जीवत्वं, चिद्रूपलक्षणं चेतयितृत्वं, चित्परिणामलक्षण उपयोगः, निर्वर्तितसमस्ताधिकार- शक्ति मात्रं प्रभुत्वं, समस्तवस्त्वसाधारणस्वरूपनिर्वर्तनमात्रं कर्तृत्वं, स्वरूपभूतस्वातन्त्र्य- लक्षणसुखोपलम्भरूपं भोक्तृ त्वं, अतीतानन्तरशरीरपरिमाणावगाहपरिणामरूपं देहमात्रत्वं, उपाधिसम्बन्धविविक्त मात्यन्तिकममूर्तत्वम् । कर्मसंयुक्त त्वं तु द्रव्यभावकर्मविप्रमोक्षान्न भवत्येव । द्रव्यकर्माणि हि पुद्गलस्कन्धा भावकर्माणि तु चिद्विवर्ताः । विवर्तते हि
चिच्छक्ति रनादिज्ञानावरणादिकर्मसम्पर्ककूणितप्रचारा परिच्छेद्यस्य विश्वस्यैकदेशेषु क्रमेण व्याप्रियमाणा । यदा तु ज्ञानावरणादिकर्मसम्पर्कः प्रणश्यति तदा परिच्छेद्यस्य विश्वस्य ‘
jIvatva’ hoy chhe; chidrUp jenun lakShaN ( – svarUp) chhe evun ‘chetayitRutva’ hoy chhe; chitpariNAm jenun lakShaN ( – svarUp) chhe evo ‘upayog’ hoy chhe; prApta karelA samasta (Atmik) adhikAronI *shaktimAtrarUp ‘prabhutva’ hoy chhe; samasta vastuothI asAdhAraN evA svarUpanI niShpattimAtrarUp ( – nij svarUpane rachavArUp) ‘kartRutva’ hoy chhe; svarUpabhUt svAtantrya jenun lakShaN ( – svarUp) chhe evA sukhanI upalabdhirUp ‘bhoktRutva’ hoy chhe; atIt anantar ( – chhellA) sharIr pramANe avagAhapariNAmarUp ‘1dehapramANapaNun’ hoy chhe; ane upAdhinA sambandhathI 2vivikta evun Atyantik (sarvathA) ‘amUrtapaNun’ hoy chhe. (mukta AtmAne) ‘3karmasanyuktapaNun’ to nathI ja hotun, kAraN ke dravyakarmo ane bhAvakarmothI vimukti thaI chhe. dravyakarmo te pudgalaskandho chhe ane bhAvakarmo te 4chiddavivarto chhe. chitshakti anAdi gnAnAvaraNAdikarmonA samparkathI (sambandhathI) sankuchit vyApAravALI hovAne lIdhe gneyabhUt vishvanA ( – samasta padArthonA) ek ek deshamAn krame vyApAr karatI thakI vivartan pAme chhe. parantu jyAre gnAnAvaraNAdikarmono samparka
*shakti=sAmarthya; Ishatva. (mukta AtmA samasta Atmik adhikArone bhogavavAmAn arthAt temano amal karavAmAn svayam samartha chhe tethI te prabhu chhe.)
1. mukta AtmAnI avagAhanA charamasharIrapramAN hoy chhe tethI te chhellA dehanI apekShA laIne temane ‘dehapramANapaNun’ kahI shakAy chhe.
2. vivikta=bhinna; rahit.
3. pUrva sUtramAn kahelA ‘jIvatva’ Adi nav visheShomAnthI prathamanA ATh visheSho muktAtmAne paN yathAsambhav hoy chhe, mAtra ek ‘karmasanyuktapaNun’ hotun nathI.
4. chiddavivarta=chaitanyano palaTo arthAt chaitanyanun ek viShayane chhoDI anya viShayane jANavArUpe palaTAvun te; chitshaktinun anya anya gneyone jANavArUpe pariNamavun te.