सकलपुद्गलविकल्पोपसंहारोऽयम् ।
इन्द्रियविषयाः स्पर्शरसगन्धवर्णशब्दाश्च, द्रव्येन्द्रियाणि स्पर्शनरसनघ्राणचक्षुः- श्रोत्राणि, कायाः औदारिकवैक्रियकाहारकतैजसकार्मणानि, द्रव्यमनः, द्रव्यकर्माणि, नोकर्माणि, विचित्रपर्यायोत्पत्तिहेतवोऽनन्ताः अनन्ताणुवर्गणाः, अनन्ता असंख्येयाणुवर्गणाः, अनन्ताः संख्येयाणुवर्गणाः द्वयणुकस्क न्धपर्यंताः, परमाणवश्च, यदन्यदपि मूर्तं तत्सर्वं पुद्गलविकल्पत्वेनोपसंहर्तव्यमिति ।।८२।।
bIjun je kAI [ मूर्त्तं भवति ] mUrta hoy [ तत् सर्वं ] te saghaLun [ पुद्गलं जानीयात् ] pudgal jANo.
TIkA — A, sarva pudgalabhedono upasanhAr chhe.
sparsha, ras, gandh, varNa ne shabdarUp (pAnch) indriyaviShayo, sparshan, rasan, ghrAN, chakShu ne shrotrarUp (pAnch) dravyendriyo, audArik, vaikriyik, AhArak, taijas ne kArmaNarUp (pAnch) kAyo, dravyaman, dravyakarmo, nokarmo, vichitra paryAyonI utpattinA hetubhUt (arthAt anek prakAranA paryAyo UpajavAnA kAraNabhUt) *anant anantANuk vargaNAo, anant asankhyAtANuk vargaNAo ane dvi-aNuk skandh sudhInI anant sankhyAtANuk vargaNAo tathA paramANuo, tem ja bIjun paN je kAI mUrta hoy te saghaLun pudgalanA bhed tarIke sankelavun.
bhAvArtha — vItarAg atIndriy sukhanA svAdathI rahit jIvone upabhogya panchendriyaviShayo, atIndriy AtmasvarUpathI viparIt pAnch indriyo, asharIr AtmapadArthathI pratipakShabhUt pAnch sharIro, manogat-vikalpajALarahit shuddhajIvAstikAyathI viparIt man, karmarahit AtmadravyathI pratikUL ATh karmo ane amUrta AtmasvabhAvathI pratipakShabhUt bIjun paN je kAI mUrta hoy te badhun pudgal jANo. 82.
A rIte pudgaladravyAstikAyanun vyAkhyAn samApta thayun.
12
* lokamAn anant paramANunI banelI vargaNAo anant chhe, asankhyAt paramANunI banelI vargaNAo paN anant chhe ane (dvi-aNuk skandh, tri-aNuk skandh ityAdi) sankhyAt paramANunI banelI vargaNAo paN anant chhe. (avibhAgI paramANuo paN anant chhe.)