भिन्नस्वभावभूतौ मूलपदार्थौ । जीवपुद्गलसंयोगपरिणामनिर्वृत्ताः सप्तान्ये पदार्थाः । शुभपरिणामो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामः पुद्गलानाञ्च पुण्यम् । अशुभ- परिणामो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामः पुद्गलानाञ्च पापम् । मोहरागद्वेष- परिणामो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामो योगद्वारेण प्रविशतां पुद्गलानाञ्चास्रवः । मोहरागद्वेषपरिणामनिरोधो जीवस्य, तन्निमित्तः कर्मपरिणामनिरोधो योगद्वारेण प्रविशतां पुद्गलानाञ्च संवरः । कर्मवीर्यशातनसमर्थो बहिरङ्गान्तरङ्गतपोभिर्बृंहितशुद्धोप- योगो जीवस्य, तदनुभावनीरसीभूतानामेकदेशसंक्षयः समुपात्तकर्मपुद्गलानाञ्च निर्जरा । मोहरागद्वेषस्निग्धपरिणामो जीवस्य, तन्निमित्तेन कर्मत्वपरिणतानां जीवेन सहान्योन्य- सम्मूर्च्छनं पुद्गलानाञ्च बन्धः । अत्यन्तशुद्धात्मोपलम्भो जीवस्य, जीवेन सहात्यन्तविश्लेषः

jIv ane pudgalanA sanyogapariNAmathI nIpajatA sAt bIjA padArtho chhe. (temanun sankShipta svarUp nIche pramANe chhe – ) jIvanA shubh pariNAm (te puNya chhe) tem ja te (shubh pariNAm) jenun nimitta chhe evA pudgalonA karmapariNAm ( – shubhakarmarUp pariNAm) te puNya chhe. jIvanA ashubh pariNAm (te pAp chhe) tem ja te (ashubh pariNAm) jenun nimitta chhe evA pudgalonA karmapariNAm ( – ashubhakarmarUp pariNAm) te pAp chhe. jIvanA moharAgadveSharUp pariNAm (te Asrav chhe) tem ja te (moharAgadveSharUp pariNAm) jenun nimitta chhe evA je yog dvArA praveshatAn pudgalonA karmapariNAm te Asrav chhe. jIvanA moharAgadveSharUp pariNAmano nirodh (te samvar chhe) tem ja te (moharAgadveSharUp pariNAmano nirodh) jenun nimitta chhe evo je yog dvArA praveshatAn pudgalonA karmapariNAmano nirodh te samvar chhe. karmanA vIryanun ( – karmanI shaktinun) ¹shAtan karavAmAn samartha evo je bahirang ane antarang (bAr prakAranAn) tapo vaDe vRuddhi pAmelo jIvano shuddhopayog (te nirjarA chhe) tem ja tenA prabhAvathI ( – vRuddhi pAmelA shuddhopayoganA nimittathI) nIras thayelAn evAn upArjit karmapudgalono ekadesh ²sankShay te nirjarA chhe. jIvanA, moharAgadveSh vaDe snigdha pariNAm (te bandh chhe) tem ja tenA ( – snigdha pariNAmanA) nimittathI karmapaNe pariNat pudgalonun jIvanI sAthe anyonya avagAhan ( – vishiShTa shakti sahit ekakShetrAvagAhasambandh) te bandh chhe. jIvanI atyant shuddha Atmopalabdhi (te mokSha chhe) tem ja karmapudgalono jIvathI atyant

1. shAtan karavun=pAtaLun karavun; hIn karavun; kShIN karavun; naShTa karavun.

2. sankShay=samyak prakAre kShay