परमाणुः कारणं परिणामवशात् । विचित्रो हि परमाणोः परिणामगुणः क्वचित्कस्यचिद्गुणस्य व्यक्ताव्यक्त त्वेन विचित्रां परिणतिमादधाति । यथा च तस्य परिणामवशादव्यक्तो गन्धादि- गुणोऽस्तीति प्रतिज्ञायते, न तथा शब्दोऽप्यव्यक्तोऽस्तीति ज्ञातुं शक्यते, तस्यैकप्रदेशस्यानेक- प्रदेशात्मकेन शब्देन सहैकत्वविरोधादिति ।।७८।।
paramANuo ek ja jAtinA hovA chhatAn teo pariNAmane lIdhe chAr dhAtuonAn kAraN bane chhe); kem ke vichitra evo paramANuno pariNAmaguN kyAnk koI guNanI
vaLI jevI rIte paramANune pariNAmane lIdhe +avyakta gandhAdiguN chhe em jaNAy chhe tevI rIte shabda paN avyakta chhe em jANI shakAtun nathI, kAraN ke ekapradeshI paramANune anekapradeshAtmak shabda sAthe ekatva hovAmAn virodh chhe. 78.
anvayArtha — [ शब्दः स्कन्धप्रभवः ] shabda skandhajanya chhe. [ स्कन्धः परमाणु- सङ्गसङ्घातः ] skandh paramANudaLano sanghAt chhe, [ तेषु स्पृष्टेषु ] ane te skandho sparshAtAn — athaDAtAn [ शब्दः जायते ] shabda utpanna thAy chhe; [ नियतः उत्पादिकः ] e rIte
120
*vyaktAvyaktatA vaDe vichitra pariNatine dhAraN kare chhe.
*vyaktAvyaktatA = vyaktatA athavA avyaktatA; pragaTatA athavA apragaTatA. [pRithvImAn sparsha, ras, gandh,
ne varNa e chAre guNo vyakta (arthAt vyaktapaNe pariNat) hoy chhe; pANImAn sparsha, ras ne varNa
vyakta hoy chhe ane gandh avyakta hoy chhe; agnimAn sparsha ne varNa vyakta hoy chhe ane bAkInA
be avyakta hoy chhe; vAyumAn sparsha vyakta hoy chhe ane bAkInA traN avyakta hoy chhe.]
+jevI rIte paramANumAn gandhAdiguN bhale avyaktapaNe paN hoy chhe to kharo ja tevI rIte paramANumAn
shabda paN avyaktapaNe raheto hashe em nathI, shabda to paramANumAn vyaktapaNe ke avyaktapaNe bilakul
hoto ja nathI.