Panchastikay Sangrah-Gujarati (English transliteration). Gatha: 122.

< Previous Page   Next Page >


Page 172 of 256
PDF/HTML Page 212 of 296

 

17
2
panchAstikAyasangrah
[ bhagavAnashrIkundakund-
व्यवहारजीवत्वैकान्तप्रतिपत्तिनिरासोऽयम् ।
य इमे एकेन्द्रियादयः पृथिवीकायिकादयश्चानादिजीवपुद्गलपरस्परावगाहमवलोक्य

व्यवहारनयेन जीवप्राधान्याज्जीवा इति प्रज्ञाप्यन्ते । निश्चयनयेन तेषु स्पर्शनादीन्द्रियाणि पृथिव्यादयश्च कायाः जीवलक्षणभूतचैतन्यस्वभावाभावान्न जीवा भवन्तीति । तेष्वेव यत्स्वपरपरिच्छित्तिरूपेण प्रकाशमानं ज्ञानं तदेव गुणगुणिनोः कथञ्चिदभेदाज्जीवत्वेन प्ररूप्यत इति ।।१२१।।

जाणदि पस्सदि सव्वं इच्छदि सुक्खं बिभेदि दुक्खादो ।
कुव्वदि हिदमहिदं वा भुंजदि जीवो फलं तेसिं ।।१२२।।
जानाति पश्यति सर्वमिच्छति सौख्यं बिभेति दुःखात् ।
करोति हितमहितं वा भुंक्ते जीवः फलं तयोः ।।१२२।।
भवति ] je gnAn chhe [ तत् जीवः ] te jIv chhe [ इति च प्ररूपयन्ति ] em (gnAnIo)
prarUpe chhe.

TIkA — A, vyavahArajIvatvanA ekAntanI *pratipattinun khanDan chhe (arthAt jene mAtra vyavahAranayathI jIv kahevAmAn Ave chhe teno kharekhar jIv tarIke svIkAr karavo uchit nathI em ahIn samajAvyun chhe).

je A ekendriy vagere tathA pRithvIkAyik vagere, ‘jIvo’ kahevAmAn Ave chhe te, anAdi jIv-pudgalano paraspar avagAh dekhIne vyavahAranayathI jIvanA prAdhAnya dvArA ( – jIvane mukhyatA arpIne) ‘jIvo’ kahevAmAn Ave chhe. nishchayanayathI temanAmAn sparshanAdi indriyo tathA pRithvI-Adi kAyo, jIvanA lakShaNabhUt chaitanyasvabhAvanA abhAvane lIdhe, jIv nathI; temanAmAn ja je svaparanI gnaptirUpe prakAshatun gnAn chhe te ja, guN-guNInA kathanchit abhedane lIdhe, jIvapaNe prarUpavAmAn Ave chhe. 121.

jANe ane dekhe badhun, sukh abhilaShe, dukhathI Dare,
hit-ahit jIv kare ane hit-ahitanun phaL bhogave. 122.

anvayArtha — [ जीवः ] jIv [ सर्वम् जानाति पश्यति ] badhun jANe chhe ane dekhe chhe, [ सौख्यम् इच्छति ] sukhane ichchhe chhe, [ दुःखात् बिभेति ] dukhathI Dare chhe, [ हितम् अहितम् *pratipatti=svIkAr; mAnyatA.