दर्शनज्ञानचारित्राणां कथञ्चिद्बन्धहेतुत्वोपदर्शनेन जीवस्वभावे नियतचरितस्य साक्षान्मोक्षहेतुत्वद्योतनमेतत् ।
अमूनि हि दर्शनज्ञानचारित्राणि कियन्मात्रयापि परसमयप्रवृत्त्या संवलितानि
कृशानुसंवलितानीव घृतानि कथञ्चिद्विरुद्धकारणत्वरूढेर्बन्धकारणान्यपि भवन्ति ।
यदा तु समस्तपरसमयप्रवृत्तिनिवृत्तिरूपया स्वसमयप्रवृत्त्या सङ्गच्छन्ते, तदा निवृत्तकृशानुसंवलनानीव घृतानि विरुद्धकार्यकारणभावाभावात्साक्षान्मोक्षकारणान्येव
kahyun chhe; [ तैः तु ] parantu temanAthI [ बन्धः वा ] bandh paN thAy chhe ane [ मोक्षः वा ] mokSha paN thAy chhe.
TIkA — ahIn, darshan-gnAn-chAritranun kathanchit bandhahetupaNun darshAvyun chhe ane e rIte jIvasvabhAvamAn niyat chAritranun sAkShAt mokShahetupaNun prakAshit karyun chhe.
A darshan-gnAn-chAritra, jo thoDI paN parasamayapravRutti sAthe milit hoy to, agni sAthe milit ghInI mAphak (arthAt 1uShNatAyukta ghInI jem), kathanchit 2viruddha kAryanA kAraNapaNAnI vyAptine lIdhe bandhakAraNo paN chhe. ane jyAre teo (darshan-gnAn- chAritra), samasta parasamayapravRuttithI nivRuttirUp evI svasamayapravRutti sAthe sanyukta hoy chhe tyAre, jene agni sAthenun militapaNun nivRutta thayun chhe evA ghInI mAphak, viruddha kAryano
kathanchit bandhanAn kAraN kahevAmAn Ave chhe; vaLI kyArek gnAnIne vartatA shubhabhAvone paN kathanchit mokShanA paramparAhetu kahevAmAn Ave chhe. shAstromAn AvatAn AvA bhinnabhinna paddhatinAn kathano ukelavAmAn e sArabhUt hakIkat khyAlamAn rAkhavI ke — gnAnIne jyAre shuddhAshuddharUp mishraparyAy
Asrav-bandhanA kAraNabhUt hoto nathI, parantu te mishraparyAyano shuddha ansh samvar-nirjarA-mokShanA
kAraNabhUt hoy chhe ane ashuddha ansh Asrav-bandhanA kAraNabhUt hoy chhe.]
230
1. ghI svabhAve shItaLatAnA kAraNabhUt hovA chhatAn, jo te thoDI paN uShNatAthI yukta hoy to, tenAthI (kathanchit) dajhAy paN chhe; tevI rIte darshan-gnAn-chAritra svabhAve mokShanAn kAraNabhUt hovA chhatAn, jo teo thoDI paN parasamayapravRuttithI yukta hoy to, temanAthI (kathanchit) bandh paN thAy chhe.
2. parasamayapravRuttiyukta darshan-gnAn-chAritramAn kathanchit mokSharUp kAryathI viruddha kAryanun kAraNapaNun (arthAt bandharUp kAryanun kAraNapaNun) vyApe chhe.