द्रव्यं हि सर्वदाऽविनष्टानुत्पन्नमाम्नातम् । ततो जीवद्रव्यस्य द्रव्यरूपेण नित्यत्वमुपन्यस्तम् । तस्यैव देवादिपर्यायरूपेण प्रादुर्भवतो भावकर्तृत्वमुक्तं ; तस्यैव च मनुष्यादिपर्यायरूपेण व्ययतोऽभावकर्तृत्वमाख्यातं; तस्यैव च सतो देवादिपर्याय- स्योच्छेदमारभमाणस्य भावाभावकर्तृत्वमुदितं; तस्यैव चासतः पुनर्मनुष्यादिपर्यायस्योत्पाद- मारभमाणस्याभावभावकर्तृत्वमभिहितम् । सर्वमिदमनवद्यं द्रव्यपर्यायाणामन्यतरगुणमुख्यत्वेन व्याख्यानात् । तथाहि — यदा जीवः पर्यायगुणत्वेन द्रव्यमुख्यत्वेन विवक्ष्यते तदा नोत्पद्यते, न विनश्यति, न च क्रमवृत्त्यावर्तमानत्वात् सत्पर्यायजातमुच्छिनत्ति, नासदुत्पादयति । यदा तु द्रव्यगुणत्वेन पर्यायमुख्यत्वेन विवक्ष्यते तदा प्रादुर्भवति, विनश्यति, सत्पर्यायजातमतिवाहितस्वकालमुच्छिनत्ति, असदुपस्थितस्वकालमुत्पादयति चेति ।

dravya kharekhar sarvadā avinaṣhṭa ane anutpanna āgamamān kahyun chhe; tethī jīvadravyane dravyarūpe nityapaṇun kahevāmān āvyun. (1) devādiparyāyarūpe ūpajatun hovāthī tene ja ( – jīvadravyane ja) bhāvanun ( – utpādanun) kartāpaṇun kahevāmān āvyun chhe; (2) manuṣhyādi- paryāyarūpe nāsh pāmatun hovāthī tene ja abhāvanun ( – vyayanun) kartāpaṇun kahevāmān āvyun chhe; (3) sat ( – vidyamān) devādiparyāyano nāsh karatun hovāthī tene ja bhāvābhāvanun ( – satnā vināshanun) kartāpaṇun kahevāmān āvyun chhe; ane (4) pharīne asat ( – avidyamān) manuṣhyādiparyāyano utpād karatun hovāthī tene ja abhāvabhāvanun ( – asatnā utpādanun) kartāpaṇun kahevāmān āvyun chhe.

— ā badhun niravadya (nirdoṣh, nirbādh, aviruddha) chhe, kāraṇ ke dravya ane paryāyomānthī ekanī gauṇatāthī ane anyanī mukhyatāthī kathan karavāmān āve chhe. te ā pramāṇeḥ —

jyāre jīv paryāyanī gauṇatāthī ane dravyanī mukhyatāthī vivakṣhit hoy chhe tyāre te (1) ūpajato nathī, (2) vināsh pāmato nathī, (3) kramavr̥uttie nahi vartato hovāthī sat ( – vidyamān) paryāyasamūhane vinaṣhṭa karato nathī ane (4) asatne ( – avidyamān paryāyasamūhane) utpanna karato nathī; ane jyāre jīv dravyanī gauṇatāthī ane paryāyanī mukhyatāthī vivakṣhit hoy chhe tyāre te (1) ūpaje chhe, (2) vināsh pāme chhe, (3) jeno svakāḷ vītī gayo chhe evā sat ( – vidyamān) paryāyasamūhane vinaṣhṭa kare chhe ane (4) jeno svakāḷ upasthit thayo chhe ( – āvī pahoñchyo chhe) evā asatne ( – avidyamān paryāyasamūhane) utpanna kare chhe.