कहानजैनशास्त्रमाळा ]
नवपदार्थपूर्वक मोक्षमार्गप्रपंचवर्णन
१९९
बहूनां कर्मणां निर्जरणं करोति । तदत्र कर्मवीर्यशातनसमर्थो बहिरङ्गान्तरङ्गतपोभिर्बृंहितः
शुद्धोपयोगो भावनिर्जरा, तदनुभावनीरसीभूतानामेकदेशसंक्षयः समुपात्तकर्मपुद्गलानां
द्रव्यनिर्जरेति ।।१४४।।
जो संवरेण जुत्तो अप्पट्ठपसाधगो हि अप्पाणं ।
मुणिऊण झादि णियदं णाणं सो संधुणोदि कम्मरयं ।।१४५।।
यः संवरेण युक्त : आत्मार्थप्रसाधको ह्यात्मानम् ।
ज्ञात्वा ध्यायति नियतं ज्ञानं स संधुनोति कर्मरजः ।।१४५।।
करे छे. तेथी अहीं (आ गाथामां एम कह्युं के), कर्मना वीर्यनुं ( – कर्मनी शक्तिनुं) १शातन
करवामां समर्थ एवो जे बहिरंग अने अंतरंग तपो वडे २वृद्धि पामेलो शुद्धोपयोग ते
भावनिर्जरा छे अने तेना प्रभावथी ( – वृद्धि पामेला शुद्धोपयोगना निमित्तथी) नीरस
थयेलां एवां उपार्जित कर्मपुद्गलोनो एकदेश ३संक्षय ते द्रव्यनिर्जरा छे. १४४.
संवर सहित, आत्मप्रयोजननो प्रसाधक आत्मने
जाणी, सुनिश्चळ ज्ञान ध्यावे, ते करमरज निर्जरे. १४५.
अन्वयार्थः — [ संवरेण युक्तः ] संवरथी युक्त एवो [ यः ] जे जीव,
अंशने व्यवहार-तप कहेवामां आवे छे. (मिथ्याद्रष्टिने निश्चय-तप नथी तेथी तेना अनशनादि-
संबंधी शुभ भावोने व्यवहार-तपो पण कहेवाता नथी; कारण के ज्यां वास्तविक तपनो सद्भाव ज नथी, त्यां ते शुभ भावोमां आरोप कोनो करवो?) १. शातन करवुं = पातळुं करवुं; हीन करवुं; क्षीण करवुं; नष्ट करवुं. २. वृद्धि पामेलो = वधेलो; उग्र थयेलो. [संवर अने शुद्धोपयोगवाळा जीवने ज्यारे उग्र शुद्धोपयोग थाय
छे त्यारे घणां कर्मोनी निर्जरा थाय छे. शुद्धोपयोगनी उग्रता करवानी विधि शुद्धात्मद्रव्यना आलंबननी
उग्रता करवी ते ज छे. एम करनारने, सहजदशाए हठ विना जे अनशनादिसंबंधी भावो वर्ते तेमां
(शुभपणारूप अंशनी साथे) उग्र-शुद्धिरूप अंश होय छे, जेथी घणां कर्मोनी निर्जरा थाय छे.
(मिथ्याद्रष्टिने तो शुद्धात्मद्रव्य भास्युं ज नथी, तेथी तेने संवर नथी, शुद्धोपयोग नथी, शुद्धोपयोगनी
वृद्धिनी तो वात ज क्यां रही? तेथी तेने, सहज दशा विनाना — हठपूर्वक — अनशनादिसंबंधी
शुभभावो कदाचित् भले होय तोपण, मोक्षना हेतुभूत निर्जरा बिलकुल होती नथी.]
३. संक्षय = सम्यक् प्रकारे क्षय.