पञ्चेन्द्रियप्रकारसूचनेयम् ।
अथ स्पर्शनरसनघ्राणचक्षुःश्रोत्रेन्द्रियावरणक्षयोपशमात् नोइन्द्रियावरणोदये सति स्पर्शरसगन्धवर्णशब्दानां परिच्छेत्तारः पञ्चेन्द्रिया अमनस्काः । केचित्तु नोइन्द्रियावरणस्यापि क्षयोपशमात् समनस्काश्च भवन्ति । तत्र देवमनुष्यनारकाः समनस्का एव, तिर्यञ्च उभयजातीया इति ।।११७।।
anvayārthaḥ — [ वर्णरसस्पर्शगन्धशब्दज्ञाः ] varṇa, ras, sparsha, gandh ane shabdane jāṇanārān [ सुरनरनारकतिर्यञ्चः ] dev-manuṣhya-nārak-tiryañch — [ जलचरस्थलचरखचराः ] jeo jaḷachar, sthaḷ-char ke khechar hoy chhe teo — [ बलिनः पञ्चेन्द्रियाः जीवाः ] baḷavān pañchendriy jīvo chhe.
ṭīkāḥ — ā, pañchendriy jīvonā prakāranī sūchanā chhe.
sparshanendriy, rasanendriy, ghrāṇendriy, chakṣhurindriy ane shrotrendriyanā āvaraṇanā kṣhayopashamane līdhe, mananā āvaraṇano uday hotān, sparsha, ras, gandh, varṇa ane shabdane jāṇanārā jīvo manarahit pañchendriy jīvo chhe; keṭalāk (pañchendriy jīvo) to, temane mananā āvaraṇano paṇ kṣhayopasham hovāthī, manasahit (pañchendriy jīvo) hoy chhe.
temān, devo, manuṣhyo ane nārako manasahit ja hoy chhe; tiryañcho banne jātinān (arthāt manarahit tem ja manasahit) hoy chhe. 117.
anvayārthaḥ — [ देवाः चतुर्णिकायाः ] devonā chār nikāy chhe, [ मनुजाः क र्मभोग-