स खलु जीवो महात्मा नित्यचैतन्योपयुक्त त्वादेक एव, ज्ञानदर्शनभेदाद्दिव- विकल्पः, कर्मफलकार्यज्ञानचेतनाभेदेन लक्ष्यमाणत्वात्र्रिलक्षणः ध्रौव्योत्पादविनाश- भेदेन वा, चतसृषु गतिषु चङ्क्रमणत्वाच्चतुश्चङ्क्रमणः, पञ्र्चभिः पारिणामिकौदयिकादि- भिरग्रगुणैः प्रधानत्वात्पञ्चाग्रगुणप्रधानः, चतसृषु दिक्षूर्ध्वमधश्चेति भवान्तरसङ्क्रमण- षटकेनापक्रमेण युक्त त्वात्षटकापक्रमयुक्त :, अस्तिनास्त्यादिभिः सप्तभंगैः सद्भावो यस्येति सप्तभङ्गसद्भावः, अष्टानां कर्मणां गुणानां वा आश्रयत्वादष्टाश्रयः, नवपदार्थरूपेण वर्तनान्नवार्थः, पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतिसाधारणप्रत्येकद्वित्रिचतुःपञ्र्चेन्द्रियरूपेषु दशसु स्थानेषु गतत्वाद्दशस्थानग इति ।।७१ – ७२।।
nav-artharUp ane [ दशस्थानगः ] dashasthAnagat [ भणितः ] kahevAmAn Avyo chhe.
TIkA — te jIv mahAtmA (1) kharekhar nityachaitanya-upayogI hovAthI ‘ek ja’ chhe; (2) gnAn ne darshan evA bhedone lIdhe ‘be bhedavALo’ chhe; (3) karmaphaLachetanA, kAryachetanA ne gnAnachetanA evA bhedo vaDe athavA dhrauvya, utpAd ne vinAsh evA bhedo vaDe lakShit hovAthI ‘trilakShaN (traN lakShaNavALo)’ chhe; (4) chAr gatimAn bhamato hovAthI ‘chaturvidh bhramaNavALo’ chhe; (5) pAriNAmik, audayik ityAdi pAnch mukhya guNo vaDe pradhAnapaNun hovAthI ‘pAnch mukhya guNothI pradhAnatAvALo’ chhe; (6) chAr dishAomAn, Unche ane nIche em ShaDvidh bhavAntaragamanarUp apakramathI yukta hovAthI (arthAt anya bhavamAn jatAn uparokta chha dishAomAn gaman thatun hovAthI) ‘chha apakram sahit’ chhe; (7) asti, nAsti Adi sAt bhango vaDe jeno sadbhAv chhe evo hovAthI ‘sAt bhangapUrvak sadbhAvavALo’ chhe; (8) (gnAnAvaraNIyAdi) ATh karmonA athavA (samyaktvAdi) ATh guNonA AshrayabhUt hovAthI ‘AThanA AshrayarUp’ chhe; (9) nav padArtharUpe vartato hovAthI ‘nav-artharUp’ chhe; (10) pRithvI, pANI, agni, vAyu, sAdhAraN vanaspati, pratyek vanaspati, dvIndriy, trIndriy, chaturindriy ane panchendriyarUp dash sthAnomAn prApta hovAthI ‘dashasthAnagat’ chhe. 71 – 72.
11