tethī ahīn (bandhane viṣhe), bahiraṅg kāraṇ ( – nimitta) yog chhe kāraṇ ke te pudgalonā grahaṇano hetu chhe, ane antaraṅg kāraṇ ( – nimitta) jīvabhāv ja chhe kāraṇ ke te (karmapudgalonī) vishiṣhṭa shakti ane sthitino hetu chhe.
bhāvārthaḥ — karmabandhaparyāyanā chār visheṣho chheḥ prakr̥itibandh, pradeshabandh, sthitibandh ane anubhāgabandh. āmān sthiti-anubhāg ja atyant mukhya visheṣho chhe, prakr̥iti-pradesh to atyant gauṇ visheṣho chhe; kāraṇ ke sthiti-anubhāg vinā karmabandhaparyāy nāmamātra ja rahe. tethī ahīn prakr̥iti-pradeshabandhane mātra ‘grahaṇ’ shabdathī kahel chhe ane sthiti- anubhāgabandhane ja ‘bandh’ shabdathī kahel chhe.
jīvanā koī paṇ pariṇāmamān vartato yog karmanān prakr̥iti-pradeshanun arthāt ‘grahaṇ’nun nimitta thāy chhe ane jīvanā te ja pariṇāmamān vartato moharāgadveṣhabhāv karmanān sthiti – anubhāganun arthāt ‘bandh’nun nimitta thāy chhe; māṭe moharāgadveṣhabhāvane ‘bandh’nun antaraṅg kāraṇ (antaraṅg nimitta) kahyun chhe ane yogane — ke je ‘grahaṇ’nun nimitta chhe tene — ‘bandh’nun bahiraṅg kāraṇ (bāhya nimitta) kahyun chhe. 148.
anvayārthaḥ — [ चतुर्विकल्पः हेतुः ] (dravyamithyātvādi) chār prakāranā hetuo [ अष्टविकल्पस्य कारणम् ] āṭh prakāranān karmonān kāraṇ [ भणितम् ] kahevāmān āvyā chhe; [ तेषाम् अपि च ] temane paṇ [ रागादयः ] (jīvanā) rāgādibhāvo kāraṇ chhe; [ तेषाम् अभावे ] rāgādibhāvonā abhāvamān [ न बध्यन्ते ] jīvo bandhātā nathī.