पृथिवीकायिकादीनां पञ्चानामेकेन्द्रियत्वनियमोऽयम् ।
पृथिवीकायिकादयो हि जीवाः स्पर्शनेन्द्रियावरणक्षयोपशमात् शेषेन्द्रियावरणोदये नोइन्द्रियावरणोदये च सत्येकेन्द्रिया अमनसो भवन्तीति ।।११२।।
एकेन्द्रियाणां चैतन्यास्तित्वे द्रष्टान्तोपन्यासोऽयम् ।
anvayArtha — [ एते ] A [ पृथिवीकायिकाद्याः ] pRithvIkAyik vagere [ पञ्चविधाः ] pAnch prakAranA [ जीवनिकायाः ] jIvanikAyone [ मनःपरिणामविरहिताः ] manapariNAmarahit [ एकेन्द्रियाः जीवाः ] ekendriy jIvo [ भणिताः ] (sarvagne) kahyA chhe.
TIkA – A, pRithvIkAyik vagere pAnch ( – panchavidh) jIvonA ekendriyapaNAno niyam chhe.
pRithvIkAyik vagere jIvo, sparshanendriyanA ( – bhAvasparshanendriyanA) AvaraNanA kShayopashamane lIdhe tathA bAkInI indriyonA ( – chAr bhAvendriyonA) AvaraNano uday tem ja mananA ( – bhAvamananA) AvaraNano uday hovAthI, manarahit ekendriy chhe. 112.
anvayArtha — [ अण्डेषु प्रवर्धमानाः ] inDAmmAn vRuddhi pAmatAn prANIo, [ गर्भस्थाः ] garbhamAn rahelAn prANIo [ च ] ane [ मूर्च्छां गताः मानुषाः ] mUrchhA pAmelA manuShyo, [ याद्रशाः ] jevAn (buddhipUrvak vyApAr vinAnAn) chhe, [ ताद्रशाः ] tevA [ एकेन्द्रियाः जीवाः ] ekendriy jIvo [ ज्ञेयाः ] jANavA.
TIkA — A, ekendriyone chaitanyanun astitva hovA sambandhI draShTAntanun kathan chhe.