व्यपदेशादीनामेकान्तेन द्रव्यगुणान्यत्वनिबन्धनत्वमत्र प्रत्याख्यातम् ।
यथा देवदत्तस्य गौरित्यन्यत्वे षष्ठीव्यपदेशः, तथा वृक्षस्य शाखा द्रव्यस्य गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । यथा देवदत्तः फलमङ्कुशेन धनदत्ताय वृक्षाद्वाटिकायाम- वचिनोतीत्यन्यत्वे कारकव्यपदेशः, तथा मृत्तिका घटभावं स्वयं स्वेन स्वस्मै स्वस्मात् स्वस्मिन् करोतीत्यात्मात्मानमात्मनात्मने आत्मन आत्मनि जानातीत्यनन्यत्वेऽपि । यथा प्रांशोर्देवदत्तस्य प्रांशुर्गौरित्यन्यत्वे संस्थानं, तथा प्रांशोर्वृक्षस्य प्रांशुः शाखाभरो मूर्तद्रव्यस्य मूर्ता गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । यथैकस्य देवदत्तस्य दश गाव इत्यन्यत्वे संख्या, तथैकस्य
अन्वयार्थः — [ व्यपदेशाः ] व्यपदेशो, [ संस्थानानि ] संस्थानो, [ संख्याः ] संख्याओ [ च ] अने [ विषयाः ] विषयो [ ते बहुकाः भवन्ति ] घणां होय छे. [ ते ] ते (व्यपदेश वगेरे), [ तेषाम् ] द्रव्य-गुणोना [ अन्यत्वे ] अन्यपणामां [ अनन्यत्वे च अपि ] तेम ज अनन्यपणामां पण [ विद्यन्ते ] होई शके छे.
टीकाः — अहीं *व्यपदेश वगेरे एकांते द्रव्य-गुणोना अन्यपणानुं कारण होवानुं खंडन कर्युं छे.
जेवी रीते ‘देवदत्तनी गाय’ एम अन्यपणामां षष्ठीव्यपदेश ( – छठ्ठी विभक्तिनुं कथन) होय छे, तेवी रीते ‘वृक्षनी शाखाओ’, ‘द्रव्यना गुणो’ एम अनन्यपणामां पण (षष्ठीव्यपदेश) होय छे. जेवी रीते ‘देवदत्त फळने अंकुश वडे धनदत्तने माटे वृक्ष परथी वाडीमां तोडे छे’ एम अन्यपणामां कारकव्यपदेश होय छे, तेवी रीते ‘माटी पोते घटभावने ( – घडारूप परिणामने) पोता वडे पोताने माटे पोतामांथी पोतामां करे छे’, ‘आत्मा आत्माने आत्मा वडे आत्माने माटे आत्मामांथी आत्मामां जाणे छे’ एम अनन्यपणामां पण (कारकव्यपदेश) होय छे. जेवी रीते ‘ऊंचा देवदत्तनी ऊंची गाय’ एम अन्यपणामां संस्थान होय छे, तेवी रीते ‘विशाळ वृक्षनो विशाळ शाखासमुदाय’, ‘मूर्त द्रव्यना मूर्त गुणो’ एम अनन्यपणामां पण (संस्थान) होय छे. पं. ११
*व्यपदेश = कथन; अभिधान. (आ गाथामां एम समजाव्युं छे के — ज्यां भेद होय त्यां ज व्यपदेश
वगेरे घटे एवुं कांई नथी; ज्यां अभेद होय त्यां पण तेओ घटे छे. माटे द्रव्य-गुणोमां जे व्यपदेश
वगेरे होय छे ते कांई एकांते द्रव्य-गुणोना भेदने सिद्ध करता नथी.)