अत्र निश्चयनयेनाभिन्नकारकत्वात्कर्मणो जीवस्य च स्वयं स्वरूपकर्तृत्वमुक्त म् ।
कर्म खलु कर्मत्वप्रवर्तमानपुद्गलस्कन्धरूपेण कर्तृतामनुबिभ्राणं, कर्मत्वगमन-
शक्ति रूपेण करणतामात्मसात्कुर्वत्, प्राप्यकर्मत्वपरिणामरूपेण कर्मतां कलयत्, पूर्वभाव-
व्यपायेऽपि ध्रुवत्वालम्बनादुपात्तापादानत्वम्, उपजायमानपरिणामरूपकर्मणाश्रीयमाणत्वादुपोढ- सम्प्रदानत्वम्, आधीयमानपरिणामाधारत्वाद्गृहीताधिकरणत्वं, स्वयमेव षट्कारकीरूपेण व्यवतिष्ठमानं न कारकान्तरमपेक्षते । एवं जीवोऽपि भावपर्यायेण प्रवर्तमानात्मद्रव्यरूपेण कर्तृतामनुबिभ्राणो, भावपर्यायगमनशक्ति रूपेण करणतामात्मसात्कुर्वन्, प्राप्यभावपर्यायरूपेण कर्मतां कलयन्, पूर्वभावपर्यायव्यपायेऽपि ध्रुवत्वालम्बनादुपात्तापादानत्वः, उपजायमान- भावपर्यायरूपकर्मणाश्रीयमाणत्वादुपोढसम्प्रदानत्वः, आधीयमानभावपर्यायाधारत्वाद्गृहीताधि- भावेन ] कर्मस्वभाव भावथी ( –
औदयिकादि भावथी) [ सम्यक् आत्मानम् ] बराबर पोताने करे छे.
टीकाः — निश्चयनये अभिन्न कारको होवाथी कर्म अने जीव स्वयं स्वरूपना ( – पोतपोताना रूपना) कर्ता छे एम अहीं कह्युं छे.
कर्म खरेखर (१) कर्मपणे प्रवर्तता पुद्गलस्कंधरूपे कर्तापणाने धरतुं, (२) कर्मपणुं पामवानी शक्तिरूपे करणपणाने अंगीकृत करतुं, (३) प्राप्य एवा कर्मत्वपरिणामरूपे कर्मपणाने अनुभवतुं, (४) पूर्व भावनो नाश थवा छतां ध्रुवपणाने अवलंबतुं होवाथी जेणे अपादानपणाने प्राप्त कर्युं छे एवुं, (५) ऊपजता परिणामरूप कर्म वडे समाश्रित थतुं होवाथी (अर्थात् ऊपजता परिणामरूप कार्य पोताने देवामां आवतुं होवाथी) संप्रदानपणाने पामेलुं अने (६) धारी राखवामां आवता परिणामनो आधार होवाथी जेणे अधिकरणपणाने ग्रह्युं छे एवुं — स्वयमेव षट्कारकरूपे वर्ततुं थकुं अन्य कारकनी अपेक्षा राखतुं नथी.
ए प्रमाणे जीव पण (१) भावपर्याये प्रवर्तता आत्मद्रव्यरूपे कर्तापणाने धरतो, (२) भावपर्याय पामवानी शक्तिरूपे करणपणाने अंगीकृत करतो, (३) प्राप्य एवा भावपर्यायरूपे कर्मपणाने अनुभवतो, (४) पूर्व भावपर्यायनो नाश थवा छतां ध्रुवपणाने अवलंबतो होवाथी जेणे अपादानपणाने प्राप्त कर्युं छे एवो, (५) ऊपजता भावपर्यायरूप कर्म वडे समाश्रित थतो होवाथी (अर्थात् ऊपजता भावपर्यायरूप कार्य
१००