सस्सदमध उच्छेदं भव्वमभव्वं च सुण्णमिदरं च ।
अत्र जीवाभावो मुक्ति रिति निरस्तम् ।
द्रव्यं द्रव्यतया शाश्वतमिति, नित्ये द्रव्ये पर्यायाणां प्रतिसमयमुच्छेद इति, द्रव्यस्य सर्वदा अभूतपर्यायैः भाव्यमिति, द्रव्यस्य सर्वदा भूतपर्यायैरभाव्यमिति, द्रव्यमन्य- द्रव्यैः सदा शून्यमिति, द्रव्यं स्वद्रव्येण सदाऽशून्यमिति, क्वचिज्जीवद्रव्येऽनन्तं ज्ञानं क्वचित्सान्तं ज्ञानमिति, क्वचिज्जीवद्रव्येऽनन्तं क्वचित्सान्तमज्ञानमिति — एतदन्यथानुपपद्यमानं
anvayArtha — [ सद्भावे असति ] jo (mokShamAn jIvano) sadbhAv na hoy to [ शाश्वतम् ] shAshvat, [ अथ उच्छेदः ] nAshavant, [ भव्यम् ] bhavya ( – thavAyogya), [ अभव्यम् च ] abhavya ( – nahi thavAyogya), [ शून्यम् ] shUnya, [ इतरत् च ] ashUnya, [ विज्ञानम् ] vignAn ane [ अविज्ञानम् ] avignAn [ न अपि युज्यते ] (jIvadravyane viShe ) na ja ghaTe. (mATe mokShamAn jIvano sadbhAv chhe ja.)
TIkA — ahIn, ‘jIvano abhAv te mukti chhe’ e vAtanun khanDan karyun chhe.
(1) dravya dravyapaNe shAshvat chhe, (2) nitya dravyamAn paryAyono pratyek samaye nAsh thAy chhe, (3) dravya sarvadA abhUt paryAyorUpe bhAvya ( – thavAyogya, pariNamavAyogya) chhe, (4) dravya sarvadA bhUt paryAyorUpe abhAvya ( – nahi thavAyogya) chhe, (5) dravya anya dravyothI sadA shUnya chhe, (6) dravya svadravyathI sadA ashUnya chhe, (7) 1koIk jIvadravyamAn anant gnAn ane koIkamAn sAnt gnAn chhe, (8) 2koIk jIvadravyamAn anant agnAn ane
1. je samyaktvathI chyut thavAno na hoy evA samyaktvI jIvane anant gnAn chhe ane je chyut thavAno hoy evA samyaktvI jIvane sAnt gnAn chhe.
2. abhavya jIvane anant agnAn chhe ane jene koI kALe paN gnAn thavAnun chhe evA agnAnI bhavya jIvane sAnt agnAn chhe.