भिन्नानि विशेषादेशाद्भिन्नानि युगपद्भावीनि स्वभावभूतानि द्रव्यस्य लक्षणं भवन्तीति । गुणपर्याया वा द्रव्यलक्षणम् । अनेकान्तात्मकस्य वस्तुनोऽन्वयिनो विशेषा गुणा व्यतिरेकिणः पर्यायास्ते द्रव्ये यौगपद्येन क्रमेण च प्रवर्तमानाः कथञ्चिद्भिन्नाः कथञ्चिदभिन्नाः स्वभावभूताः द्रव्यलक्षणतामापद्यन्ते । त्रयाणामप्यमीषां द्रव्यलक्षणा- नामेकस्मिन्नभिहितेऽन्यदुभयमर्थादेवापद्यते । सच्चेदुत्पादव्ययध्रौव्यवच्च गुणपर्यायवच्च । उत्पाद-
व्ययध्रौव्यवच्चेत्सच्च गुणपर्यायवच्च । गुणपर्यायवच्चेत्सच्चोत्पादव्ययतध्रौव्यवच्चेति । सद्धि नित्या-
नित्यस्वभावत्वाद्ध्रुवत्वमुत्पादव्ययात्मकतांच प्रथयति, ध्रुवत्वात्मकैर्गुणैरुत्पादव्ययात्मकैः पर्यायैश्च सहैकत्वञ्चाख्याति । उत्पादव्ययध्रौव्याणि तु नित्यानित्यस्वरूपं परमार्थं —
के जेओ सामान्य आदेशे अभिन्न छे (अर्थात् सामान्य कथने द्रव्यथी अभिन्न छे), विशेष आदेशे (द्रव्यथी) भिन्न छे, युगपद् वर्ते छे अने स्वभावभूत छे तेओ — द्रव्यनुं लक्षण छे.
अथवा, गुणपर्यायो द्रव्यनुं लक्षण छे. अनेकांतात्मक वस्तुना +अन्वयी विशेषो ते गुणो छे अने व्यतिरेकी विशेषो ते पर्यायो छे. ते गुणपर्यायो (गुणो अने पर्यायो) — के जेओ द्रव्यमां एकीसाथे अने क्रमे प्रवर्ते छे, (द्रव्यथी) कथंचित् भिन्न ने कथंचित् अभिन्न छे तथा स्वभावभूत छे तेओ — द्रव्यनुं लक्षण छे.
द्रव्यनां आ त्रणे लक्षणोमांथी ( – सत्, उत्पादव्ययध्रौव्य अने गुणपर्यायो ए त्रण लक्षणोमांथी) एक कहेतां बाकीनां बंने (वगरकह्ये) अर्थथी ज आवी जाय छे. जो द्रव्य सत् होय, तो ते (१) उत्पादव्ययध्रौव्यवाळुं अने (२) गुणपर्यायवाळुं होय; जो उत्पादव्ययध्रौव्यवाळुं होय, तो ते (१) सत् अने (२) गुणपर्यायवाळुं होय; जो गुणपर्यायवाळुं होय, तो ते (१) सत् अने (२) उत्पादव्ययध्रौव्यवाळुं होय. ते आ प्रमाणेः — सत् नित्यानित्यस्वभाववाळुं होवाथी (१) ध्रौव्यने अने उत्पाद- व्ययात्मकताने जाहेर करे छे तथा (२) ध्रौव्यात्मक गुणो अने उत्पादव्ययात्मक पर्यायो साथे एकत्व दर्शावे छे. उत्पादव्ययध्रौव्य (१) नित्यानित्यस्वरूप १पारमार्थिक सत्ने
२६
+अन्वय ने व्यतिरेकना अर्थ माटे १३मा पाने पदटिप्पण जुओ.
१. पारमार्थिक=वास्तविक; यथार्थ; खरुं. (वास्तविक सत् नित्यानित्यस्वरूप होय छे. उत्पादव्यय
अनित्यताने अने ध्रौव्य नित्यताने जणावे छे तेथी उत्पादव्ययध्रौव्य नित्यानित्यस्वरूप वास्तविक
सत्ने जणावे छे. आ रीते ‘द्रव्य उत्पादव्ययध्रौव्यवाळुं छे’ एम कहेतां ‘ते सत् छे’ एम पण
वगरकह्ये ज आवी जाय छे).