सकलपुद्गलविकल्पोपसंहारोऽयम् ।
इन्द्रियविषयाः स्पर्शरसगन्धवर्णशब्दाश्च, द्रव्येन्द्रियाणि स्पर्शनरसनघ्राणचक्षुः- श्रोत्राणि, कायाः औदारिकवैक्रियकाहारकतैजसकार्मणानि, द्रव्यमनः, द्रव्यकर्माणि, नोकर्माणि, विचित्रपर्यायोत्पत्तिहेतवोऽनन्ताः अनन्ताणुवर्गणाः, अनन्ता असंख्येयाणुवर्गणाः, अनन्ताः संख्येयाणुवर्गणाः द्वयणुकस्क न्धपर्यंताः, परमाणवश्च, यदन्यदपि मूर्तं तत्सर्वं पुद्गलविकल्पत्वेनोपसंहर्तव्यमिति ।।८२।।
bījun je kāī [ मूर्त्तं भवति ] mūrta hoy [ तत् सर्वं ] te saghaḷun [ पुद्गलं जानीयात् ] pudgal jāṇo.
ṭīkāḥ — ā, sarva pudgalabhedono upasanhār chhe.
sparsha, ras, gandh, varṇa ne shabdarūp (pāñch) indriyaviṣhayo, sparshan, rasan, ghrāṇ, chakṣhu ne shrotrarūp (pāñch) dravyendriyo, audārik, vaikriyik, āhārak, taijas ne kārmaṇarūp (pāñch) kāyo, dravyaman, dravyakarmo, nokarmo, vichitra paryāyonī utpattinā hetubhūt (arthāt anek prakāranā paryāyo ūpajavānā kāraṇabhūt) *anant anantāṇuk vargaṇāo, anant asaṅkhyātāṇuk vargaṇāo ane dvi-aṇuk skandh sudhīnī anant saṅkhyātāṇuk vargaṇāo tathā paramāṇuo, tem ja bījun paṇ je kāī mūrta hoy te saghaḷun pudgalanā bhed tarīke saṅkelavun.
bhāvārthaḥ — vītarāg atīndriy sukhanā svādathī rahit jīvone upabhogya pañchendriyaviṣhayo, atīndriy ātmasvarūpathī viparīt pāñch indriyo, asharīr ātmapadārthathī pratipakṣhabhūt pāñch sharīro, manogat-vikalpajāḷarahit shuddhajīvāstikāyathī viparīt man, karmarahit ātmadravyathī pratikūḷ āṭh karmo ane amūrta ātmasvabhāvathī pratipakṣhabhūt bījun paṇ je kāī mūrta hoy te badhun pudgal jāṇo. 82.
ā rīte pudgaladravyāstikāyanun vyākhyān samāpta thayun.
12
* lokamān anant paramāṇunī banelī vargaṇāo anant chhe, asaṅkhyāt paramāṇunī banelī vargaṇāo paṇ anant chhe ane (dvi-aṇuk skandh, tri-aṇuk skandh ityādi) saṅkhyāt paramāṇunī banelī vargaṇāo paṇ anant chhe. (avibhāgī paramāṇuo paṇ anant chhe.)