नारकतिर्यक्त्वलक्षणेन वान्येन पर्यायेणोत्पद्यते । न च मनुष्यत्वेन नाशे जीवत्वेनापि नश्यति, देवत्वादिनोत्पादे जीवत्वेनाप्युत्पद्यते; किन्तु सदुच्छेदमसदुत्पादमन्तरेणैव तथा विवर्तत इति ।।१७।। सो चेव जादि मरणं जादि ण णट्ठो ण चेव उप्पण्णो ।
अत्र कथंचिद्वययोत्पादवत्त्वेऽपि द्रव्यस्य सदाविनष्टानुत्पन्नत्वं ख्यापितम् ।
यदेव पूर्वोत्तरपर्यायविवेकसंपर्कापादितामुभयीमवस्थामात्मसात्कुर्वाणमुच्छिद्यमानमुत्पद्य-
मानं च द्रव्यमालक्ष्यते, तदेव तथाविधोभयावस्थाव्यापिना प्रतिनियतैकवस्तुत्वनिबन्धनभूतेन
devatvasvarUp, nArakatvasvarUp ke tiryanchatvasvarUp anya paryAyathI Upaje chhe. tyAn em nathI ke manuShyapaNAthI nAsh thatAn jIvapaNAthI paN naShTa thAy chhe ane devapaNA vagerethI utpAd thatAn jIvapaNAthI paN utpanna thAy chhe, parantu satnA uchchhed ane asatnA utpAd vinA ja te pramANe vivartan ( – parivartan, pariNaman) kare chhe. 17.
anvayArtha — [सः च एव] te ja [याति] janme chhe ane [मरणं याति] maraN pAme chhe chhatAn [न एव उत्पन्नः] te utpanna thato nathI [च] ane [न नष्टः] naShTa thato nathI; [देवः मनुष्यः] dev, manuShya [इति पर्यायः] evo paryAy [उत्पन्नः] utpanna thAy chhe [च] ane [विनष्टः] vinaShTa thAy chhe.
TIkA — ahIn, dravya kathanchit vyay ane utpAdavALun hovA chhatAn tenun sadA avinaShTapaNun ane anutpannapaNun kahyun chhe.
je dravya 1pUrva paryAyanA viyogathI ane 2uttar paryAyanA sanyogathI thatI ubhay avasthAne AtmasAt (potArUp) karatun thakun vinAsh pAmatun ane Upajatun jovAmAn Ave
36
1. pUrva=pahelAnnA 2.uttar=pachhInA