अन्यासाधारणजीवकार्यख्यापनमेतत् ।
चैतन्यस्वभावत्वात्कर्तृस्थायाः क्रियायाः ज्ञप्तेद्रर्शेश्च जीव एव कर्ता, न तत्सम्बन्धः
पुद्गलो, यथाकाशादि । सुखाभिलाषक्रियायाः दुःखोद्वेगक्रियायाः स्वसम्वेदितहिताहित-
निर्वर्तनक्रियायाश्च चैतन्यविवर्तरूपसङ्कल्पप्रभवत्वात्स एव कर्ता, नान्यः । शुभाशुभ-
कर्मफलभूताया इष्टानिष्टविषयोपभोगक्रियायाश्च सुखदुःखस्वरूपस्वपरिणामक्रियाया इव स एव कर्ता, नान्यः । एतेनासाधारणकार्यानुमेयत्वं पुद्गलव्यतिरिक्त स्यात्मनो द्योतितमिति ।।१२२।। करोति ] hit-ahitane (
shubh-ashubh bhāvone) kare chhe [ वा ] ane [ तयोः फलं भुंक्ते ] temanā phaḷane bhogave chhe.
ṭīkāḥ — ā, anyathī asādhāraṇ evān jīvakāryonun kathan chhe (arthāt anya dravyothī asādhāraṇ evān je jīvanān kāryo te ahīn darshāvyān chhe).
chaitanyasvabhāvapaṇāne līdhe, kartr̥usthit (kartāmān rahelī) kriyāno — gnapti tathā drashino — jīv ja kartā chhe; tenā sambandhamān rahelun pudgal tenun kartā nathī, jem ākāshādi nathī tem. (chaitanyasvabhāvane līdhe jāṇavānī ane dekhavānī kriyāno jīv ja kartā chhe; jyān jīv chhe tyān chār arūpī achetan dravyo paṇ chhe topaṇ teo jem jāṇavānī ane dekhavānī kriyānān kartā nathī tem jīvanī sāthe sambandhamān rahelān karma-nokarmarūp pudgalo paṇ te kriyānān kartā nathī.) chaitanyanā vivartarūp (-palaṭārūp) saṅkalpanī utpatti (jīvamān) thatī hovāne līdhe, sukhanī abhilāṣhārūp kriyāno, duḥkhanā udvegarūp kriyāno tathā svasamvedit hit-ahitanī niṣhpattirūp kriyāno ( – potāthī chetavāmān āvatā shubh- ashubh bhāvone rachavārūp kriyāno) jīv ja kartā chhe; anya nahi. shubhāshubh karmanā phaḷabhūt *iṣhṭāniṣhṭaviṣhayopabhogakriyāno, sukh-duḥkhasvarūp svapariṇāmakriyānī māphak, jīv ja kartā chhe; anya nahi.
āthī em samajāvyun ke (uparokta) asādhāraṇ kāryo dvārā pudgalathī bhinna evo ātmā anumey ( – anumān karī shakāvāyogya) chhe.
bhāvārthaḥ — sharīr, indriy, man, karma vagere pudgalo ke anya koī achetan dravyo kadāpi jāṇatān nathī, dekhatān nathī, sukhane ichchhatān nathī, duḥkhathī ḍaratān nathī,
*iṣhṭāniṣhṭa viṣhayo jemān nimittabhūt hoy chhe evā sukhaduḥkhapariṇāmonā upabhogarūp kriyāne jīv
karato hovāthī tene iṣhṭāniṣhṭa viṣhayonā upabhogarūp kriyāno kartā kahevāmān āve chhe.