वृक्षस्य दश शाखाः एकस्य द्रव्यस्यानन्ता गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । यथा गोष्ठे गाव इत्यन्यत्वे विषयः, तथा वृक्षे शाखाः द्रव्ये गुणा इत्यनन्यत्वेऽपि । ततो न व्यपदेशादयो द्रव्यगुणानां वस्तुत्वेन भेदं साधयन्तीति ।।४६।।
यथा धनं भिन्नास्तित्वनिर्वृत्तं भिन्नास्तित्वनिर्वृत्तस्य, भिन्नसंस्थानं भिन्नसंस्था- jevI rIte ‘ek devadattanI das gAyo’ em anyapaNAmAn sankhyA hoy chhe, tevI rIte ‘ek vRukShanI dash shAkhAo’, ‘ek dravyanA anant guNo’ em ananyapaNAmAn paN (sankhyA) hoy chhe. jevI rIte ‘vADAmAn gAyo’ em anyapaNAmAn viShay ( – AdhAr) hoy chhe, tevI rIte ‘vRukShamAn shAkhAo’, ‘dravyamAn guNo’ em ananyapaNAmAn paN (viShay) hoy chhe. mATe (em samajavun ke) vyapadesh vagere, dravya-guNomAn vastupaNe bhed siddha karatA nathI. 46.
anvayArtha — [ यथा ] jevI rIte [ धनं ] dhan [ च ] ane [ ज्ञानं ] gnAn [ धनिनं ] (puruShane) ‘dhanI’ [ च ] ane [ ज्ञानिनं ] ‘gnAnI’ [ करोति ] kare chhe — [ द्विविधाभ्याम् भणन्ति ] em be prakAre kahevAmAn Ave chhe, [ तथा ] tevI rIte [ तत्त्वज्ञाः ] tattvagno [ पृथक्त्वम् ] pRuthaktva [ च अपि ] tem ja [ एकत्वम् ] ekatvane kahe chhe.
TIkA — A, vastupaNe bhed ane (vastupaNe) abhedanun udAharaN chhe.
jevI rIte (1) bhinna astitvathI rachAyelun, (2) bhinna sansthAnavALun, (3) bhinna sankhyAvALun ane (4) bhinna viShayamAn rahelun evun dhan (1) bhinna
82