Page 212 of 264
PDF/HTML Page 241 of 293
single page version
adbhūt–param–āhlādātmak sukhasvarūp ghr̥tase siṁcī huī niścay–ātmasaṁvedanarūp dhyānāgni
mūlottaraprakr̥tibhedavāle karmarūpī indhanakī rāśiko kṣaṇamātrameṁ jalā detī hai.
manuṣyakā bhav pākar mokṣa prāpta karate haiṁ. aur bahuśrutadhar hī dhyān kar sakate haiṁ aisā bhī nahīṁ hai;
sārabhūt alpa śrutase bhī dhyān ho sakatā hai. isaliye mokṣārthīyoṁko śuddhātmākā pratipādak,
savaṁranirjarākā karanevālā aur jarāmaraṇakā haranevālā sārabhūt upadeś grahaṇ karake dhyān karaneyogya
hai.
usameṁ niścal pariṇati kahān̐se hosakatī hai? isaliye mokṣake upāyabhūt dhyān karanekī icchā
rakhanevāle jīvakoe pratham to jinokta dravyaguṇaparyāyarūp vastusvarūpakī yathārtha samajhapūrvak nirvikār
niṣkriy caitanyacamatkārakī samyak pratītikā sarva prakārase udyam karane yogya hai; usake paścāt hī
caitanyacamatkārameṁ viśeṣ līnatākā yathārtha udyam ho sakatā hai].. 146..
2. muniko jo śuddhātmasvarūpakā niścal ugra ālamban vartatā hai use yahān̐ mukhyataḥ ‘dhyān’ kahā hai.
hai, kyoṁ ki use bhī śuddhātmasvarūpakā jaghanya ālamban to hotā hai.]
Page 213 of 264
PDF/HTML Page 242 of 293
single page version
so teṇ havadi baddho poggalakammeṇ viviheṇa.. 147..
sa ten bhavati baddhaḥ pudgalakarmaṇā vividhena.. 147..
śubho‘śubho vā pariṇāmo jīvasya bhāvabandhaḥ, tannimitten śubhāśubhakarmatvapariṇatānāṁ jīven
sahānyonyamūrcchanaṁ pudgalānāṁ dravyabandha iti.. 147..
ātmā [ten] us bhāv dvārā [–us bhāvake nimittase] [vividhen pudgalakarmaṇā] vividh
pudgalakarmoṁse [baddhaḥ bhavati] baddha hotā hai.
ātmā us nimittabhūt bhāv dvārā vividh pudgalakarmase baddha hotā hai. isaliye yahān̐ [aisā kahā hai
ki], moharāgadveṣ dvārā snigdha aise jo jīvake śubh yā aśubh pariṇām vah bhāvabandha hai aur usake
[–śubhāśubh pariṇāmake] nimittase śubhāśubh karmarūp pariṇat pudgaloṁkā jīvake sāth anyonya
avagāhan [–viśiṣṭa śakti sahit ekakṣetrāvagāhasambandha] vah dravya bandha hai.. 147..
Page 214 of 264
PDF/HTML Page 243 of 293
single page version
bhāvaṇimitto baṁdho bhāvo radirāgadosamohajudo.. 148..
bhāvanimitto bandho bhāvo ratirāgadveṣamohayutaḥ.. 148..
grahaṇaṁ hi karmapudgalānāṁ jīvapradeśavartikarmaskandhānupraveśaḥ. tat khalu yoganimittam. yogo
śaktipariṇāmenāvasthānam. sa punarjīvabhāvanimittaḥ. jīvabhāvaḥ punā ratirāgadveṣamohayutaḥ,
nimitta bhāv hai; [bhāvaḥ ratirāgadveṣamohayutaḥ] bhāv ratirāgadveṣamohase yukta [ātmapariṇām] hai.
karmavargaṇākā jisameṁ ālamban hotā hai aisā ātmapradeśoṁkā parispanda [arthāt jīvake pradeśoṁkā
kaṁpana.
haie. jīvabhāv ratirāgadveṣamohayukta [pariṇām] hai arthāt mohanīyake vipākase utpanna honevālā vikār
hai
che bhāvahetuk baṁdh, ne mohādisaṁyut bhāv che. 148.
Page 215 of 264
PDF/HTML Page 244 of 293
single page version
eveti.. 148..
tesiṁ pi ya rāgādī tesimabhāve ṇa bajjhaṁti.. 149..
teṣāmapi ca rāgādayasteṣāmabhāve na badhyante.. 149..
arthāt ‘baṁdh’ kā nimitta hotā hai; isaliye moharāgadveṣabhāvako ‘bandha’ kā aṁtaraṁg kāraṇ [aṁtaraṁg
nimitta] kahā hai aur yogako – jo ki ‘grahaṇ’ kā nimitta hai use–‘bandha’ kā bahiraṁg kāraṇ
[bāhya nimitta] kahā hai.. 148..
tathā sthitikā hetu hai.. 148..
sthiti–anubhāg binā karmabandhaparyāy nāmamātra hī rahatī hai. isaliye yahān̐ prakr̥ti–pradeśabandhakā mātra
‘grahaṇ’ śabdase kathan kiyā hai aur sthiti–anubhāgabandhakā hī ‘bandha’ śabdase kahā hai.
[rāgādayaḥ] [jīvake] rāgādibhāv kāraṇ haiṁ; [teṣām abhāve] rāgādibhāvoṁke abhāvameṁ [na badhyante]
jīv nahīṁṁ ban̐dhate.
tenāṁy che rāgādi, jyāṁ rāgādi nahi tyāṁ baṁdh nā. 149.
Page 216 of 264
PDF/HTML Page 245 of 293
single page version
rāgādibhāvānāmabhāve dravyamithyātvāsaṁyamakaṣāyayogasadbhāve‘pi jīvā na badhyante. tato rāgā–
dīnāmantaraṅgatvānniścayen bandhahetutvamavaseyamiti.. 149..
bandhahetupaneke hetu jīvabhāvabhūt rāgādik haiṁ; kyoṁki
aṁtaraṁg bandhahetupanā honeke kāraṇ
2. jīvagat rāgādirūp bhāvapratyayoṁkā abhāv hone par dravyapratyayoṁke vidyamānapanemeṁ bhī jīv baṁdhate nahīṁ haiṁ. yadi
avakāś hī na rahe], kyoṁki saṁsārīyoṁko sadaiv karmodayakā vidyamānapanā hotā hai.
3. udayagat dravyamithyātvādi pratyayoṁkī bhān̐ti rāgādibhāv navīn karmabandhameṁ mātra bahiraṁg nimitta nahīṁ hai kintu ve
Page 217 of 264
PDF/HTML Page 246 of 293
single page version
āsavabhāveṇ viṇā jāyadi kammassa du ṇirodho.. 150..
pāvadi iṁdiyarahidaṁ avvābāhaṁ
āsravabhāven vinā jāyate karmaṇastu nirodhaḥ.. 150..
karmaṇāmabhāven ca sarvajñaḥ sarvalokadarśī ca.
vinā] āsravabhāvake abhāvameṁ [karmaṇaḥ nirodhaḥ jāyate] karmakā nirodh hotā hai. [ca] aur [karmaṇām
abhāven] karmoṁkā abhāv honese vah [sarvajñaḥ sarvalokadarśī ca] sarvajña aur sarvalokadarśī hotā huā
[indriyarahitam] indriyarahit, [avyābādham] avyābādh, [anantam sukham prāpnoti] ananta sukhako
prāpta karatā hai.
hetu–abhāve niyamathī āsravanirodhan jñānīne,
āsaravabhāv–abhāvamāṁ karmo taṇuṁ rodhan bane; 150.
karmo–abhāve sarvajñānī
Page 218 of 264
PDF/HTML Page 247 of 293
single page version
āsravaheturhi jīvasya moharāgadveṣarūpo bhāvaḥ. tadabhāvo bhavati jñāninaḥ. tadabhāve
darśitvamavyābādhamindriyavyāpārātītamanantasukhatvañceti. sa eṣ jīvanmuktināmā bhāvamokṣaḥ. kathamiti
cet. bhāvaḥ khalvatra vivakṣitaḥ karmāvr̥ttacaitanyasya kramapravartamānajñaptikriyārūpaḥ. sa khalu
saṁsāriṇo‘nādimohanīyakarmodayānuvr̥ttivaśādaśuddho dravyakarmāsravahetuḥ. sa tu jñānino moharāg–
dveṣānuvr̥ttirūpeṇ prahīyate. tato‘sya āsravabhāvo nirudhyate. tato niruddhāsravabhāvasyāsya
mohakṣayeṇātyantanirvikāramanādimudritānantacaitanyavīryasya śuddhajñaptikriyārūpeṇāntarmuhūrta– mativāhya
yugapañjñānadarśanāvaraṇāntarāyakṣeyaṇ kathañcic
hotā hai. karmakā abhāv hone par sarvajñatā, sarvadarśitā aur avyābādh, 1indriyavyāpārātīt, ananta
sukh hotā hai. yah
nimnānusār prakār spaṣṭīkaraṇ haieḥ–
mohanīyakarmake udayakā anusaraṇ karatī huī pariṇatike kāraṇ aśuddha hai, dravyakarmāsravakā hetu hai.
parantu vah [kramānusār pravartatī jñaptikriyārūp bhāv] jñānīko moharāgadveṣavālī pariṇatirūpase hāniko
prāpta hotā hai isaliye use āsravabhāvako nirodh hotā hai. isaliye jise āsravabhāvakā nirodh huā
hai aise us jñānīko mohake kṣay dvārā atyanta nirvikārapanā honese, jise anādi kālase ananta
caitanya aur [ananta] vīrya muṁd gayā hai aisā vah jñānī [kṣīṇamoh guṇasthānameṁ] śuddha jñaptikriyārūpase
aṁtarmuhūrta vyatīt karake yugapad jñānāvaraṇ, darśanāvaraṇ aur antarāyakā kṣay honese kathaṁcit
2. jīvanmukti = jīvit rahate hue mukti; deh hone par bhī mukti.
Page 219 of 264
PDF/HTML Page 248 of 293
single page version
nityamevāvatiṣṭhate. ityeṣ bhāvakarmamokṣaprakāraḥ dravyakarmamokṣahetuḥ param–saṁvaraprakāraśca.. 150–151..
jāyate nirjarāhetuḥ svabhāvasahitasya sādhoḥ.. 152..
avyābādh–anantasukhavālā sadaiv rahatā hai.
samasta jñeyoṁko jānatā rahatā hai, isaliye use kathaṁcit kūṭastha kahā hai.]
2. bhāvakarmamokṣa=bhāvakarmakā sarvathā chūṭ jānā; bhāvamokṣa. [jñaptikriyāmeṁ kramapravr̥ttikā abhāv honā vah bhāvamokṣa hai
3. prakār=svarūp; rīta.
dragajñānathī paripūrṇa ne paradravyavirahit dhyān je,
te nirjarāno hetu thāy svabhāvapariṇat sādhune. 152.
Page 220 of 264
PDF/HTML Page 249 of 293
single page version
cānyadravyasaṁyogaviyuktaṁ
kāraṇ jo anyadravyake saṁyog rahit hai aur śuddha svarūpameṁ avicalit caitanyavr̥ttirūp honeke kāraṇ
jo kathaṁcit ‘dhyān’ nāmake yogya hai aisā ātmākā svarūp [–ātmākī nij daśā] pūrvasaṁcit
karmoṁkī śaktiko śātan athavā unakā patan dekhakar nirjarāke heturūpase varṇan kiyā jātā hai.
anyadravyake saṁsarga rahit hai aur śuddhasvarūpameṁ niścal caitanyapariṇatirūp honeke kāraṇ kisī prakār
‘dhyān’ nāmake yogya hai. unakī aisī ātmadaśākā nirjarāke nimittarūpase varṇan kiyā jātā hai
kyoṁki unheṁ pūrvopārjit karmoṁkī śakti hīn hotī jātī hai tathā ve karma khirate jāte hai.. 152..
hai.
Page 221 of 264
PDF/HTML Page 250 of 293
single page version
vavagadavedāusso muyadi bhavaṁ teṇ so mokkho.. 153..
vyapagatavedyāyuṣko muñcati bhavaṁ ten sa mokṣaḥ.. 153..
paramanirjarākāraṇadhyānaprasiddhau satyāṁ pūrvakarmasaṁtatau kadācitsvabhāvenaiv kadā–citsamuddhāt
vidhānenāyuḥkarmasamabhūtasthityāmāyuḥkarmānusāreṇaiv nirjīryamāṇāyām punarbhavāy tadbhavatyāgasamaye
vedanīyāyurnāmagotrarūpāṇāṁ jīven sahātyantaviśleṣaḥ karmapudgalānāṁ dravyamokṣaḥ.. 153..
hokar [bhavaṁ mañcati] bhavako choṛatā hai; [ten] isaliye [is prakār sarva karmapudgaloṁkā viyog
honeke kāraṇ] [saḥ mokṣaḥ] vah mokṣa hai.
karmasaṁtati– ki jisakī sthiti kadācit svabhāvase hī āyukarmake jitanī hotī hai aur kadācit
danīy–āyu–nām–gotrarūp
3. kevalībhagavānako vedanīy, nām aur gotrakarmakī sthiti kabhī svabhāvase hī [arthāt kevalīsamudghātarūp
par bhī vah sthiti ghaṭakar āyukarma jitanī honemeṁ kevalīsamudghāt nimitta banatā hai.
ne āyuvedyavihīn thaī bhavane taje; te mokṣa che. 153.
Page 222 of 264
PDF/HTML Page 251 of 293
single page version
samāpta huā.
cāritraṁ ca tayorniyatamastitvamaninditaṁ bhaṇitam.. 154..
2. cūlikāke arthake lie pr̥ṣṭha 151 kā padaṭippaṇ dekhe.
dragjñānaniyat aniṁdh je astitva te cāritra che. 154.
Page 223 of 264
PDF/HTML Page 252 of 293
single page version
rjñānadarśanayoryanniyatamavasthitamutpādavyayadhrauvyarūpavr̥ttimayamastitvaṁ rāgādipariṇatyabhāvādaninditaṁ
taccaritaṁ; tadev mokṣamārga iti. dvividhaṁ hi kil saṁsāriṣu caritaṁ– svacaritaṁ paracaritaṁ ca;
svasamayaparasamayāvityarthaḥ. tatra svabhāvāvasthitāstitvasvarūpaṁ svacaritaṁ, parabhāvāvasthitāsti–
tvasvarūpaṁ paracaritam. tatra yatsva–
[niyatam] niyat [astivam] astitva– [aninditaṁ] jo ki aniṁdit hai– [cāritraṁ ca bhaṇitam]
use [jinendroṁne] cāritra kahā hai.
utpādavyayadhrauvyarūp vr̥ttimay astitva– jo ki rāgādipariṇāmake abhāvake kāraṇ aniṁdit hai – vah
cāritra hai; vahī mokṣamārga hai.
vah svacāritra hai aur parabhāvameṁ avasthit astitvasvarūp [cāritra] vah paracāritra hai. usameṁse
2. niyat=avasthit; sthit; sthir; drarḥarūp sthita.
3. vr̥tti=vartanā; honā. [utpādavyayadhrauvyarūp vr̥tti vah astitva hai.]
Page 224 of 264
PDF/HTML Page 253 of 293
single page version
tvenāvadhāraṇīyamiti.. 154..
jadi kuṇadi sagaṁ samayaṁ pabbhassadi
yadi kurute svakaṁ samayaṁ prabhrasyati karmabandhāt.. 155..
avasthit astitvase bhinna honeke kāraṇ atyanta aniṁdit hai vah–yahān̐ sākṣāt mokṣamārgarūp
avadhāraṇā.
gayā; aisā jānakar usī jīvasvabhāvaniyat cāritrakī – jo ki mokṣake kāraṇabhūt hai usakī –
nirantar bhāvanā karanā yogya hai. is prakār sūtratātparya hai.] . 154..
vah [svakaṁ samayaṁ kurute] [niyat guṇaparyāyase pariṇamit hokar] svasamayako karatā hai to
[karmabandhāt] karmabandhase [prabhrasyati] chūṭatā hai.
te jo kare svakasamayane to karmabaṁdhanathī chūṭe. 155.
Page 225 of 264
PDF/HTML Page 254 of 293
single page version
saṁsāriṇo hi jīvasya jñānadarśanāvasthitatvāt svabhāvaniyatasyāpyanādimohanīyo–
paracaritamiti yāvat. tasyaivānādimohanīyodayānuvr̥ttiparatvamapāsyātyantaśuddhopayogasya sataḥ
samupāttabhāvaikyarupyatvānniyataguṇaparyāyatvaṁ svasamayaḥ svacaritamiti yāvat ath khalu yadi
kathañcanodbhinnasamyagjñānajyotirjīvaḥ parasamayaṁ vyudasya svasamayamupādatte tadā karmabandhādavaśyaṁ bhraśyati.
yato hi jīvasvabhāvaniyataṁ caritaṁ mokṣamārga iti.. 155..
ke kāraṇ uparakta upayogavālā [–aśuddha upayogavālā] hotā hai tab [svayaṁ] bhāvoṁkā viśvarūpapanā
[–anekarūpapanā] grahaṇ kiyā honakee kāraṇ usee jo aniyataguṇaparyāyapanā hotā hai vah parasamay
arthāt paracāritra hai; vahī [jīv] jab anādi mohanīyake udayakā anusaraṇ karane vālī pariṇati
karanā choṛakar atyanta śuddha upayogavālā hotā hai tab [svayaṁ] bhāvakā ekarūpapanā grahaṇ kiyā
honeke kāraṇ use jo niyataguṇaparyāyapanā hotā hai vah svasamay arthāt svacāritra hai.
hai ki] jīvasvabhāvameṁ niyat cāritra vah mokṣamārga hai.. 155..
2. aniyat=aniścit; anekarūp; vividh prakārake.
3. niyat=niścit; ekarūp; amuk ek hī prakārake.
Page 226 of 264
PDF/HTML Page 255 of 293
single page version
so sagacarittabhaṭṭho
sa svakacaritrabhraṣṭaḥ paracaritacaro bhavati jīvaḥ.. 156..
soparāgopayogavr̥ttiḥ paracaritamiti.. 156..
jīv [svakacaritrabhraṣṭaḥ] svacāritrabhraṣṭa aisā [paracaritacaraḥ bhavati] paracāritrakā ācaraṇ karanevālā
hai
[uparaktaupayogavālā] vartatā huā, paradravyameṁ śubh yā aśubh bhāvako dhāraṇ karatā hai, vah [jīv]
svacāritrase bhraṣṭa aisā paracāritrakā ācaraṇ karanevālā kahā jātā hai; kyoṁki vāstavameṁ svadravyameṁ
ṁśuddha–upayogarūp pariṇati vah svacāritra hai aur paradravyameṁ soparāg–upayogarūp pariṇati vah
paracāritra hai.. 156..
je rāgathī paradravyamāṁ karato śubhāśubh bhāvane,
te svakacaritrathī bhraṣṭa paracāritra ācaranār che. 156.
Page 227 of 264
PDF/HTML Page 256 of 293
single page version
so teṇ paracaritto havadi tti jiṇā paruveṁti.. 157..
sa ten paracaritraḥ bhavatīti jināḥ prarūpayanti.. 15ra7..
paracaritapravr̥ttirbandhamārga ev, na mokṣamārga iti.. 157..
paracāritra hai–[iti] aisā [jināḥ] jin [prarūpayanti] prarūpit karate haiṁ.
vah bhāv jab jis jīvako ho tab vah jīv us bhāv dvārā paracāritra hai– aisā [jineṁdroṁ dvārā]
prarūpit kiyā jātā hai. isaliye [aisā niścit hotā hai ki] paracāritrameṁ pravr̥tti so baṁdhamārga hī
hai, mokṣamārga nahīṁ hai.. 157..
tenā vaḍe te ‘paracarit’ nirdiṣṭa che jinadevathī. 157.
Page 228 of 264
PDF/HTML Page 257 of 293
single page version
yaḥ khalu niruparāgopayogatvātsarvasaṅgamuktaḥ paradravyavyāvr̥ttopayogatvādananyamanāḥ ātmānaṁ
yato hi draśijñaptisvarūpe puruṣe tanmātratven vartanaṁ svacaritamiti.. 158..
sthiratāpūrvak] [jānāti paśyati] jānatā–dekhatā hai, [saḥ jīvaḥ] vah jīv [svakacaritaṁ]
svacāritra [carit] ācaratā hai.
śūnya hai tathāpi niḥsaṁg paramātmākī bhāvanā dvārā utpanna sundar ānandasyandī paramānandasvarūp sukhasudhārasake
āsvādase, pūrṇa–kalaśakī bhān̐ti, sarva ātmapradeśameṁ bharapūr hotā hai.]
3. ananyamanavālā=jisakī pariṇati anya prati nahīṁ jātī aisā. [man=citta; pariṇati; bhāv]
sau–saṁgamukta ananyacitta svabhāvathī nij ātmane
Page 229 of 264
PDF/HTML Page 258 of 293
single page version
daṁsaṇaṇāṇaviyappaṁ aviyappaṁ caradi appādo.. 159..
darśanajñānavikalpamavikalpaṁ caratyātmanaḥ.. 159..
ācaratā hai; kyoṁki vāstavameṁ dr̥śijñaptisvarūp puruṣameṁ [ātmāmeṁ] tanmātrarūpase vartanā so svacāritra
hai.
svacāritrakā ācaraṇ karanevālā hai; kyoṁki dr̥śijñaptisvarūp ātmāmeṁ mātra dr̥śijñaptirūpase pariṇamit
hokar rahanā vah svacāritra hai.. 158..
ātmāse abherūp [carati] ācaratā hai, [saḥ] vah [svakaṁ caritaṁ carati] svacāritrako ācaratā hai.
nij jñānadarśanabhedane jīvathī abhinna ja ācare. 159.
Page 230 of 264
PDF/HTML Page 259 of 293
single page version
[mokṣarūp] sādhya aur [mokṣamārgarūp] sādhan ek prakārake arthāt śuddhātmarūp [–śuddhātmaparyāyarūp] haiṁ.
svakaṁ caritaṁ carati. evaṁ hi śuddhadravyāśritamabhinnasādhya–
darśanajñānabhedako bhī ātmāse abhedarūpase ācarate haiṁ, ve vāstavameṁ svacāritrako ācarate haiṁ.
nirvikalparūpase atyanta līn hokar nijasvabhāvabhūt darśanajñānabhedoṁko ātmāse abhedarūpase ācarate haiṁ, ve munīṁdra
svacāritrakā ācaraṇ karanevāle haiṁ.]
2. yahān̐ niścayanayakā viṣay śuddhadravya arthāt śuddhaparyāyapariṇat dravya hai, arthāt akale dravyakī [–paranimitta
4. jin paryāyoṁmeṁ sva tathā par kāraṇ hote haiṁ arthāt upādānakāraṇ tathā nimittakāraṇ hote haiṁ ve paryāyeṁ
avalamban sahit] vartate hue tattvārthaśraddhān [navapadārthagat śraddhān], tattvārthajñān [navapadārthagat jñān] aur
paṁcamahāvratādirūp cāritra–yah sab svaparahetuk paryāyeṁ haiṁ. ve yahā vyavahāranayake viṣayabhūt haiṁ.
Page 231 of 264
PDF/HTML Page 260 of 293
single page version
bhinnasādhyasādhanabhāvaṁ vyavahāranayamāśritya prarupitam. na caitadvipratiṣiddhaṁ niścayavyavahārayoḥ sādhya–
sādhanabhāvatvātsuvarṇasuvarṇapāṣāṇavat. at evobhayanayāyattā pārameśvarī tīrthapravartaneti.. 159..
prarūpit kiyā gayā thā. isameṁ paraspar virodh ātā hai aisā bhī nahīṁ hai, kyoṁki survaṇ aur
tattvārthaśraddhān [navapadārthasambandhī śraddhān], tattvārthajñān aur paṁcamahāvratādirūp cāritra vyavahāranayase mokṣamārga hai
kyoṁki [mokṣarūp] sādhya svahetuk paryāy hai aur [tattvārthaśraddhānādimay mokṣamārgarūp] sādhan svaparahetuk
paryāy hai.
bhāvaliṁgī muniko savikalpa daśāmeṁ vartate hue tattvārthaśraddhān, tattvārthajñān aur mahāvratādirūp cāritra nirvikalpa
daśāmeṁ vartate hue śuddhātmaśraddhānajñānānuṣṭhānanake sādhan haiṁ.
praśnaḥ– satyārtha nirūpaṇ hī karanā cāhiye; abhūtārtha upacarit nirūpaṇ kisaliye kiyā jātā hai?
uttaraḥ– jise siṁhakā yathārtha svarūp sīdhā samajhameṁ na ātā ho use siṁhake svarūpake upacarit nirūpaṇ
prakār jise vastukā yathārtha svarūp sīdhā samajhameṁ na ātā ho use vastusvarūpake upacarit nirūpaṇ dvārā
vastusvarūpakī yathārtha samajh kī or le jāte haiṁ. aur lambe kathanake badalemeṁ saṁkṣipta kathan karaneke lie bhī
vyavahāranay dvārā upacarit nirūpaṇ kiyā jātā hai. yahān̐ itanā lakṣameṁ rakhaneyogya hai ki – jo puruṣ
billīke nirūpaṇako hī siṁhakā nirūpaṇ mānakar billīko hī siṁh samajh le vah to upadeśake hī yogya
nahīṁ hai, usī prakār jo puruṣ upacarit nirūpaṇako hī satyārtha nirūpaṇ mānakar vastusvarūpako mithyā
rītise samajh baiṭhee vah to upadeśake hī yogya nahīṁ hai.