धर्माधर्मयोरौदासीन्ये हेतूपन्यासोऽयम् ।
धर्मः किल न जीवपुद्गलानां कदाचिद्गतिहेतुत्वमभ्यस्यति, न कदाचित्स्थिति- हेतुत्वमधर्मः । तौ हि परेषां गतिस्थित्योर्यदि मुख्यहेतू स्यातां तदा येषां गतिस्तेषां गतिरेव, न स्थितिः, येषां स्थितिस्तेषां स्थितिरेव, न गतिः । तत एकेषामपि गतिस्थितिदर्शनादनुमीयते न तौ तयोर्मुख्यहेतू । कि न्तु व्यवहारनयव्यवस्थापितौ उदासीनौ । कथमेवं गतिस्थितिमतां पदार्थानां गतिस्थिती भवत इति चेत्, सर्वे
anvayārthaḥ — [ येषां गमनं विद्यते ] (dharma-adharma gati-sthitinā mukhya hetuo nathī, kāraṇ ke) jemane gati hoy chhe [ तेषाम् एव पुनः स्थानं सम्भवति ] temane ja vaḷī sthiti thāy chhe (ane jemane sthiti hoy chhe temane ja vaḷī gati thāy chhe). [ ते तु ] teo (gatisthitimān padārtho) to [ स्वकपरिणामैः ] potānā pariṇāmothī [ गमनं स्थानं च ] gati ane sthiti [ कुर्वन्ति ] kare chhe.
ṭīkāḥ — ā, dharma ane adharmanā udāsīnapaṇānī bābatamān hetu kahevāmān āvyo chhe.
kharekhar (nishchayathī) dharma jīv-pudgalone kadī gatihetu thato nathī, adharma kadī sthitihetu thato nathī; kāraṇ ke teo parane gatisthitinā jo mukhya hetu (nishchayahetu) thāy, to jemane gati hoy temane gati ja rahevī joīe, sthiti na thavī joīe, ane jemane sthiti hoy temane sthiti ja rahevī joīe, gati na thavī joīe. parantu ekane ja ( – tenā te ja padārthane) gati ane sthiti thatī jovāmān āve chhe; tethī anumān thaī shake chhe ke teo (dharma-adharma) gati-sthitinā mukhya hetu nathī, parantu vyavahāranayasthāpit (vyavahāranay vaḍe sthāpavāmān — kahevāmān āvelā) udāsīn hetu chhe.
prashnaḥ — e pramāṇe hoy to gatisthitimān padārthone gatisthiti kaī rīte thāy chhe?