्ति वुच्चंति ।।१३६।।
अर्हत्सिद्धसाधुषु भक्ति र्धर्मे या च खलु चेष्टा ।
अनुगमनमपि गुरूणां प्रशस्तराग इति ब्रुवन्ति ।।१३६।।
प्रशस्तरागस्वरूपाख्यानमेतत् ।
अर्हत्सिद्धसाधुषु भक्ति :, धर्मे व्यवहारचारित्रानुष्ठाने वासनाप्रधाना चेष्टा,
અર્હંત-સાધુ-સિદ્ધ પ્રત્યે ભક્તિ, ચેષ્ટા ધર્મમાં,
ગુરુઓ તણું અનુગમન — એ પરિણામ રાગ પ્રશસ્તના. ૧૩૬.
અન્વયાર્થઃ — [ अर्हत्सिद्धसाधुषु भक्तिः ] અર્હંત-સિદ્ધ-સાધુઓ પ્રત્યે ભક્તિ, [ धर्मे
या च खलु चेष्टा ] ધર્મમાં ખરેખર ચેષ્ટા [ अनुगमनम् अपि गुरूणाम् ] અને ગુરુઓનું
અનુગમન, [ प्रशस्तरागः इति ब्रुवन्ति ] તે ‘પ્રશસ્ત રાગ’ કહેવાય છે.
ટીકાઃ — આ, પ્રશસ્ત રાગના સ્વરૂપનું કથન છે.
૧અર્હંત - સિદ્ધ - સાધુઓ પ્રત્યે ભક્તિ, ધર્મમાં — વ્યવહારચારિત્રના
૧. અર્હંત-સિદ્ધ-સાધુઓમાં અર્હંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ પાંચેય સમાઈ જાય છે
[કારણ કે ‘સાધુઓ’માં આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ ત્રણ સમાય છે].
[નિર્દોષ પરમાત્માથી પ્રતિપક્ષભૂત એવાં આર્ત-રૌદ્રધ્યાનો વડે ઉપાર્જિત જે જ્ઞાનાવરણીયાદિ
પ્રકૃતિઓ તેમનો, રાગાદિવિકલ્પરહિત ધર્મ-શુકલધ્યાનો વડે વિનાશ કરીને, જેઓ ક્ષુધાદિ અઢાર દોષ
રહિત અને કેવળજ્ઞાનાદિ અનંત ચતુષ્ટય સહિત થયા, તેઓ અર્હંતો કહેવાય છે.
લૌકિક અંજનસિદ્ધ વગેરેથી વિલક્ષણ એવા જેઓ જ્ઞાનાવરણીયાદિ-અષ્ટકર્મના અભાવથી
સમ્યક્ત્વાદિ-અષ્ટગુણાત્મક છે અને લોકાગ્રે વસે છે, તેઓ સિદ્ધો છે.
વિશુદ્ધ જ્ઞાનદર્શન જેનો સ્વભાવ છે એવા આત્મતત્ત્વની નિશ્ચયરુચિ, તેવી જ જ્ઞપ્તિ, તેવી જ
નિશ્ચળ-અનુભૂતિ, પરદ્રવ્યની ઇચ્છાના પરિહારપૂર્વક તે જ આત્મદ્રવ્યમાં પ્રતપન અર્થાત્ તપશ્ચરણ અને
સ્વશક્તિને ગોપવ્યા વિના તેવું જ અનુષ્ઠાન — આવા નિશ્ચયપંચાચારને તથા તેના સાધક વ્યવહાર-
પંચાચારને — કે જેની વિધિ આચારાદિશાસ્ત્રોમાં કહી છે તેને — એટલે કે ઉભય આચારને જેઓ પોતે
આચરે છે અને બીજાઓને અચરાવે છે, તેઓ આચાર્યો છે.
પાંચ અસ્તિકાયોમાં શુદ્ધજીવાસ્તિકાયને, છ દ્રવ્યોમાં શુદ્ધજીવદ્રવ્યને, સાત તત્ત્વોમાં શુદ્ધજીવતત્ત્વને