वृक्षस्य दश शाखाः एकस्य द्रव्यस्यानन्ता गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । यथा गोष्ठे गाव इत्यन्यत्वे विषयः, तथा वृक्षे शाखाः द्रव्ये गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । ततो न व्यपदेशादयो द्रव्यगुणानां वस्तुत्वेन भेदं साधयन्तीति ।।४६।।
यथा धनं भिन्नास्तित्वनिर्वृत्तं भिन्नास्तित्वनिर्वृत्तस्य, भिन्नसंस्थानं भिन्नसंस्था- जेवी रीते ‘एक देवदत्तनी दस गायो’ एम अन्यपणामां संख्या होय छे, तेवी रीते ‘एक वृक्षनी दश शाखाओ’, ‘एक द्रव्यना अनंत गुणो’ एम अनन्यपणामां पण (संख्या) होय छे. जेवी रीते ‘वाडामां गायो’ एम अन्यपणामां विषय ( – आधार) होय छे, तेवी रीते ‘वृक्षमां शाखाओ’, ‘द्रव्यमां गुणो’ एम अनन्यपणामां पण (विषय) होय छे. माटे (एम समजवुं के) व्यपदेश वगेरे, द्रव्य-गुणोमां वस्तुपणे भेद सिद्ध करता नथी. ४६.
अन्वयार्थः — [ यथा ] जेवी रीते [ धनं ] धन [ च ] अने [ ज्ञानं ] ज्ञान [ धनिनं ] (पुरुषने) ‘धनी’ [ च ] अने [ ज्ञानिनं ] ‘ज्ञानी’ [ करोति ] करे छे — [ द्विविधाभ्याम् भणन्ति ] एम बे प्रकारे कहेवामां आवे छे, [ तथा ] तेवी रीते [ तत्त्वज्ञाः ] तत्त्वज्ञो [ पृथक्त्वम् ] पृथक्त्व [ च अपि ] तेम ज [ एकत्वम् ] एकत्वने कहे छे.
टीकाः — आ, वस्तुपणे भेद अने (वस्तुपणे) अभेदनुं उदाहरण छे.
जेवी रीते (१) भिन्न अस्तित्वथी रचायेलुं, (२) भिन्न संस्थानवाळुं, (३) भिन्न संख्यावाळुं अने (४) भिन्न विषयमां रहेलुं एवुं धन (१) भिन्न
८२