अत्र जीवानां स्वाभाविकं प्रमाणं मुक्तामुक्त विभागश्चोक्त : ।
जीवा ह्यविभागैकद्रव्यत्वाल्लोकप्रमाणैकप्रदेशाः । अगुरुलघवो गुणास्तु तेषामगुरु-
लघुत्वाभिधानस्य स्वरूपप्रतिष्ठत्वनिबन्धनस्य स्वभावस्याविभागपरिच्छेदाः प्रतिसमय-
ansho) [ तैः अनंतैः ] te anant agurulaghu(guṇ)rūpe [ सर्वे ] sarva jīvo [ परिणताः ] pariṇat chhe; [ देशैः असंख्याताः ] teo asaṅkhyāt pradeshavāḷā chhe. [ स्यात् सर्वम् लोकम् आपन्नाः ] keṭalāk kathañchit ākhā lokane prāpta hoy chhe [ केचित् तु ] ane keṭalāk [ अनापन्नाः ] aprāpta hoy chhe. [ बहवः जीवाः ] ghaṇā ( – anant) jīvo [ मिथ्या- दर्शनकषाययोगयुताः ] mithyādarshan-kaṣhāy-yogasahit [ संसारिणः ] sansārī chhe [ च ] ane ghaṇā ( – anant jīvo) [ तैः वियुताः ] mithyādarshan-kaṣhāy-yogarahit [ सिद्धाः ] siddha chhe.
ṭīkāḥ — ahīn jīvonun svābhāvik 1pramāṇ tathā temano mukta ne amukta evo vibhāg kahyo chhe.
jīvo kharekhar avibhāgī-ekadravyapaṇāne līdhe lokapramāṇ-ekapradeshavāḷā chhe. temanā ( – jīvonā) agurulaghu 2guṇo — agurulaghutva nāmano je svarūpapratiṣhṭhatvanā kāraṇabhūt svabhāv tenā 3avibhāg parichchhedo — pratisamay thatī 4ṣhaṭsthānapatit vr̥uddhi-
60
1. pramāṇ=māp; parimāṇ. [jīvanā agurulaghutvasvabhāvanā nānāmān nānā ansho (avibhāg
parichchhedo) pāḍatān svabhāvathī ja sadāy anant ansho paḍe chhe, tethī jīv sadāy āvā
(ṣhaṭguṇavr̥uddhihāniyukta) anant ansho jevaḍo chhe. vaḷī jīvanā svakṣhetranā nānāmān nānā ansho
pāḍatān svabhāvathī ja sadāy asaṅkhya ansho paḍe chhe, tethī jīv sadāy āvā asaṅkhya ansho
jevaḍo chhe.]
2. guṇ=ansh; avibhāg parichchhed. [jīvamān agurulaghutva nāmano svabhāv chhe. te svabhāv jīvane svarūpapratiṣhṭhatvanā (arthāt svarūpamān rahevānā) kāraṇabhūt chhe. tenā avibhāg parichchhedone ahīn agurulaghu guṇo ( – ansho) kahyā chhe.]
3. koī guṇamān (eṭale ke guṇanā paryāyamān) anshakalpanā karavāmān āvatān, teno je nānāmān nāno (jaghanya mātrārūp, niransh) ansh paḍe tene te guṇano (eṭale ke guṇanā paryāyano) avibhāg parichchhed kahevāmān āve chhe.
4. ṣhaṭsthānapatit vr̥uddhihāni=chha sthānamān samāvesh pāmatī vr̥uddhihāni; ṣhaṭguṇ vr̥uddhihāni. [agurulaghutvasvabhāvanā anant anshomān svabhāvathī ja samaye samaye ṣhaṭguṇ vr̥uddhihāni thayā kare chhe.]