समयपूर्विकायाः कालसंख्यायाः, एकेन प्रदेशेन तद्विवर्तिजघन्यवर्णादिभावावबोधपूर्विकाया
भावसंख्यायाः प्रविभागकरणात् प्रविभक्ता संख्याया अपीति ।।८०।।
परमाणुद्रव्ये गुणपर्यायवृत्तिप्ररूपणमेतत् ।
सर्वत्रापि परमाणौ रसवर्णगन्धस्पर्शाः सहभुवो गुणाः । ते च क्रमप्रवृत्तैस्तत्र स्व- पर्यायैर्वर्तन्ते । तथाहि — पञ्चानां रसपर्यायाणामन्यतमेनैकेनैक दा रसो वर्तते । पञ्चानां वर्ण- ākāshapradeshane atikramanārā tenā gatipariṇāmanā jeṭalī maryādāvāḷā ‘1samay’thī māṇḍīne (be samay, traṇ samay, asaṅkhya samay ityādi) kāḷasaṅkhyānā vibhāg kare chhe, ane (4) te ek pradesh vaḍe tenāmān vivartan pāmatā ( – palaṭātā, pariṇamatā) jaghanya varṇādibhāvane jāṇanārā gnānathī māṇḍīne bhāvasaṅkhyānā vibhāg kare chhe. 80.
anvayārthaḥ — [ तं परमाणुं ] te paramāṇu [ एकरसवर्णगन्धं ] ek rasavāḷo, ek varṇavāḷo, ek gandhavāḷo tathā [ द्विस्पर्शं ] be sparshavāḷo chhe, [ शब्दकारणम् ] shabdanun kāraṇ chhe, [ अशब्दम् ] ashabda chhe ane [ स्कन्धान्तरितं ] skandhanī andar hoy topaṇ [ द्रव्यं ] (paripūrṇa svatantra) dravya chhe em [ विजानीहि ] jāṇo.
ṭīkāḥ — ā, paramāṇudravyamān guṇ-paryāy vartavānun (guṇ ane paryāy hovānun) kathan chhe.
sarvatra paramāṇumān ras-varṇa-gandh-sparsha sahabhāvī guṇo hoy chhe; ane te guṇo temān kramavartī nij paryāyo sahit varte chhe. te ā pramāṇeḥ — pāñch rasaparyāyomānthī ek vakhate
12
1. paramāṇune ek ākāshapradeshethī bījā anantar ākāshapradeshe (mandagatithī) jatān je vakhat lāge tene ‘samay’ kahevāmān āve chhe.