Page 232 of 264
PDF/HTML Page 261 of 293
single page version
cheṭṭhā tavamhi chariyā vavahāro mokkhamaggo tti.. 160..
cheṣhṭā tapasi charyā vyavahāro mokṣhamārga iti.. 160..
[iti] is prakār [vyavahāraḥ mokṣhamārgaḥ] vyavahāramokṣhamārga hai.
shuddhi hotī haie’– is bātako bhī sāth hī sāth samajhanā ho to vistārase eaisā nirūpaṇ kiyā jātā hai ki
‘jis shuddhike sadbhāvamen, usake sāth–sāth mahāvratādike shubhavikalpa haṭh vinā sahajarūpase pravartamān ho vah
chhaṭhaven guṇasthānayogya shuddhi sātaven guṇasthānayogya nirvikalpa shuddha pariṇatikā sādhan hai.’ aise lambe kathanake
badale, aisā kahā jāe ki ‘chhaṭhaven guṇasthānamen pravartamān mahāvratādike shubh vikalpa sātaven guṇasthānayogya
nirvikalpa shuddha pariṇatikā sādhan hai,’ to vah upacharit nirūpaṇ hai. aise upacharit nirūpaṇamense aisā artha
nikālanā chāhiye ki ‘mahāvratādike shubh vikalpa nahīn kintu unake dvārā jis chhaṭhaven guṇasthānayogya shuddhi
batānā thā vah shūddhi vāstavamen sātaven guṇasthānayogya nirvikalpa shuddha pariṇatikā sādhan hai.’]
tapamānhi cheṣhṭā charaṇ–ek vyavahāramuktimārga chhe. 160.
Page 233 of 264
PDF/HTML Page 262 of 293
single page version
chchhittirgnānam, āchārādisūtraprapañchitavichitrayativr̥uttasamastasamudayarūpe tapasi cheṣhṭā charyā–ityeṣhaḥ
svaparapratyayaparyāyāshritan bhinnasādhyasādhanabhāvan vyavahāranayamāshrityānugamyamāno mokṣhamārgaḥ kārta–
svarapāṣhāṇārpitadīptajātavedovatsamāhitāntaraṅgasya pratipadamuparitanashuddhabhūmikāsu paramaramyāsu
vishrāntimabhinnān niṣhpādayan, jātyakārtasvarasyev shuddhajīvasya kathañchidbhinnasādhyasādhanabhāvābhāvā–
tsvayan shuddhasvabhāven vipariṇamamānasyāpi, nishchayamokṣhamārgasya sādhanabhāvamāpadyat iti.. 160..
svabhāv hai aisā, ‘shraddhān’ nāmakā bhāvavisheṣh so samyaktva; tattvārthashraddhānake sadbhāvamen aṅgapūrvagat
padārthonṅkā avabodhan [–jānanā] so gnān; āchārādi sūtron dvārā kahe gae anekavidh muni–āchāroṅke
samasta samudāyarūp tapamen cheṣhṭā [–pravartan] so chāritra; – aisā yah, svaparahetuk paryāyake āshrit,
bhinnasādhyasādhanabhāvavāle vyavahāranayake āshrayase [–vyavahāranayakī apekṣhāse] anusaraṇ kiyā
jānevālā mokṣhamārga, suvarṇapāṣhāṇako lagāī jānevālī pradīpta agnikī bhān̐ti samāhit antaraṅgavāle
jīvako [arthāt] jisakā antaraṅg ekāgra–samādhiprāpta hai aise jīvako] pad–pad par param ramya
aisī uparakī shuddha bhūmikāommen abhinna vishrānti [–abhedarūp sthiratā] utpanna karatā huā – yadyapi
uttam suvarṇakī bhān̐ti shuddha jīv kathañchit bhinnasādhyasādhanabhāvake abhāvake kāraṇ svayam [apane āp]
shuddha svabhāvase pariṇamit hotā hai tathāpi–nishchayamokṣhamārgake sādhanapaneko prāpta hotā hai.
vyavahāramokṣhamārgake svarūpakā nimnānusār varṇan kiyā haiḥ– ‘vītarāgasarvagnapraṇīt jīvādipadārtho sambandhī samyak
shraddhān tathā gnān donon, gr̥uhasthako aur tapodhanako samān hote hain; chāritra, tapodhanoṅko āchārādi charaṇagranthommen
vihit kiye hue mārgānusār pramatta–apramatta guṇasthānayogya pañchamahāvrat–pañchasamiti–trigupti–ṣhaḍāvashyakādirūp
hotā hai aur gr̥uhasthoṅko upāsakādhyayanagranthamen vihit kiye hue mārgake anusār pañchamaguṇasthānayogya dān–shīl–
pūvajā–upavāsādirūp athavā dārshanik–vratikādi gyārah sthānarūp [gyārah pratimārūp] hotā hai; is prakār
vyavahāramokṣhamārgakā lakṣhaṇ hai.
Page 234 of 264
PDF/HTML Page 263 of 293
single page version
ṇa kuṇadi kiñchi vi aṇṇan ṇa muyadi so mokkhamaggo tti.. 161..
na karoti kiñchidapyanyanna muñchati sa mokṣhamārga iti.. 161..
bhān̐ti abhinnasādhyasādhanabhāvake kāraṇ svayamev shuddhabhāvarūp pariṇaman hotā hai tathāpi, vyavahāranayase
nishchayamokṣhamārgake sādhanapaneko prāpta hotā hai.
honese use vyavahāramokṣhamārga bhī nahīn hai..] 160..
[anyat kiñchit api] anya kuchh bhī [na karoti na muñchati] karatā nahīn hai yā chhoṛatā nahīn hai,
[saḥ] vah [nishchayanayen] nishchayanayase [mokṣhamārgaḥ iti bhaṇitaḥ] ‘mokṣhamārga’ kahā gayā hai.
ṭīkāḥ– vyavahāramokṣhamārgake sādhyarūpase, nishchayamokṣhamārgakā yah kathan hai.
chhoḍe–grahe nahi anya kaīpaṇ, nishchaye shivamārga chhe. 161.
Page 235 of 264
PDF/HTML Page 264 of 293
single page version
gatārthāgnānātapashcheṣhṭānān dharmāditattvārthashraddhānāṅgapūrvagatārthagnānatapashcheṣhṭānāñcha tyāgopādānāy prārabdha–
viviktabhāvavyāpāraḥ, kutashchidupādeyatyāge tyājyopādāne cha punaḥ pravartitapratividhānābhiprāyo,
yasminyāvati kāle vishiṣhṭabhāvanāsauṣhṭhavavashātsamyagdarshanagnānachāritraiḥ svabhāvabhūtaiḥ samamaṅgāṅgibhāv–
pariṇatyā
ashraddhānake, aṅgapūrvagat padārthonsambandhī agnānake aur atapamen cheṣhṭāke tyāg hetuse tathā dharmādisambandhī
tattvārtha–shraddhānake, aṅgapūrvagat padārthonsambandhī gnānake aur tapamen cheṣhṭāke grahaṇ hetuse [–tīnoṅke tyāg
hetu tathā tīnoṅke grahaṇ hetuse] vivikta bhāvarūp vyāpār karatā huā, aur kisī kāraṇase grāhyakā
tyāg ho jānepar aur tyājyakā grahaṇ ho jānepar usake pratividhānakā abhiprāy karatā huā, jis
kāl aur jitane kāl tak vishiṣhṭa bhāvanāsauṣhṭhavake kāraṇ svabhāvabhūt samyagdarshan–gnān–chāritrake
sāth aṅg–aṅgībhāvase pariṇati dvārā
[savikalpa] jīvako niḥshaṅkatā–niḥkāṅkṣhā–nirvichikitsādi bhāvarūp, svādhyāy–vinayādi bhāvarūp aur
niratichār vratādi bhāvarūp vyāpār bhūmikānusār hote hain tathā kisī kāraṇ upādey bhāvoṅkā [–vyavahārase
grāhya bhāvoṅkā] tyāg ho jāne par aur tyājya bhāvoṅkā upādān arthāt grahaṇ ho jāne par usake
pratikārarūpase prāyashchittādi vidhān bhī hotā hai.]
Page 236 of 264
PDF/HTML Page 265 of 293
single page version
tasmin tāvati kāle ayamevātmā jīvasvabhāvaniyatacharitatvānnishchayen mokṣhamārga ityuchyate. ato
nishchayavyavahāramokṣhamārgayoḥ sādhyasādhanabhāvo nitarāmupapanna.. 161..
virām prāpta honese [arthāt bhedabhāvarūp–khaṇḍabhāvarūp vyāpār ruk jānese] suniṣhkamparūpase rahatā hai,
us kāl aur utane kāl tak yahī ātmā jīvasvabhāvamen niyat chāritrarūp honeke kāraṇ nishchayase
‘mokṣhamārga’ kahalātā hai. isaliye, nishchayamokṣhamārga aur vyavahāramokṣhamārgako sādhya–sādhanapanā atyanta
ghaṭatā hai.
jīv kathañchit [–kisī prakār, nij udyamase] apane samvedanamen ānevālī avidyākī vāsanāke vilay
dvārā prāpta hotā huā, jab guṇasthānarūp sopānake kramānusār nijashuddhātmadravyakī bhāvanāse utpanna
nityānandalakṣhaṇavāle sukhāmr̥utake rasāsvādakī tr̥uptirūp param kalāke anubhavake kāraṇ nijashuddhātmāshrit
nishchayadarshanagnānachāritrarūpase abhedarūp pariṇamit hotā hai, tab nishchayanayase bhinna sādhya–sādhanake
abhāvake kāraṇ yah ātmā hī mokṣhamārga hai. isaliye aisā siddha huā ki suvarṇa aur suvarṇapāṣhāṇakī
bhān̐ti nishchayamokṣhamārga aur vyavahāramokṣhamārgako sādhya–sādhakapanā [vyavahāranayase] atyanta ghaṭit hotā
hai.. 161..
2. yahān̐ yah dhyānamen rakhaneyogya hai ki jīv vyavahāramokṣhamārgako bhī anādi avidyākā nāsh karake hī prāpta kar
shuddhātmasvarūpakā bhān karanese pūrva to] vyavahāramokṣhamārga bhī nahīn hotā.
‘chhaṭhaven guṇasthānamen vartanevāle shubh vikalpoṅko nahīn kintu chhaṭhaven guṇasthānamen vartanevāle shuddhike anshakoe aur
sātaven guṇasthānayogya nishchayamokṣhamārgako vāstavamen sādhan–sādhyapanā hai.’ chhaṭhaven guṇasthānamen vartanevāle shuddhikā
ansh barḥakar jab aur jitane kāl tak ugra shuddhike kāraṇ shubh vikalpoṅkā abhāv vartatā hai tab aur utane
kāl tak sātaven guṇasthānayogya nishchayamokṣhamārga hotā hai.
Page 237 of 264
PDF/HTML Page 266 of 293
single page version
so chārittan ṇāṇan dansaṇamidi ṇichchhido hodi.. 162..
sa chāritran gnānan darshanamiti nishchito bhavati.. 162..
hī] [chāritran] chāritra hai, [gnānan] gnān hai, [darshanam] darshan hai–[iti] aisā [nishchitaḥ bhavati]
nishchit hai.
pariṇamit hokar anusaratā hai], [ananyamay ātmāko hī] ātmāse jānatā hai arthāt
svaparaprakāshakarūpase chetatā hai, [ananyamay ātmāko hī] ātmāse dekhatā hai arthāt yathātatharūpase
te jīv darshan, gnān ne chāritra chhe nishchitapaṇe. 162.
Page 238 of 264
PDF/HTML Page 267 of 293
single page version
atashchāritragnānadarshanarūpatvājjīvasvabhāvaniyatacharitatvalakṣhaṇan nishchayamokṣhamārgatvamātmano
nitarāmupapannamiti.. 162..
idi tan jāṇadi bhavio abhaviyasatto ṇa saddahadi.. 163..
abhedake kāraṇ nishchit hai. isase [aisā nishchit huā ki] chāritra–gnān–darshanarūp honeke kāraṇ
ātmāko jīvasvabhāvaniyat chāritra jisakā lakṣhaṇ hai aisā nishchayamokṣhamārgapanā atyanta ghaṭit hotā hai
[arthāt ātmā hī chāritra–gnān–darshan honeke kāraṇ ātmā hī gnānadarshanarūp jīvasvabhāvamen drarḥarūpase
sthit chāritra jisakā svarūp hai aisā nishchayamokṣhamārga hai].. 162..
[iti tad] aisā [bhavyaḥ jānāti] bhavya jīv jānatā hai, [abhavyasattvaḥ na shraddhatte] abhavya jīv shraddhā
nahīn karatā.
Page 239 of 264
PDF/HTML Page 268 of 293
single page version
tatastaddhetukasyānākulatvalakṣhaṇasya paramārthasukhasya mokṣhe‘nubhūtirachalitā‘sti. ityetadbhavya ev
bhāvato vijānāti, tataḥ sa ev mokṣhamārgārhaḥ. naitadabhavyaḥ shraddhatte, tataḥ sa mokṣhamārgānarha eveti. ataḥ
katipaye ev sansāriṇo mokṣhamārgārhā na sarva eveti.. 163..
vāstavamen ātmā sarvako jānatā aur dekhatā honese usakā abhāv hotā hai [arthāt mokṣhamen svabhāvakī
pratikūlatākā abhāv hotā hai]. isaliye usakā abhāv jisakā kāraṇ hai aise
bhāvase jānatā hai, isaliye vahī mokṣhamārgake yogya hai; abhavya jīv is prakār shraddhā nahīn karatā,
Page 240 of 264
PDF/HTML Page 269 of 293
single page version
sādhūhi idan bhaṇidan tehin
sādhubhiridan bhaṇitan taistu bandho vā mokṣho vā.. 164...
kr̥ushānu–samvalitānīv ghr̥utāni kathañchidviruddhakāraṇatvarūḍherbandhakāraṇānyapi
tu] parantu unase [bandhaḥ vā] bandha bhī hotā hai aur [mokṣhaḥ vā] mokṣha bhī hotā hai.
vyāptike kāraṇ bandhakāraṇ bhī hai. aur jab ve
kiñchit bhī parasamayapravr̥utise yukta ho to, unase [kathañchit] bandha bhī hotā hai.
2. parasamayapravr̥uttiyukta darshan–gnān–chāritramen kathañchit mokṣharūp kāryase viruddha kāryakā kāraṇapanā [arthāt bandharūp
dr̥ug, gnān ne chāritra chhe shivamārga tethī sevavān
–sante kahyun, paṇ hetu chhe e bandhanā vā mokṣhanā. 164.
Page 241 of 264
PDF/HTML Page 270 of 293
single page version
nivr̥uttakr̥ushānusamvalanānīv ghr̥utāni viruddhakāryakāraṇabhāvābhāvātsākṣhānmokṣhakāraṇānyev
bhavanti. tataḥ svasamayapravr̥uttināmno jīvasvabhāvaniyatacharitasya sākṣhānmokṣhamārgatvamupapanna–miti..164..
bhavatīti duḥkhamokṣhaḥ parasamayarato bhavati jīvaḥ.. 165..
hain tab, jise agnike sāthakā militapanā nivr̥utta huā hai aise ghr̥utakī bhān̐ti, viruddha kāryakā kāraṇabhāv
nivr̥utta ho gayā honese sākṣhāt mokṣhakā kāraṇ hī hai. isaliye ‘svasamayapravr̥utti’ nāmakā jo
jīvasvabhāvamen niyat chāritra use sākṣhāt mokṣhamārgapanā ghaṭit hotā hai .. 164..
vah [parasamayarataḥ jīvaḥ] parasamayarat jīv [bhavati] hai. [‘arhantādike prati bhakti–anurāgavālī
mandashuddhise bhī kramashaḥ mokṣha hotā hai’ is prakār yadi agnānake kāraṇ [–shuddhātmasamvedanake abhāvake
kāraṇ, rāgānshakee kāraṇ] gnānīko bhī [mand puruṣhārthavālā] jhukāv varte, to tab tak vah bhī sūkṣhma
parasamayamen rat hai.]
shāstromen ānevāle aise bhinnabhinna paddhatinake kathanoṅko sulajhāte hue yah sārabhūt vāstavikatā dhyānamen rakhanī
chāhiye ki –gnānīko jab shuddhāshuddharūp mishraparyāy vartatī hai tab vah mishraparyāy ekāntase samvar–nirjarā–mokṣhake
kāraṇabhūt nahīn hotī , athavā ekāntase āsrav–bandhake kāraṇabhūt nahīn hotī, parantu us mishraparyāyakā shuddha
ansh samvar–nirjarā–mokṣhake kāraṇabhūt hotā hai aur ashuddha ansh āsrav–bandhake kāraṇabhūt hotā hai.]
1. is nirūpaṇake sāth tulanā karaneke liye shrī pravachanasārakī 11 vīn gāthā aur usakī tattvapradīpikā ṭīkā
Page 242 of 264
PDF/HTML Page 271 of 293
single page version
tyabhiprāyeṇ khidyamānastatra pravartate tadā tāvatso‘pi rāgalavasadbhāvātparasamayarat ityupagīyate. ath
na kin punarniraṅkusharāgakalikalaṅkitāntaraṅgavr̥uttiritaro jan iti.. 165..
hī]
2. agnānalav = kinchit agnān; alpa agnāna.
3. rāgalav = kinchit rāg; alpa rāga.
5. is gāthākī shrī jayasenāchāryadevakr̥ut ṭīkāmen is prakār vivaraṇ haiḥ–
pañchaparameṣhṭhīke prati guṇastavanādi bhakti karatā hai, tab vah sūkṣhma parasamayarūpase pariṇat vartatā huā sarāg
samyagdraṣhṭi haie; aur yadi vah puruṣh shuddhātmabhāvanāmen samartha hone par bhī use [shuddhātmabhāvanāko] chhoṛakar
‘shubhopayogase hī mokṣha hotā hai aisā ekānta māne, to vah sthūl parasamayarūp pariṇām dvārā agnānī mithyādraṣhṭi
hotā hai.
Page 243 of 264
PDF/HTML Page 272 of 293
single page version
bandhadi puṇṇan bahuso ṇa hu so kammakkhayan kuṇadi.. 166..
badhnāti puṇyan bahusho na khalu sa karmakṣhayan karoti.. 166..
puṇyan badhnāti] bahut puṇya bāndhatā hai, [na khalu saḥ karmakṣhayan karoti] parantu vāstavamen vah karmoṅkā kṣhay
nahīn karatā.
nahīn hai aisā yahān̐ darshāyā hai]. arhantādike prati bhaktisampanna jīv, kathañchit ‘shuddhasamprayogavālā’
hone par bhī, rāgalav jīvit [vidyamān] honese ‘shubhopayogīpane’ ko nahīn chhoṛatā huā, bahut
kyoṅki ashuddhirūp ansh hai.]
3. siddhike nimittabhūt aise jo arhanntādi unake prati bhaktibhāvako pahale shuddhasamprayog kahā gayā hai. usamen ‘shuddha’
prayog hotā hai usī prakār yahān̐ ‘shuddha’ shabdakā prayog huā hai.]
jin–siddha–pravachan–chaitya–munigaṇ–gnānanī bhakti kare,
te puṇyabandh lahe ghaṇo, paṇ karmano kṣhay nav kare. 166.
Page 244 of 264
PDF/HTML Page 273 of 293
single page version
parasamayapravr̥uttinibandhanatvāditi.. 166..
pariharaneyogya hai, kyoṅki vah parasamayapravr̥uttikā kāraṇ hai.. 166..
ho tathāpi, [svakasya samayan na vijānāti] svakīy samayako nahīn jānatā [–anubhav nahīn
karatā].
kaṇikā bhī hr̥udayamen jīvit hai vah, bhale samasta siddhāntasāgarakā pāraṅgat ho tathāpi, niruparāg–
shuddhasvarūp svasamayako vāstavamen nahīn chetatā [–anubhav nahīn karatā].
ho sarvaāgamadhar bhale jāṇe nahīn svak–samayane. 167.
Page 245 of 264
PDF/HTML Page 274 of 293
single page version
rāgareṇurapasāraṇīy iti.. 167..
rodhastasya na vidyate shubhāshubhakr̥utasya karmaṇaḥ.. 168..
rāgapariṇatike binā nahīn hotī. rāgādipariṇati hone par, ātmā buddhiprasār rahit [–chittake
bhramaṇase rahit] apaneko kisī prakār nahīn rakh sakatā ;
arhantādi–viṣhayak bhī rāgareṇu [–arhantādike orakī bhī rāgaraj] kramashaḥ dūr karaneyogya hai.. 167..
karmaṇaḥ] shubhāshubh karmakā [rodhaḥ na vidyate] nirodh nahīn hai.
sā bhī rāg svasamayakī upalabdhirūp kāryamen vighna karatā hai.
shubh vā ashubh karmo taṇo nahi rodh chhe te jīvane. 168.
Page 246 of 264
PDF/HTML Page 275 of 293
single page version
evāyamanarthasantān iti.. 168..
siddhesu kuṇadi bhattin ṇivvāṇan teṇ pappodi.. 169..
siddheṣhu karoti bhaktin nirvāṇan ten prāpnoti.. 169..
samastavibhāvarūp buddhiprasār rokā nahīn jā sakatā aur yah nahīn rukanese [arthāt buddhiprasārakā nirodh nahīn
honese] shubhāshubh karmakā samvar nahīn hotā; isalie aisā siddha huā ki samasta anarthaparamparāoṅkā
rāgādivikalpa hī mūl hai.
isalie, is anarthasantatikā mūl rāgarūp kleshakā vilās hī hai.
pāramārthik siddhabhakti] [karoti] karatā hai, [ten] isalie vah [nirvāṇan prāpnoti] nirvāṇako prāpta
karatā hai.
te kāraṇe mokṣhechchhu jīv asaṅg ne nirmam banī
siddho taṇī bhakti kare, upalabdhi jethī mokṣhanī. 169.
Page 247 of 264
PDF/HTML Page 276 of 293
single page version
karmabandhamūlachittodbhrāntimūlabhūtā rāgādyanuvr̥uttirekānten niḥsheṣhīkaraṇīyā. niḥ–sheṣhitāyān tasyān
prasiddhanaiḥsaṅgayanairmamyaḥ shuddhātmadravyavishrāntirūpān pāramārthikīn siddhabhaktimanubibhrāṇaḥ
prasiddhasvasamayapravr̥uttirbhavati. ten kāraṇen sa ev niḥ–sheṣhitakarmabandhaḥ siddhimavāpnotīti.. 169..
[pahale] kahā gayā, isalie mokṣhārthīko karmabandhakā mūl aisā jo chittakā bhramaṇ usake mūlabhūt
rāgādipariṇatikā ekānta niḥsheṣh nāsh karaneyogya hai. usakā niḥsheṣh nāsh kiyā jānese, jise
karmabandhakā niḥsheṣh nāsh karake siddhiko prāpta karatā hai.. 169..
2. rāgādi–upādhirahit chaitanyaprakāsh jisakā lakṣhaṇ hai aise ātmatattvase viparīt mohoday jisakī utpattimen
hai isalie svasamayapravr̥uttike kāraṇ vahī jīv karmabandhakā kṣhay karake mokṣhako prāpta karatā hai, anya nahī̃n.]
Page 248 of 264
PDF/HTML Page 277 of 293
single page version
dūrataran ṇivvāṇan sañjamatavasampauttassa.. 170..
dūrataran nirvāṇan sanyamatapaḥsamprayuktasya.. 170..
sūtroṅke prati jise ruchi [prīti] vartatī hai, us jīvako [nirvāṇan] nirvāṇ [dūrataram] dūratar
[visheṣh dūr] hai.
to mātra devalokādike kleshakī paramparākā hī hetu hai aur sāth hī sāth gnānīko jo [mandashuddhirūp] shuddha
ansh pariṇamit hotā hai vah samvaranirjarākā tathā [utane anshamen] mokṣhakā hetu hai. vāstavamen aisā hone par bhī,
shuddha anshamen sthit samvar–nirjarā–mokṣhahetutvakā ārop usake sāthake bhakti–ādirūp shubh anshamen karake un
shubh bhāvoṅko devalokādike kleshakī prāptikī paramparā sahit mokṣhaprāptike hetubhūt kahā gayā hai. yah kathan
āropase [upachārase] kiyā gayā hai aisā samajhanā. [aisā kathañchit mokṣhahetutvakā ārop bhī gnānīko hī
vartanevāle bhakti–ādirūp shubh bhāvommen kiyā jā sakatā hai. agnānīke to shuddhikā anshamātra bhī pariṇamanamen nahīn
honese yathārtha mokṣhahetu bilakul pragaṭ hī nahīn huā hai–vidyamān hī nahīnn hai to phir vahān̐ usake bhakti–
ādirūp shubh bhāvommen ārop kisakā kiyā jāy?]
sūtro, padārtho, jinavaro prati chittamān ruchi jo rahe. 170.
Page 249 of 264
PDF/HTML Page 278 of 293
single page version
samayapravr̥uttin parityaktun notsahate, sa khalu na nām sākṣhān mokṣhan labhate kintu suralokādi–
kl̥rueshaprāptirūpayā paramparayā tamavāpnoti.. 170..
jo kuṇadi tavokamman so suralogan samādiyadi.. 171..
honese, ‘dhunakī ko chipakī huī rūī’ke nyāyase, nav padārthon tathā arhantādikī ruchirūp [prītirūp]
parasamayapravr̥uttikā parityāg nahīn kar sakatā, vah jīv vāstavamen sākṣhāt mokṣhako prāpta nahīn karatā
kintu devalokādike kleshakī prāptirūp paramparā dvārā use prāpta karatā hai.. 170..
pratipādan karanevāle āgamoṅke prati ruchi [prīti] karatā hai, kadāchit [jis prakār koī rāmachandrādi puruṣh
deshāntarasthit sītādi strī ke pāsase āe hue manuṣhyoṅko premase sunatā hai, unakā sanmānādi karatā hai aur
unhen dān detā hai usī prakār] nirdoṣh–paramātmā tīrthaṅkaraparamadevoṅke aur gaṇadharadev–bharat–sagar–rām–
pāṇḍavādi mahāpuruṣhoṅke charitrapurāṇ shubh dharmānurāgase sunatā hai tathā kadāchit gr̥uhastha–avasthāmen
bhedābhedaratnatrayapariṇat āchārya–upādhyāy–sādhunake pūjanādi karatā hai aur unhen dān detā hai –ityādi shubh
bhāv karatā hai. is prakār jo gnānī jīv shubh rāgako sarvathā nahīn chhoṛ sakatā, vah sākṣhāt mokṣhako prāpta
nahīn karatā parantu devalokādike kleshakī paramparāko pākar phir charam dehase nirvikalpasamādhividhān dvārā
vishuddhadarshanagnānasvabhāvavāle nijashuddhātmāmen sthir hokar use [mokṣhako] prāpta karatā hai.]
Page 250 of 264
PDF/HTML Page 279 of 293
single page version
yaḥ karoti tapaḥkarma sa suralokan samādatte.. 171..
samāsādya, suchiran rāgāṅgāraiḥ pachyamāno‘ntastāmyatīti.. 171..
so teṇ vīdarāgo
sanyam sahit [tapaḥkarma] tapakarma [–taparūp kārya] [karoti] karatā hai, [saḥ] vah [suralokan]
devalokako [samādatte] samprāpta karatā hai.
[–malin] hai aisā vartatā huā, viṣhayaviṣhavr̥ukṣhake
paryant [–bahut lambe kāl tak] rāgarūpī aṅgāronse dahyamān huā antaramen santapta [–duḥkhī, vyathit]
hotā hai.. 171..
2. āmod = [1] sugandh; [2] moja.
vītarāg thaīne e rīte te bhavya bhavasāgar tare. 172.
Page 251 of 264
PDF/HTML Page 280 of 293
single page version
sa ten vītarāgo bhavyo bhavasāgaran tarati.. 172..
mahājanaḥ samastaviṣhayamapi rāgamutsr̥ujyātyantavītarāgo bhūtvā samuchchhalajjvaladduḥkhasaukhyakallolan
karmāgnitaptakalakalodabhāraprāgbhārabhayaṅkaran bhavasāgaramuttīrya, shuddhasvarūpaparamāmr̥utasamudramadhyāsya sadyo
nirvāti..
samajhakar, sākṣhāt mokṣhakā abhilāṣhī mahājan sabhī kī orase rāgako chhoṛakar, atyanta vītarāg
hokar, jisamen ubalatī huī duḥkhasukhakī kallolen ūchhalatī hai aur jo karmāgni dvārā tapta, khalabalāte
jalasamūhakī atishayatāse bhayaṅkar hai aise bhavasāgarako pār utarakar, shuddhasvarūp paramāmr̥utasamudrako
avagāhakar, shīghra nirvāṇako prāpta karatā hai.
[vītarāgaḥ] vītarāg hokar [bhavasāgaran tarati] bhavasāgarako taratā hai.
atyanta antaraṅg jalanakā kāraṇ hotā hai.]