प्रवृत्तिरूपाः कृष्णनीलकापोतलेश्यास्तिस्रः, रागद्वेषोदयप्रकर्षादिन्द्रियाधीनत्वम्, राग- द्वेषोद्रेकात्प्रियसंयोगाप्रियवियोगवेदनामोक्षणनिदानाकाञ्क्षणरूपमार्तम्, कषायक्रूराशयत्वाद्धिंसा- ऽसत्यस्तेयविषयसंरक्षणानन्दरूपं रौद्रम्, नैष्कर्म्यं तु शुभकर्मणश्चान्यत्र दुष्टतया प्रयुक्तं ज्ञानम्, सामान्येन दर्शनचारित्रमोहनीयोदयोपजनिताविवेकरूपो मोहः, — एषः भावपापास्रव-प्रपञ्चो द्रव्यपापास्रवप्रपञ्चप्रदो भवतीति ।।१४०।।
अथ संवरपदार्थव्याख्यानम् । [ पापप्रदाः भवन्ति ] e bhAvo pApaprad chhe.
tIvra mohanA vipAkathI utpanna thatI AhAr-bhay-maithun-parigrahasangnAo; tIvra kaShAyanA udayathI 1anuranjit yogapravRuttirUp kRiShNa-nIl-kApot nAmanI traN leshyA; rAgadveShanA udayanA 2prakarShane lIdhe vartatun indriyAdhInapaNun; rAgadveShanA 3udrekane lIdhe priyanA sanyogane, apriyanA viyogane, vedanAmAnthI chhuTakArAne tathA nidAnane ichchhavArUp ArtadhyAn; kaShAy vaDe 4krUr evA pariNAmane lIdhe thatun hinsAnand, asatyAnand, steyAnand ane viShayasanrakShaNAnandarUp raudradhyAn; vagaraprayojane ( – nakAmun) shubh karmathI anyatra ( – ashubh kAryamAn) duShTapaNe joDAyelun gnAn; ane sAmAnyapaNe darshanachAritramohanIyanA udayathI utpanna avivekarUp moh; — A, bhAvapApAsravano vistAr dravyapApAsravanA vistArane denAro chhe (arthAt uparokta bhAvapApAsravarUp anekavidh bhAvo tevA tevA anekavidh dravyapApAsravamAn nimittabhUt chhe). 140.
1. anuranjit = rangAyel. [kaShAyanA udayathI anuranjit yogapravRutti te leshyA chhe. tyAn, kRuShNAdi traN
leshyAo tIvra kaShAyanA udayathI anuranjit yogapravRuttirUp chhe.] 2. prakarSha = utkarSha; ugratA 3. udrek = puShkaLatA; vadhAro. 4. krUr = nirday; kaThor; ugra.