अत्रास्तित्वस्वरूपमुक्त म् ।
अस्तित्वं हि सत्ता नाम सतो भावः सत्त्वम् । न सर्वथा नित्यतया सर्वथा क्षणिकतया वा विद्यमानमात्रं वस्तु । सर्वथा नित्यस्य वस्तुनस्तत्त्वतः क्रमभुवां भावानामभावात्कुतो विकारवत्त्वम् । सर्वथा क्षणिकस्य च तत्त्वतः प्रत्यभिज्ञानाभावात् कुत एकसन्तानत्वम् । ततः प्रत्यभिज्ञानहेतुभूतेन केनचित्स्वरूपेण ध्रौव्यमालम्ब्यमानं काभ्यांचित्क्रमप्रवृत्ताभ्यां स्वरूपाभ्यां प्रलीयमानमुपजायमानं चैककालमेव परमार्थतस्त्रितयीमवस्थां बिभ्राणं वस्तु सदवबोध्यम् । अत एव सत्ताप्युत्पादव्ययध्रौव्यात्मिकाऽवबोद्धव्या, भावभाववतोः कथञ्चिदेकस्वरूपत्वात् । सा च
anvayArtha — [सत्ता] sattA [भङ्गोत्पादध्रौव्यात्मिका] utpAdavyayadhrauvyAtmak, [एका] ek, [सर्वपदार्था] sarvapadArthasthit, [सविश्वरूपा] savishvarUp, [अनन्तपर्याया] anantaparyAyamay ane [सप्रतिपक्षा] sapratipakSha [भवति] chhe.
TIkA — ahIn astitvanun svarUp kahyun chhe.
astitva eTale sattA nAmano satno bhAv arthAt 1sattva.
vidyamAnamAtra vastu nathI sarvathA nityapaNe hotI ke nathI sarvathA kShaNikapaNe hotI. sarvathA nitya vastune kharekhar kramabhAvI bhAvono abhAv thavAthI vikAr (-pheraphAr, pariNAm) kyAthi thAy? ane sarvathA kShaNik vastune viShe kharekhar 2pratyabhignAnano abhAv thavAthI ekapravAhapaNun kyAthi rahe? mATe pratyabhignAnanA hetubhUt koI svarUpathI dhruv rahetI ane koI be kramavartI svarUpothI naShTa thatI ne UpajatI — e rIte ek ja kALe paramArthe trevaDI (traN anshavALI) avasthAne dharatI vastu sat jANavI. tethI ja ‘sattA’ paN ‘utpAdavyayadhrauvyAtmak (trilakShaNA) jANavI, kAraN ke 3bhAv ane bhAvavAnanun kathanchit ek svarUp hoy chhe. vaLI te (sattA) ‘ek’ chhe, kAraN ke te
1. sattva=satpaNun; hayAtapaNun; vidyamAnapaNun; hayAtano bhAv; ‘chhe’ evo bhAv.
2. vastu sarvathA kShaNik hoy to ‘je pUrve jovAmAn (-jANavAmAn) AvI hatI te ja A vastu chhe’ evun gnAn na thaI shake.
3. sattA bhAv chhe ane vastu bhAvavAn chhe.