Panchastikay Sangrah-Gujarati (English transliteration). Gatha: 149.

< Previous Page   Next Page >


Page 206 of 256
PDF/HTML Page 246 of 296

 

20
6
panchAstikAyasangrah
[ bhagavAnashrIkundakund-
हेतुत्वाद्बहिरंगकारणं योगः, विशिष्टशक्ति स्थितिहेतुत्वादन्तरङ्गकारणं जीवभाव एवेति ।।१४८।।
हेदू चदुव्वियप्पो अट्ठवियप्पस्स कारणं भणिदं
तेसिं पि य रागादी तेसिमभावे ण बज्झंति ।।१४९।।
हेतुश्चतुर्विकल्पोऽष्टविकल्पस्य कारणं भणितम्
तेषामपि च रागादयस्तेषामभावे न बध्यन्ते ।।१४९।।

tethI ahIn (bandhane viShe), bahirang kAraN (nimitta) yog chhe kAraN ke te pudgalonA grahaNano hetu chhe, ane antarang kAraN (nimitta) jIvabhAv ja chhe kAraN ke te (karmapudgalonI) vishiShTa shakti ane sthitino hetu chhe.

bhAvArthakarmabandhaparyAyanA chAr visheSho chhe prakRitibandh, pradeshabandh, sthitibandh ane anubhAgabandh. AmAn sthiti-anubhAg ja atyant mukhya visheSho chhe, prakRiti-pradesh to atyant gauN visheSho chhe; kAraN ke sthiti-anubhAg vinA karmabandhaparyAy nAmamAtra ja rahe. tethI ahIn prakRiti-pradeshabandhane mAtra ‘grahaN’ shabdathI kahel chhe ane sthiti- anubhAgabandhane ja ‘bandh’ shabdathI kahel chhe.

jIvanA koI paN pariNAmamAn vartato yog karmanAn prakRiti-pradeshanun arthAt ‘grahaN’nun nimitta thAy chhe ane jIvanA te ja pariNAmamAn vartato moharAgadveShabhAv karmanAn sthiti anubhAganun arthAt ‘bandh’nun nimitta thAy chhe; mATe moharAgadveShabhAvane ‘bandh’nun antarang kAraN (antarang nimitta) kahyun chhe ane yoganeke je ‘grahaN’nun nimitta chhe tene‘bandh’nun bahirang kAraN (bAhya nimitta) kahyun chhe. 148.

hetu chaturvidh aShTavidh karmo taNAn kAraN kahyA,
tenAy chhe rAgAdi, jyAn rAgAdi nahi tyAn bandh nA. 149.

anvayArtha[ चतुर्विकल्पः हेतुः ] (dravyamithyAtvAdi) chAr prakAranA hetuo [ अष्टविकल्पस्य कारणम् ] ATh prakAranAn karmonAn kAraN [ भणितम् ] kahevAmAn AvyA chhe; [ तेषाम् अपि च ] temane paN [ रागादयः ] (jIvanA) rAgAdibhAvo kAraN chhe; [ तेषाम् अभावे ] rAgAdibhAvonA abhAvamAn [ न बध्यन्ते ] jIvo bandhAtA nathI.