दुग्धदधिनवनीतघृतादिवियुतगोरसवत्पर्यायवियुतं द्रव्यं नास्ति । गोरसवियुक्त दुग्धदधि- नवनीतघृतादिवद्द्रव्यवियुक्ताः पर्याया न सन्ति । ततो द्रव्यस्य पर्यायाणां चादेशवशात्कथंचिद्- भेदेऽप्येकास्तित्वनियतत्वादन्योन्याजहद्वृत्तीनां वस्तुत्वेनाभेद इति ।।१२।। दव्वेण विणा ण गुणा गुणेहिं दव्वं विणा ण संभवदि ।
अत्र द्रव्यगुणानामभेदो निर्दिष्टः ।
पुद्गलपृथग्भूतस्पर्शरसगन्धवर्णवद्द्रव्येण विना न गुणाः सम्भवन्ति । स्पर्शरस-
जेम दूध, दहीं, माखण, घी इत्यादिथी रहित गोरस होतुं नथी तेम पर्यायोथी रहित द्रव्य होतुं नथी; जेम गोरसथी रहित दूध, दहीं, माखण, घी इत्यादि होतां नथी तेम द्रव्यथी रहित पर्यायो होता नथी. तेथी, जोके द्रव्य अने पर्यायोनो आदेशवशात् (-कथनने वश) कथंचित् भेद छे तोपण, तेओ एक अस्तित्वमां नियत (-द्रढपणे रहेलां) होवाने लीधे *अन्योन्यवृत्ति नहि छोडतां होवाथी वस्तुपणे तेमनो अभेद छे. १२. नहि द्रव्य विण गुण होय, गुण विण द्रव्य पण नहि होय छे;
अन्वयार्थः — [द्रव्येण विना] द्रव्य विना [गुणाः न] गुणो होता नथी, [गुणैः विना] गुणो विना [द्रव्यं न सम्भवति] द्रव्य होतुं नथी; [तस्मात्] तेथी [द्रव्यगुणानाम्] द्रव्य अने गुणोनो [अव्यतिरिक्तः भावः] अव्यतिरिक्तभाव (-अभिन्नपणुं) [भवति] छे.
टीकाः — अहीं द्रव्य अने गुणोनो अभेद दर्शाव्यो छे.
जेम पुद्गलथी पृथक् स्पर्श-रस-गंध-वर्ण होतां नथी तेम द्रव्य विना गुणो होता नथी; जेम स्पर्श-रस-गंध-वर्णथी पृथक् पुद्गल होतुं नथी तेम गुणो विना द्रव्य होतुं
*अन्योन्यवृत्ति=एकबीजाना आश्रये नभवुं ते; एकबीजाना आधारे टकवुं ते; एकबीजाने लीधे हयात रहेवुं ते.