गंधवर्णपृथग्भूतपुद्गलवर्द्गुणैर्विना द्रव्यं न सम्भवति । ततो द्रव्यगुणानामप्यादेशवशात् कथंचिद्- भेदेऽप्येकास्तित्वनियतत्वादन्योन्याजहद्वृत्तीनां वस्तुत्वेनाभेद इति ।।१३।।
अत्र द्रव्यस्यादेशवशेनोक्ता सप्तभङ्गी ।
स्यादस्ति द्रव्यं, स्यान्नास्ति द्रव्यं, स्यादस्ति च नास्ति च द्रव्यं, स्यादवक्त व्यं द्रव्यं,
स्यादस्ति चावक्त व्यं च द्रव्यं, स्यान्नास्ति चावक्त व्यं च द्रव्यं, स्यादस्ति च नास्ति चावक्त व्यं
नथी. तेथी, जोके द्रव्य अने गुणोनो आदेशवशात् कथंचित् भेद छे तोपण, तेओ एक अस्तित्वमां नियत होवाने लीधे अन्योन्यवृत्ति नहि छोडतां होवाथी वस्तुपणे तेमनो पण अभेद छे (अर्थात् द्रव्य अने पर्यायोनी माफक द्रव्य अने गुणोनो पण वस्तुपणे अभेद छे). १३.
अन्वयार्थः — [द्रव्यं] द्रव्य [आदेशवशेन] आदेशवशात् (-कथनने वश) [खलु] खरेखर [स्यात् अस्ति] स्यात् अस्ति, [नास्ति] स्यात् नास्ति, [उभयम्] स्यात् अस्ति- नास्ति, [अवक्तव्यम्] स्यात् अवक्तव्य [पुनः च] अने वळी [तत्त्रितयम्] अवक्तव्यतायुक्त त्रण भंगवाळुं ( – स्यात् अस्ति-अवक्तव्य, स्यात् नास्ति-अवक्तव्य अने स्यात् अस्ति- नास्ति-अवक्तव्य) — [सप्तभङ्गम्] एम सात भंगवाळुं [सम्भवति] छे.
टीकाः — अहीं द्रव्यना आदेशने वश सप्तभंगी कही छे.
(१) द्रव्य ‘स्यात् अस्ति’ छे; (२) द्रव्य ‘स्यात् नास्ति’ छे; (३) द्रव्य ‘स्यात् अस्ति अने नास्ति’ छे; (४) द्रव्य ‘स्यात् अवक्तव्य’ छे; (५) द्रव्य ‘स्यात् अस्ति अने अवक्तव्य’ छे; (६) द्रव्य ‘स्यात् नास्ति अने अवक्तव्य’ छे; (७) द्रव्य ‘स्यात् अस्ति, नास्ति अने अवक्तव्य’ छे.
३०