प्रवृत्तिरूपाः कृष्णनीलकापोतलेश्यास्तिस्रः, रागद्वेषोदयप्रकर्षादिन्द्रियाधीनत्वम्, राग- द्वेषोद्रेकात्प्रियसंयोगाप्रियवियोगवेदनामोक्षणनिदानाकाञ्क्षणरूपमार्तम्, कषायक्रूराशयत्वाद्धिंसा- ऽसत्यस्तेयविषयसंरक्षणानन्दरूपं रौद्रम्, नैष्कर्म्यं तु शुभकर्मणश्चान्यत्र दुष्टतया प्रयुक्तं ज्ञानम्, सामान्येन दर्शनचारित्रमोहनीयोदयोपजनिताविवेकरूपो मोहः, — एषः भावपापास्रव-प्रपञ्चो द्रव्यपापास्रवप्रपञ्चप्रदो भवतीति ।।१४०।।
अथ संवरपदार्थव्याख्यानम् । [ पापप्रदाः भवन्ति ] ए भावो पापप्रद छे.
तीव्र मोहना विपाकथी उत्पन्न थती आहार-भय-मैथुन-परिग्रहसंज्ञाओ; तीव्र कषायना उदयथी १अनुरंजित योगप्रवृत्तिरूप कृष्ण-नील-कापोत नामनी त्रण लेश्या; रागद्वेषना उदयना २प्रकर्षने लीधे वर्ततुं इन्द्रियाधीनपणुं; रागद्वेषना ३उद्रेकने लीधे प्रियना संयोगने, अप्रियना वियोगने, वेदनामांथी छुटकाराने तथा निदानने इच्छवारूप आर्तध्यान; कषाय वडे ४क्रूर एवा परिणामने लीधे थतुं हिंसानंद, असत्यानंद, स्तेयानंद अने विषयसंरक्षणानंदरूप रौद्रध्यान; वगरप्रयोजने ( – नकामुं) शुभ कर्मथी अन्यत्र ( – अशुभ कार्यमां) दुष्टपणे जोडायेलुं ज्ञान; अने सामान्यपणे दर्शनचारित्रमोहनीयना उदयथी उत्पन्न अविवेकरूप मोह; — आ, भावपापास्रवनो विस्तार द्रव्यपापास्रवना विस्तारने देनारो छे (अर्थात् उपरोक्त भावपापास्रवरूप अनेकविध भावो तेवा तेवा अनेकविध द्रव्यपापास्रवमां निमित्तभूत छे). १४०.
१. अनुरंजित = रंगायेल. [कषायना उदयथी अनुरंजित योगप्रवृत्ति ते लेश्या छे. त्यां, कृष्णादि त्रण
लेश्याओ तीव्र कषायना उदयथी अनुरंजित योगप्रवृत्तिरूप छे.] २. प्रकर्ष = उत्कर्ष; उग्रता ३. उद्रेक = पुष्कळता; वधारो. ४. क्रूर = निर्दय; कठोर; उग्र.