व्यवहारजीवत्वैकान्तप्रतिपत्तिनिरासोऽयम् ।
य इमे एकेन्द्रियादयः पृथिवीकायिकादयश्चानादिजीवपुद्गलपरस्परावगाहमवलोक्य व्यवहारनयेन जीवप्राधान्याज्जीवा इति प्रज्ञाप्यन्ते । निश्चयनयेन तेषु स्पर्शनादीन्द्रियाणि पृथिव्यादयश्च कायाः जीवलक्षणभूतचैतन्यस्वभावाभावान्न जीवा भवन्तीति । तेष्वेव यत्स्वपरपरिच्छित्तिरूपेण प्रकाशमानं ज्ञानं तदेव गुणगुणिनोः कथञ्चिदभेदाज्जीवत्वेन प्ररूप्यत इति ।।१२१।। जाणदि पस्सदि सव्वं इच्छदि सुक्खं बिभेदि दुक्खादो ।
भवति ] je gnān chhe [ तत् जीवः ] te jīv chhe [ इति च प्ररूपयन्ति ] em (gnānīo) prarūpe chhe.
ṭīkāḥ — ā, vyavahārajīvatvanā ekāntanī *pratipattinun khaṇḍan chhe (arthāt jene mātra vyavahāranayathī jīv kahevāmān āve chhe teno kharekhar jīv tarīke svīkār karavo uchit nathī em ahīn samajāvyun chhe).
je ā ekendriy vagere tathā pr̥ithvīkāyik vagere, ‘jīvo’ kahevāmān āve chhe te, anādi jīv-pudgalano paraspar avagāh dekhīne vyavahāranayathī jīvanā prādhānya dvārā ( – jīvane mukhyatā arpīne) ‘jīvo’ kahevāmān āve chhe. nishchayanayathī temanāmān sparshanādi indriyo tathā pr̥ithvī-ādi kāyo, jīvanā lakṣhaṇabhūt chaitanyasvabhāvanā abhāvane līdhe, jīv nathī; temanāmān ja je svaparanī gnaptirūpe prakāshatun gnān chhe te ja, guṇ-guṇīnā kathañchit abhedane līdhe, jīvapaṇe prarūpavāmān āve chhe. 121.
anvayārthaḥ — [ जीवः ] jīv [ सर्वम् जानाति पश्यति ] badhun jāṇe chhe ane dekhe chhe, [ सौख्यम् इच्छति ] sukhane ichchhe chhe, [ दुःखात् बिभेति ] duḥkhathī ḍare chhe, [ हितम् अहितम्
17
*pratipatti=svīkār; mānyatā.