भिन्नस्वभावभूतौ मूलपदार्थौ । जीवपुद्गलसंयोगपरिणामनिर्वृत्ताः सप्तान्ये पदार्थाः । शुभपरिणामो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामः पुद्गलानाञ्च पुण्यम् । अशुभ- परिणामो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामः पुद्गलानाञ्च पापम् । मोहरागद्वेष- परिणामो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामो योगद्वारेण प्रविशतां पुद्गलानाञ्चास्रवः । मोहरागद्वेषपरिणामनिरोधो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामनिरोधो योगद्वारेण प्रविशतां पुद्गलानाञ्च संवरः । कर्मवीर्यशातनसमर्थो बहिरङ्गान्तरङ्गतपोभिर्बृंहितशुद्धोप- योगो जीवस्य, तदनुभावनीरसीभूतानामेकदेशसंक्षयः समुपात्तकर्मपुद्गलानाञ्च निर्जरा । मोहरागद्वेषस्निग्धपरिणामो जीवस्य, तन्निमित्तेन कर्मत्वपरिणतानां जीवेन सहान्योन्य- सम्मूर्च्छनं पुद्गलानाञ्च बन्धः । अत्यन्तशुद्धात्मोपलम्भो जीवस्य, जीवेन सहात्यन्तविश्लेषः
जीव अने पुद्गलना संयोगपरिणामथी नीपजता सात बीजा पदार्थो छे. (तेमनुं संक्षिप्त स्वरूप नीचे प्रमाणे छेः – ) जीवना शुभ परिणाम (ते पुण्य छे) तेम ज ते (शुभ परिणाम) जेनुं निमित्त छे एवा पुद्गलोना कर्मपरिणाम ( – शुभकर्मरूप परिणाम) ते पुण्य छे. जीवना अशुभ परिणाम (ते पाप छे) तेम ज ते (अशुभ परिणाम) जेनुं निमित्त छे एवा पुद्गलोना कर्मपरिणाम ( – अशुभकर्मरूप परिणाम) ते पाप छे. जीवना मोहरागद्वेषरूप परिणाम (ते आस्रव छे) तेम ज ते (मोहरागद्वेषरूप परिणाम) जेनुं निमित्त छे एवा जे योग द्वारा प्रवेशतां पुद्गलोना कर्मपरिणाम ते आस्रव छे. जीवना मोहरागद्वेषरूप परिणामनो निरोध (ते संवर छे) तेम ज ते (मोहरागद्वेषरूप परिणामनो निरोध) जेनुं निमित्त छे एवो जे योग द्वारा प्रवेशतां पुद्गलोना कर्मपरिणामनो निरोध ते संवर छे. कर्मना वीर्यनुं ( – कर्मनी शक्तिनुं) १शातन करवामां समर्थ एवो जे बहिरंग अने अंतरंग (बार प्रकारनां) तपो वडे वृद्धि पामेलो जीवनो शुद्धोपयोग (ते निर्जरा छे) तेम ज तेना प्रभावथी ( – वृद्धि पामेला शुद्धोपयोगना निमित्तथी) नीरस थयेलां एवां उपार्जित कर्मपुद्गलोनो एकदेश २संक्षय ते निर्जरा छे. जीवना, मोहरागद्वेष वडे स्निग्ध परिणाम (ते बंध छे) तेम ज तेना ( – स्निग्ध परिणामना) निमित्तथी कर्मपणे परिणत पुद्गलोनुं जीवनी साथे अन्योन्य अवगाहन ( – विशिष्ट शक्ति सहित एकक्षेत्रावगाहसंबंध) ते बंध छे. जीवनी अत्यंत शुद्ध आत्मोपलब्धि (ते मोक्ष छे) तेम ज कर्मपुद्गलोनो जीवथी अत्यंत
१. शातन करवुं=पातळुं करवुं; हीन करवुं; क्षीण करवुं; नष्ट करवुं.
२. संक्षय=सम्यक् प्रकारे क्षय