धर्माधर्मयोर्गतिस्थितिहेतुत्वेऽप्यत्यन्तौदासीन्याख्यापनमेतत् ।
यथा हि गतिपरिणतः प्रभञ्जनो वैजयन्तीनां गतिपरिणामस्य हेतुकर्ता- ऽवलोक्यते, न तथा धर्मः । स खलु निष्क्रियत्वात् न कदाचिदपि गतिपरिणाममेवा- पद्यते । कुतोऽस्य सहकारित्वेन परेषां गतिपरिणामस्य हेतुकर्तृत्वम् । किन्तु सलिल-
anvayārthaḥ — [ धर्मास्तिकः ] dharmāstikāy [ न गच्छति ] gaman karato nathī [ च ] ane [ अन्यद्रव्यस्य ] anya dravyane [ गमनं न करोति ] gaman karāvato nathī; [ सः ] te, [ जीवानां पुद्गलानां च ] jīvo tathā pudgalone (gatipariṇāmamān āshrayamātrarūp hovāthī) [ गतेः प्रसरः ] gatino udāsīn prasāranār (arthāt gatiprasāramān udāsīn nimittabhūt) [ भवति ] chhe.
ṭīkāḥ — dharma ane adharma gati ane sthitinā hetuo hovā chhatān teo atyant udāsīn chhe em ahīn kathan chhe.
jevī rīte gatipariṇat pavan dhajāonā gatipariṇāmano hetukartā jovāmān āve chhe, tevī rīte dharma (jīv-pudgalonā gatipariṇāmano hetukartā) nathī. te (dharma) kharekhar niṣhkriy hovāthī kyārey gatipariṇāmane ja pāmato nathī; to pachhī tene (paranā) *sahakārī tarīke paranā gatipariṇāmanun hetukartāpaṇun kyāthī hoy? (na ja hoy.) parantu jevī rīte
*sahakārī = sāthe kārya karanār arthāt sāthe gati karanār. [dhajānī sāthe pavan paṇ gati karato
hovāthī ahīn pavanane (dhajānā) sahakārī tarīke hetukartā kahyo chhe; ane jīv-pudgalonī sāthe
dharmāstikāy gaman nahi karatān (arthāt sahakārī nahi banatān), mātra temane (gatimān) āshrayarūp
kāraṇ banato hovāthī dharmāstikāyane udāsīn nimitta kahyo chhe. pavanane hetukartā kahyo teno evo
artha kadī na samajavo ke pavan dhajāonā gatipariṇāmane karāvato hashe. udāsīn nimitta ho
ke hetukartā ho — banne paramān akiñchitkar chhe. temanāmān mātra upar kahyo teṭalo ja taphāvat chhe.
have pachhīnī gāthānī ṭīkāmān āchāryadev pote ja kaheshe ke ‘kharekhar samasta gatisthitimān padārtho
potānā pariṇāmothī ja nishchaye gatisthiti kare chhe’. māṭe dhajā, savār ityādi badhāy, potānā
pariṇāmothī ja gatisthiti kare chhe, temān dharma tem ja pavan, tathā adharma tem ja ashva avisheṣhapaṇe
akiñchitkar chhe em nirṇay karavo.]