द्रव्यं हि सर्वदाऽविनष्टानुत्पन्नमाम्नातम् । ततो जीवद्रव्यस्य द्रव्यरूपेण नित्यत्वमुपन्यस्तम् । तस्यैव देवादिपर्यायरूपेण प्रादुर्भवतो भावकर्तृत्वमुक्तं ; तस्यैव च मनुष्यादिपर्यायरूपेण व्ययतोऽभावकर्तृत्वमाख्यातं; तस्यैव च सतो देवादिपर्याय- स्योच्छेदमारभमाणस्य भावाभावकर्तृत्वमुदितं; तस्यैव चासतः पुनर्मनुष्यादिपर्यायस्योत्पाद- मारभमाणस्याभावभावकर्तृत्वमभिहितम् । सर्वमिदमनवद्यं द्रव्यपर्यायाणामन्यतरगुणमुख्यत्वेन व्याख्यानात् । तथाहि — यदा जीवः पर्यायगुणत्वेन द्रव्यमुख्यत्वेन विवक्ष्यते तदा नोत्पद्यते, न विनश्यति, न च क्रमवृत्त्यावर्तमानत्वात् सत्पर्यायजातमुच्छिनत्ति, नासदुत्पादयति । यदा तु द्रव्यगुणत्वेन पर्यायमुख्यत्वेन विवक्ष्यते तदा प्रादुर्भवति, विनश्यति, सत्पर्यायजातमतिवाहितस्वकालमुच्छिनत्ति, असदुपस्थितस्वकालमुत्पादयति चेति ।
dravya kharekhar sarvadA avinaShTa ane anutpanna AgamamAn kahyun chhe; tethI jIvadravyane dravyarUpe nityapaNun kahevAmAn Avyun. (1) devAdiparyAyarUpe Upajatun hovAthI tene ja ( – jIvadravyane ja) bhAvanun ( – utpAdanun) kartApaNun kahevAmAn Avyun chhe; (2) manuShyAdi- paryAyarUpe nAsh pAmatun hovAthI tene ja abhAvanun ( – vyayanun) kartApaNun kahevAmAn Avyun chhe; (3) sat ( – vidyamAn) devAdiparyAyano nAsh karatun hovAthI tene ja bhAvAbhAvanun ( – satnA vinAshanun) kartApaNun kahevAmAn Avyun chhe; ane (4) pharIne asat ( – avidyamAn) manuShyAdiparyAyano utpAd karatun hovAthI tene ja abhAvabhAvanun ( – asatnA utpAdanun) kartApaNun kahevAmAn Avyun chhe.
— A badhun niravadya (nirdoSh, nirbAdh, aviruddha) chhe, kAraN ke dravya ane paryAyomAnthI ekanI gauNatAthI ane anyanI mukhyatAthI kathan karavAmAn Ave chhe. te A pramANe —
jyAre jIv paryAyanI gauNatAthI ane dravyanI mukhyatAthI vivakShit hoy chhe tyAre te (1) Upajato nathI, (2) vinAsh pAmato nathI, (3) kramavRuttie nahi vartato hovAthI sat ( – vidyamAn) paryAyasamUhane vinaShTa karato nathI ane (4) asatne ( – avidyamAn paryAyasamUhane) utpanna karato nathI; ane jyAre jIv dravyanI gauNatAthI ane paryAyanI mukhyatAthI vivakShit hoy chhe tyAre te (1) Upaje chhe, (2) vinAsh pAme chhe, (3) jeno svakAL vItI gayo chhe evA sat ( – vidyamAn) paryAyasamUhane vinaShTa kare chhe ane (4) jeno svakAL upasthit thayo chhe ( – AvI pahonchyo chhe) evA asatne ( – avidyamAn paryAyasamUhane) utpanna kare chhe.