व्यवहारेण द्रव्यकर्मणामास्रवणबन्धनसंवरणनिर्जरणमोक्षणेषु स्वयमीशत्वात् प्रभुः ।
निश्चयेन पौद्गलिककर्मनिमित्तात्मपरिणामानां, व्यवहारेणात्मपरिणामनिमित्तपौद्गलिककर्मणां कर्तृत्वात्कर्ता । निश्चयेन शुभाशुभकर्मनिमित्तसुखदुःखपरिणामानां, व्यवहारेण शुभाशुभ- कर्मसंपादितेष्टानिष्टविषयाणां भोक्तृ त्वाद्भोक्ता । निश्चयेन लोकमात्रोऽपि विशिष्टावगाह-
परिणामशक्ति युक्त त्वान्नामकर्मनिर्वृत्तमणु महच्च शरीरमधितिष्ठन् व्यवहारेण देहमात्रः ।
व्यवहारेण कर्मभिः सहैकत्वपरिणामान्मूर्तोऽपि निश्चयेन नीरूपस्वभावत्वान्न हि मूर्तः ।
निश्चयेन पुद्गलपरिणामानुरूपचैतन्यपरिणामात्मभिः, व्यवहारेण चैतन्यपरिणामानुरूपपुद्गल- परिणामात्मभिः कर्मभिः संयुक्त त्वात्कर्मसंयुक्त इति ।।२७।।
chaitanyapariNAmasvarUp upayog vaDe lakShit hovAthI ‘upayogalakShit’ chhe; nishchaye bhAvakarmonAn Asrav, bandh, samvar, nirjarA ane mokSha karavAmAn svayam Ish (samartha) hovAthI ‘prabhu’ chhe, vyavahAre (asadbhUt vyavahAranaye) dravyakarmonAn Asrav, bandh, samvar, nirjarA ane mokSha karavAmAn svayam Ish hovAthI ‘prabhu’ chhe; nishchaye paudgalik karmo jemanun nimitta chhe evA AtmapariNAmonun kartRutva hovAthI ‘kartA’ chhe, vyavahAre (asadbhUt vyavahAranaye) AtmapariNAmo jemanun nimitta chhe evAn paudgalik karmonun kartRutva hovAthI ‘kartA’ chhe; nishchaye shubhAshubh karmo jemanun nimitta chhe evA sukhadukh- pariNAmonun bhoktRutva hovAthI ‘bhoktA’ chhe, vyavahAre (asadbhUt vyavahAranaye) shubhAshubh karmothI sampAdit (prApta) iShTAniShTa viShayonun bhoktRutva hovAthI ‘bhoktA’ chhe; nishchaye lokapramAN hovA chhatAn, vishiShTa avagAhapariNAmanI shaktivALo hovAthI nAmakarmathI rachAtA nAnA – moTA sharIramAn raheto thako vyavahAre (sadbhUt vyavahAranaye) ‘dehapramAN’ chhe; vyavahAre (asadbhUt vyavahAranaye) karmo sAthe ekatvapariNAmane lIdhe mUrta hovA chhatAn, nishchaye arUpI-svabhAvavALo hovAne lIdhe ‘amUrta’ chhe; *nishchaye pudgalapariNAmane anurUp chaitanyapariNAmAtmak karmo sAthe sanyukta hovAthI ‘karmasanyukta’ chhe; vyavahAre (asadbhUt vyavahAranaye) chaitanyapariNAmane anurUp pudgalapariNAmAtmak karmo sAthe sanyukta hovAthI ‘karmasanyukta’ chhe.
bhAvArtha — pahelI 26 gAthAomAn ShaDdravya ane panchAstikAyanun sAmAnya
*sansArI AtmA nishchaye nimittabhUt pudgalakarmone anurUp evA naimittik AtmapariNAmo sAthe
(arthAt bhAvakarmo sAthe) sanyukta hovAthI karmasanyukta chhe ane vyavahAre nimittabhUt AtmapariNAmone
anurUp evAn naimittik pudgalakarmo sAthe (arthAt dravyakarmo sAthe) sanyukta hovAthI karmasanyukta chhe.