पृथिवीकायिकादीनां पञ्चानामेकेन्द्रियत्वनियमोऽयम् ।
पृथिवीकायिकादयो हि जीवाः स्पर्शनेन्द्रियावरणक्षयोपशमात् शेषेन्द्रियावरणोदये नोइन्द्रियावरणोदये च सत्येकेन्द्रिया अमनसो भवन्तीति ।।११२।।
एकेन्द्रियाणां चैतन्यास्तित्वे द्रष्टान्तोपन्यासोऽयम् ।
अन्वयार्थः — [ एते ] आ [ पृथिवीकायिकाद्याः ] पृथ्वीकायिक वगेरे [ पञ्चविधाः ] पांच प्रकारना [ जीवनिकायाः ] जीवनिकायोने [ मनःपरिणामविरहिताः ] मनपरिणामरहित [ एकेन्द्रियाः जीवाः ] एकेंद्रिय जीवो [ भणिताः ] (सर्वज्ञे) कह्या छे.
टीकाः – आ, पृथ्वीकायिक वगेरे पांच ( – पंचविध) जीवोना एकेंद्रियपणानो नियम छे.
पृथ्वीकायिक वगेरे जीवो, स्पर्शनेंद्रियना ( – भावस्पर्शनेंद्रियना) आवरणना क्षयोपशमने लीधे तथा बाकीनी इन्द्रियोना ( – चार भावेंद्रियोना) आवरणनो उदय तेम ज मनना ( – भावमनना) आवरणनो उदय होवाथी, मनरहित एकेंद्रिय छे. ११२.
अन्वयार्थः — [ अण्डेषु प्रवर्धमानाः ] इंडांमां वृद्धि पामतां प्राणीओ, [ गर्भस्थाः ] गर्भमां रहेलां प्राणीओ [ च ] अने [ मूर्च्छां गताः मानुषाः ] मूर्छा पामेला मनुष्यो, [ याद्रशाः ] जेवां (बुद्धिपूर्वक व्यापार विनानां) छे, [ ताद्रशाः ] तेवा [ एकेन्द्रियाः जीवाः ] एकेंद्रिय जीवो [ ज्ञेयाः ] जाणवा.
टीकाः — आ, एकेंद्रियोने चैतन्यनुं अस्तित्व होवा संबंधी द्रष्टांतनुं कथन छे.