निश्चयकालस्तु तत्परिणामान्यथानुपपत्त्येति । तत्र क्षणभङ्गी व्यवहारकालः सूक्ष्मपर्यायस्य तावन्मात्रत्वात्, नित्यो निश्चयकालः स्वगुणपर्यायाधारद्रव्यत्वेन सर्वर्दैवाविनश्वरत्वादिति ।।१००।।
नित्यक्षणिकत्वेन कालविभागख्यापनमेतत् ।
यो हि द्रव्यविशेषः ‘अयं कालः, अयं कालः’ इति सदा व्यपदिश्यते स खलु स्वस्य सद्भावमावेदयन् भवति नित्यः । यस्तु पुनरुत्पन्नमात्र एव प्रध्वंस्यते स खलु तस्यैव anyathā anupapatti vaḍe (arthāt jīv-pudgalonā pariṇām bījī rīte nahi banī shakatā hovāthī) nakkī thāy chhe.
tyān, vyavahārakāḷ *kṣhaṇabhaṅgī chhe, kāraṇ ke sūkṣhma paryāy evaḍo ja mātra ( – kṣhaṇamātra jevaḍo ja, samayamātra jevaḍo ja) chhe; nishchayakāḷ nitya chhe, kāraṇ ke te potānā guṇ-paryāyonā ādhārabhūt dravyapaṇe sadāy avināshī chhe. 100.
anvayārthaḥ — [ कालः इति च व्यपदेशः ] ‘kāḷ’ evo vyapadesh [ सद्भावप्ररूपकः ] sadbhāvano prarūpak chhe tethī [ नित्यः भवति ] kāḷ (nishchayakāḷ) nitya chhe. [ उत्पन्नध्वंसी अपरः ] utpannadhvansī evo je bījo kāḷ (arthāt utpanna thatān vent ja naṣhṭa thanāro je vyavahārakāḷ) te [ दीर्घान्तरस्थायी ] (kṣhaṇik hovā chhatān pravāhaapekṣhāe) dīrgha sthitino paṇ (kahevāy) chhe.
ṭīkāḥ — kāḷanā ‘nitya’ ane ‘kṣhaṇik’ evā be vibhāganun ā kathan chhe.
‘ā kāḷ chhe, ā kāḷ chhe’ em karīne je dravyavisheṣhano sadā vyapadesh (nirdesh, kathan) karavāmān āve chhe, te (dravyavisheṣh arthāt nishchayakāḷarūp khās dravya) kharekhar potānā sadbhāvane jāher karatun thakun nitya chhe; ane je utpanna thatān vent ja naṣhṭa thāy
*kṣhaṇabhaṅgī=kṣhaṇe kṣhaṇe nāsh pāmanāro; pratisamay jeno dhvans thāy chhe evo; kṣhaṇabhaṅgur; kṣhaṇik.