समओ णिमिसो कट्ठा कला य णाली तदो दिवारत्ती ।
परमाणुप्रचलनायत्तः समयः । नयनपुटघटनायत्तो निमिषः । तत्संख्याविशेषतः काष्ठा कला नाली च । गगनमणिगमनायत्तो दिवारात्रः । तत्संख्याविशेषतः मासः, ऋतुः, अयनं, संवत्सरः इति । एवंविधो हि व्यवहारकालः केवलकालपर्यायमात्रत्वेनावधारयितुमशक्यत्वात् परायत्त इत्युपमीयत इति ।।२५।।
ahīn e khās dhyānamān rākhavun ke kāḷ koī dravyane pariṇamāvato nathī, sampūrṇa svatantratāthī svayamev pariṇamatān dravyone te bāhyanimittamātra chhe.
ā pramāṇe nishchayakāḷanun svarūp darshāvavāmān āvyun. 24.
anvayārthaḥ — [समयः] samay, [निमिषः] nimeṣh, [काष्ठा] kāṣhṭhā, [कला च] kaḷā, [नाली] ghaḍī, [ततः दिवारात्रः] ahorātra ( – divas), [मासर्त्वयनसंवत्सरम्] mās, tu, ayan ane varṣha — [इति कालः] evo je kāḷ (arthāt vyavahārakāḷ) [परायत्तः] te parāshrit chhe.
ṭīkāḥ — ahīn vyavahārakāḷanun kathañchit parāshritapaṇun darshāvyun chhe.
paramāṇunā gamanane āshrit samay chhe; āṅkhanā vīñchāvāne āshrit nimeṣh chhe; tenī ( – nimeṣhanī) amuk saṅkhyāthī kāṣhṭhā, kaḷā ane ghaḍī hoy chhe; sūryanā gamanane āshrit ahorātra hoy chhe; ane tenī ( – ahorātranī) amuk saṅkhyāthī mās, tu, ayan ne varṣha hoy chhe. — āvo vyavahārakāḷ kevaḷ kāḷanā paryāyamātrapaṇe avadhāravo ashakya hovāthī (arthāt paranī apekṣhā vinā — paramāṇu, āṅkh, sūrya vagere par padārthonī apekṣhā vinā — vyavahārakāḷanun māp nakkī karavun ashakya hovāthī) tene ‘parāshrit’ evī upamā āpavāmān āve chhe.
48