निष्टविषयाणां भोक्तृ त्वात्तथाविधं फलं भुञ्जन्ते इति । एतेन जीवस्य भोक्तृत्वगुणोऽपि व्याख्यातः ।।६७।।
कर्तृत्वभोक्तृत्वव्याख्योपसंहारोऽयम् ।
तत एतत् स्थितं निश्चयेनात्मनः कर्म कर्तृ, व्यवहारेण जीवभावस्य; जीवोऽपि निश्चयेनात्मभावस्य कर्ता, व्यवहारेण कर्मण इति । यथात्रोभयनयाभ्यां कर्म कर्तृ, तथैकेनापि नयेन न भोक्तृ । कुतः ? चैतन्यपूर्वकानुभूतिसद्भावाभावात् । ततश्चेतनत्वात्
AthI (A kathanathI) jIvanA bhoktRutvaguNanun paN vyAkhyAn thayun. 67.
anvayArtha — [ तस्मात् ] tethI [ अथ जीवस्य भावेन हि संयुतम् ] jIvanA bhAvathI sanyukta evun [ कर्म ] karma (dravyakarma) [ कर्तृ ] kartA chhe ( – nishchayathI potAnun kartA ane vyavahArathI jIvabhAvanun kartA; parantu te bhoktA nathI). [ भोक्ता तु ] bhoktA to [ जीवः भवति ] (mAtra) jIv chhe [ चेतकभावेन ] chetakabhAvane lIdhe [ कर्मफलम् ] karmaphaLano.
TIkA — A, kartRutva ane bhoktRutvanI vyAkhyAno upasanhAr chhe.
tethI (pUrvokta kathanathI) em nakkI thayun ke — karma nishchayathI potAnun kartA chhe, vyavahArathI jIvabhAvanun kartA chhe; jIv paN nishchayathI potAnA bhAvano kartA chhe, vyavahArathI karmano kartA chhe.
jem ahIn banne nayothI karma kartA chhe, tem ek paN nayathI te bhoktA nathI. shA kAraNe? kAraN ke tene *chaitanyapUrvak anubhUtino sadbhAv nathI. tethI chetanapaNAne
10
*je anubhUti chaitanyapUrvak hoy tene ja ahIn bhoktRutva kahel chhe, te sivAyanI anubhUtine nahi.