वृत्तिरूपो लोकः । शुद्धैकाकाशवृत्तिरूपोऽलोकः । तत्र जीवपुद्गलौ स्वरसत एव गतितत्पूर्वस्थितिपरिणामापन्नौ । तयोर्यदि गतिपरिणामं तत्पूर्वस्थितिपरिणामं वा स्वय- मनुभवतोर्बहिरङ्गहेतू धर्माधर्मौ न भवेताम्, तदा तयोर्निरर्गलगतिस्थितिपरिणामत्वादलोकेऽपि वृत्तिः केन वार्येत । ततो न लोकालोकविभागः सिध्येत । धर्माधर्मयोस्तु जीव- पुद्गलयोर्गतितत्पूर्वस्थित्योर्बहिरङ्गहेतुत्वेन सद्भावेऽभ्युपगम्यमाने लोकालोकविभागो जायत इति । किञ्च धर्माधर्मौ द्वावपि परस्परं पृथग्भूतास्तित्वनिर्वृत्तत्वाद्विभक्तौ । एक- क्षेत्रावगाढत्वादविभक्तौ । निष्क्रियत्वेन सकललोकवर्तिनोर्जीवपुद्गलयोर्गतिस्थित्युपग्रहकरणा- ल्लोकमात्राविति ।।८७।। ण य गच्छदि धम्मत्थी गमणं ण करेदि अण्णदवियस्स ।
हवदि गदिस्स य पसरो जीवाणं पोग्गलाणं च ।।८८।। astitvarūp alok chhe. tyān, jīv ane pudgal svarasathī ja (svabhāvathī ja) gatipariṇāmane tathā gatipūrvak sthitipariṇāmane prāpta hoy chhe. jo gatipariṇām athavā gatipūrvak sthitipariṇāmane svayam anubhavatān evān te jīv-pudgalane bahiraṅg hetuo dharma ane adharma na hoy, to jīv-pudgalane *nirargaḷ gatipariṇām ane sthitipariṇām thavāthī alokamān paṇ temanun (jīv-pudgalanun) hovun konāthī vārī shakāy? (koīthī na ja vārī shakāy.) tethī lok ane alokano vibhāg siddha na thāy. parantu jo jīv- pudgalanī gatinā ane gatipūrvak sthitinā bahiraṅg hetuo tarīke dharma ane adharmano sadbhāv svīkāravāmān āve to lok ane alokano vibhāg (siddha) thāy chhe. (māṭe dharma ane adharma vidyamān chhe.) vaḷī (temanā viṣhe visheṣh hakīkat e chhe ke), dharma ane adharma banne paraspar pr̥uthagbhūt astitvathī niṣhpanna hovāthī vibhakta (bhinna) chhe; ekakṣhetrāvagāhī hovāthī avibhakta (abhinna) chhe; samasta lokamān vartanārān jīv- pudgalane gatisthitimān niṣhkriyapaṇe anugrah karatā hovāthī ( – nimittarūp thatā hovāthī) lokapramāṇ chhe. 87.
13
*nirargaḷ=niraṅkush; amaryād.