पगम्यमानेषु षट्सु द्रव्येषु जीवपुद्गलाकाशधर्माधर्माः प्रदेशप्रचयात्मकत्वात् पञ्चास्तिकायाः । न खलु कालस्तदभावादस्तिकाय इति सामर्थ्यादवसीयत इति ।।२२।।
अत्रास्तिकायत्वेनानुक्त स्यापि कालस्यार्थापन्नत्वं द्योतितम् ।
इह हि जीवानां पुद्गलानां च सत्तास्वभावत्वादस्ति प्रतिक्षणमुत्पादव्ययध्रौव्यैक-
वृत्तिरूपः परिणामः । स खलु सहकारिकारणसद्भावे द्रष्टः, गतिस्थित्यवगाहपरिणामवत् ।
छे एवां छ द्रव्योमां जीव, पुद्गल, आकाश, धर्म ने अधर्म प्रदेशप्रचयात्मक ( – प्रदेशोना समूहमय) होवाथी ए पांच अस्तिकायो छे. काळने प्रदेशप्रचयात्मकपणानो अभाव होवाथी ते खरेखर अस्तिकाय नथी एम (वगर-कह्ये पण) सामर्थ्यथी नक्की थाय छे. २२.
अन्वयार्थः — [सद्भावस्वभावानाम्] सत्तास्वभाववाळां [जीवानाम् तथा एव पुद्गलानाम् च] जीवो अने पुद्गलोना [परिवर्तनसम्भूतः] परिवर्तनथी सिद्ध थतो [कालः] एवो काळ [नियमेन प्रज्ञप्तः] (सर्वज्ञो द्वारा) नियमथी (निश्चयथी) उपदेशवामां आव्यो छे.
टीकाः — काळ अस्तिकायपणे अनुक्त ( – नहि कहेवामां आवेलो) होवा छतां तेने अर्थपणुं ( – पदार्थपणुं) सिद्ध थाय छे एम अहीं दर्शाव्युं छे.
आ जगतमां खरेखर जीवोने अने पुद्गलोने सत्तास्वभावने लीधे प्रतिक्षण उत्पादव्ययध्रौव्यनी एकवृत्तिरूप परिणाम वर्ते छे. ते ( – परिणाम) खरेखर सहकारी कारणना सद्भावमां जोवामां आवे छे, गति-स्थिति-अवगाहपरिणामनी माफक. (जेम