पगम्यमानेषु षट्सु द्रव्येषु जीवपुद्गलाकाशधर्माधर्माः प्रदेशप्रचयात्मकत्वात् पञ्चास्तिकायाः । न खलु कालस्तदभावादस्तिकाय इति सामर्थ्यादवसीयत इति ।।२२।।
अत्रास्तिकायत्वेनानुक्त स्यापि कालस्यार्थापन्नत्वं द्योतितम् ।
इह हि जीवानां पुद्गलानां च सत्तास्वभावत्वादस्ति प्रतिक्षणमुत्पादव्ययध्रौव्यैक-
वृत्तिरूपः परिणामः । स खलु सहकारिकारणसद्भावे द्रष्टः, गतिस्थित्यवगाहपरिणामवत् ।
chhe evAn chha dravyomAn jIv, pudgal, AkAsh, dharma ne adharma pradeshaprachayAtmak ( – pradeshonA samUhamay) hovAthI e pAnch astikAyo chhe. kALane pradeshaprachayAtmakapaNAno abhAv hovAthI te kharekhar astikAy nathI em (vagar-kahye paN) sAmarthyathI nakkI thAy chhe. 22.
anvayArtha — [सद्भावस्वभावानाम्] sattAsvabhAvavALAn [जीवानाम् तथा एव पुद्गलानाम् च] jIvo ane pudgalonA [परिवर्तनसम्भूतः] parivartanathI siddha thato [कालः] evo kAL [नियमेन प्रज्ञप्तः] (sarvagno dvArA) niyamathI (nishchayathI) upadeshavAmAn Avyo chhe.
TIkA — kAL astikAyapaNe anukta ( – nahi kahevAmAn Avelo) hovA chhatAn tene arthapaNun ( – padArthapaNun) siddha thAy chhe em ahIn darshAvyun chhe.
A jagatamAn kharekhar jIvone ane pudgalone sattAsvabhAvane lIdhe pratikShaN utpAdavyayadhrauvyanI ekavRuttirUp pariNAm varte chhe. te ( – pariNAm) kharekhar sahakArI kAraNanA sadbhAvamAn jovAmAn Ave chhe, gati-sthiti-avagAhapariNAmanI mAphak. (jem