अत्र जीवानां स्वाभाविकं प्रमाणं मुक्तामुक्त विभागश्चोक्त : ।
जीवा ह्यविभागैकद्रव्यत्वाल्लोकप्रमाणैकप्रदेशाः । अगुरुलघवो गुणास्तु तेषामगुरु-
लघुत्वाभिधानस्य स्वरूपप्रतिष्ठत्वनिबन्धनस्य स्वभावस्याविभागपरिच्छेदाः प्रतिसमय-
अंशो) [ तैः अनंतैः ] ते अनंत अगुरुलघु(गुण)रूपे [ सर्वे ] सर्व जीवो [ परिणताः ] परिणत छे; [ देशैः असंख्याताः ] तेओ असंख्यात प्रदेशवाळा छे. [ स्यात् सर्वम् लोकम् आपन्नाः ] केटलाक कथंचित् आखा लोकने प्राप्त होय छे [ केचित् तु ] अने केटलाक [ अनापन्नाः ] अप्राप्त होय छे. [ बहवः जीवाः ] घणा ( – अनंत) जीवो [ मिथ्या- दर्शनकषाययोगयुताः ] मिथ्यादर्शन-कषाय-योगसहित [ संसारिणः ] संसारी छे [ च ] अने घणा ( – अनंत जीवो) [ तैः वियुताः ] मिथ्यादर्शन-कषाय-योगरहित [ सिद्धाः ] सिद्ध छे.
टीकाः — अहीं जीवोनुं स्वाभाविक १प्रमाण तथा तेमनो मुक्त ने अमुक्त एवो विभाग कह्यो छे.
जीवो खरेखर अविभागी-एकद्रव्यपणाने लीधे लोकप्रमाण-एकप्रदेशवाळा छे. तेमना ( – जीवोना) अगुरुलघु २गुणो — अगुरुलघुत्व नामनो जे स्वरूपप्रतिष्ठत्वना कारणभूत स्वभाव तेना ३अविभाग परिच्छेदो — प्रतिसमय थती ४षट्स्थानपतित वृद्धि-
६०
१. प्रमाण=माप; परिमाण. [जीवना अगुरुलघुत्वस्वभावना नानामां नाना अंशो (अविभाग
परिच्छेदो) पाडतां स्वभावथी ज सदाय अनंत अंशो पडे छे, तेथी जीव सदाय आवा
(षट्गुणवृद्धिहानियुक्त) अनंत अंशो जेवडो छे. वळी जीवना स्वक्षेत्रना नानामां नाना अंशो
पाडतां स्वभावथी ज सदाय असंख्य अंशो पडे छे, तेथी जीव सदाय आवा असंख्य अंशो
जेवडो छे.]
२. गुण=अंश; अविभाग परिच्छेद. [जीवमां अगुरुलघुत्व नामनो स्वभाव छे. ते स्वभाव जीवने स्वरूपप्रतिष्ठत्वना (अर्थात् स्वरूपमां रहेवाना) कारणभूत छे. तेना अविभाग परिच्छेदोने अहीं अगुरुलघु गुणो ( – अंशो) कह्या छे.]
३. कोई गुणमां (एटले के गुणना पर्यायमां) अंशकल्पना करवामां आवतां, तेनो जे नानामां नानो (जघन्य मात्रारूप, निरंश) अंश पडे तेने ते गुणनो (एटले के गुणना पर्यायनो) अविभाग परिच्छेद कहेवामां आवे छे.
४. षट्स्थानपतित वृद्धिहानि=छ स्थानमां समावेश पामती वृद्धिहानि; षट्गुण वृद्धिहानि. [अगुरुलघुत्वस्वभावना अनंत अंशोमां स्वभावथी ज समये समये षट्गुण वृद्धिहानि थया करे छे.]