चेतकस्वभावेन प्रकृष्टतरवीर्यान्तरायावसादितकार्यकारणसामर्थ्याः सुखदुःखरूपं कर्मफलमेव प्राधान्येन चेतयन्ते । अन्ये तु प्रकृष्टतरमोहमलीमसेनापि प्रकृष्टज्ञानावरणमुद्रितानुभावेन चेतकस्वभावेन मनाग्वीर्यान्तरायक्षयोपशमासादितकार्यकारणसामर्थ्याः सुखदुःखरूपकर्मफलानु- भवनसंवलितमपि कार्यमेव प्राधान्येन चेतयन्ते । अन्यतरे तु प्रक्षालितसकलमोहकलङ्केन समुच्छिन्नकृत्स्नज्ञानावरणतयात्यन्तमुन्मुद्रितसमस्तानुभावेन चेतकस्वभावेन समस्तवीर्यान्तराय- क्षयासादितानन्तवीर्या अपि निर्जीर्णकर्मफलत्वादत्यन्तकृतकृत्यवाच्च स्वतोऽव्यतिरिक्त स्वाभाविक-
evA chetakasvabhAv vaDe sukhadukharUp ‘karmaphaL’ne ja pradhAnapaNe chete chhe, kAraN ke temane ati prakRuShTa vIryAntarAyathI kArya karavAnun ( – karmachetanArUpe pariNamavAnun) sAmarthya naShTa thayun chhe.
bIjA chetayitAo arthAt AtmAo, je ati prakRuShTa mohathI malin chhe ane jeno prabhAv 1prakRuShTa gnAnAvaraNathI biDAI gayo chhe evA chetakasvabhAv vaDe — bhale sukhadukharUp karmaphaLanA anubhavathI mishritapaNe paN — ‘kArya’ne ja pradhAnapaNe chete chhe, kAraN ke temaNe thoDA vIryAntarAyanA kShayopashamathI 2kArya karavAnun sAmarthya prApta karyun chhe.
vaLI bIjA chetayitAo arthAt AtmAo, jemAnthI sakaL mohakalank dhovAI gayun chhe ane samasta gnAnAvaraNanA vinAshane lIdhe jeno samasta prabhAv atyant khIlI gayo chhe evA chetakasvabhAv vaDe ‘gnAn’ne ja — ke je gnAn potAthI 3avyatirikta svAbhAvik sukhavALun chhe tene ja — chete chhe, kAraN ke temaNe samasta vIryAntarAyanA kShayathI anant vIryane prApta karyun hovA chhatAn temane (vikArI sukhadukharUp) karmaphaL
1. karmachetanAvALA jIvane gnAnAvaraN ‘prakRuShTa’ hoy chhe ane karmaphaLachetanAvALAne ‘ati prakRuShTa’ hoy chhe.
2. kArya=(jIv vaDe) karavAmAn Avatun hoy te; ichchhApUrvak iShTAniShTa vikalparUp karma.
[je jIvone vIryano k kvikAs thayo chhe temane karmachetanArUpe pariNamavAnun sAmarthya pragaTyun
chhe tethI teo mukhyapaNe karmachetanArUpe pariName chhe. A karmachetanA karmaphaLachetanAthI mishrit
hoy chhe.]
3. avyatirikta=abhinna. (svAbhAvik sukh gnAnathI abhinna chhe tethI gnAnachetanA svAbhAvik sukhanA sanchetan — anubhavan — sahit ja hoy chhe.)