Page 232 of 264
PDF/HTML Page 261 of 293
single page version
cheTThA tavamhi chariyA vavahAro mokkhamaggo tti.. 160..
cheShTA tapasi charyA vyavahAro mokShamArga iti.. 160..
[iti] is prakAr [vyavahAraH mokShamArgaH] vyavahAramokShamArga hai.
shuddhi hotI haie’– is bAtako bhI sAth hI sAth samajhanA ho to vistArase eaisA nirUpaN kiyA jAtA hai ki
‘jis shuddhike sadbhAvame.n, usake sAth–sAth mahAvratAdike shubhavikalpa haTh vinA sahajarUpase pravartamAn ho vah
ChaThave.n guNasthAnayogya shuddhi sAtave.n guNasthAnayogya nirvikalpa shuddha pariNatikA sAdhan hai.’ aise lambe kathanake
badale, aisA kahA jAe ki ‘ChaThave.n guNasthAname.n pravartamAn mahAvratAdike shubh vikalpa sAtave.n guNasthAnayogya
nirvikalpa shuddha pariNatikA sAdhan hai,’ to vah upacharit nirUpaN hai. aise upacharit nirUpaName.nse aisA artha
nikAlanA chAhiye ki ‘mahAvratAdike shubh vikalpa nahI.n kintu unake dvArA jis ChaThave.n guNasthAnayogya shuddhi
batAnA thA vah shUddhi vAstavame.n sAtave.n guNasthAnayogya nirvikalpa shuddha pariNatikA sAdhan hai.’]
tapamA.nhi cheShTA charaN–ek vyavahAramuktimArga Che. 160.
Page 233 of 264
PDF/HTML Page 262 of 293
single page version
chChittirj~nAnam, AchArAdisUtraprapa~nchitavichitrayativR^ittasamastasamudayarUpe tapasi cheShTA charyA–ityeShaH
svaparapratyayaparyAyAshrita.n bhinnasAdhyasAdhanabhAva.n vyavahAranayamAshrityAnugamyamAno mokShamArgaH kArta–
svarapAShANArpitadIptajAtavedovatsamAhitAntara~N.hgasya pratipadamuparitanashuddhabhUmikAsu paramaramyAsu
vishrAntimabhinnA.n niShpAdayan, jAtyakArtasvarasyev shuddhajIvasya katha.nchidbhinnasAdhyasAdhanabhAvAbhAvA–
tsvaya.n shuddhasvabhAven vipariNamamAnasyApi, nishchayamokShamArgasya sAdhanabhAvamApadyat iti.. 160..
svabhAv hai aisA, ‘shraddhAn’ nAmakA bhAvavisheSh so samyaktva; tattvArthashraddhAnake sadbhAvame.n a.ngapUrvagat
padArtho.n.nkA avabodhan [–jAnanA] so j~nAn; AchArAdi sUtro.n dvArA kahe gae anekavidh muni–AchAro.nke
samasta samudAyarUp tapame.n cheShTA [–pravartan] so chAritra; – aisA yah, svaparahetuk paryAyake Ashrit,
bhinnasAdhyasAdhanabhAvavAle vyavahAranayake Ashrayase [–vyavahAranayakI apekShAse] anusaraN kiyA
jAnevAlA mokShamArga, suvarNapAShANako lagAI jAnevAlI pradIpta agnikI bhA.Nti samAhit a.ntara.ngavAle
jIvako [arthAt] jisakA a.ntara.ng ekAgra–samAdhiprApta hai aise jIvako] pad–pad par param ramya
aisI uparakI shuddha bhUmikAo.nme.n abhinna vishrA.nti [–abhedarUp sthiratA] utpanna karatA huA – yadyapi
uttam suvarNakI bhA.Nti shuddha jIv katha.nchit bhinnasAdhyasAdhanabhAvake abhAvake kAraN svaya.n [apane Ap]
shuddha svabhAvase pariNamit hotA hai tathApi–nishchayamokShamArgake sAdhanapaneko prApta hotA hai.
vyavahAramokShamArgake svarUpakA nimnAnusAr varNan kiyA haiH– ‘vItarAgasarvaj~napraNIt jIvAdipadArtho sambandhI samyak
shraddhAn tathA j~nAn dono.n, gR^ihasthako aur tapodhanako samAn hote hai.n; chAritra, tapodhano.nko AchArAdi charaNagra.ntho.nme.n
vihit kiye hue mArgAnusAr pramatta–apramatta guNasthAnayogya pa.nchamahAvrat–pa.nchasamiti–trigupti–ShaDAvashyakAdirUp
hotA hai aur gR^ihastho.nko upAsakAdhyayanagra.nthame.n vihit kiye hue mArgake anusAr pa.nchamaguNasthAnayogya dAn–shIl–
pUvajA–upavAsAdirUp athavA dArshanik–vratikAdi gyArah sthAnarUp [gyArah pratimArUp] hotA hai; is prakAr
vyavahAramokShamArgakA lakShaN hai.
Page 234 of 264
PDF/HTML Page 263 of 293
single page version
Na kuNadi ki.nchi vi aNNa.n Na muyadi so mokkhamaggo tti.. 161..
na karoti ki.nchidapyanyanna mu~nchati sa mokShamArga iti.. 161..
bhA.Nti abhinnasAdhyasAdhanabhAvake kAraN svayamev shuddhabhAvarUp pariNaman hotA hai tathApi, vyavahAranayase
nishchayamokShamArgake sAdhanapaneko prApta hotA hai.
honese use vyavahAramokShamArga bhI nahI.n hai..] 160..
[anyat ki.nchit api] anya kuCh bhI [na karoti na mu~nchati] karatA nahI.n hai yA Cho.DtA nahI.n hai,
[saH] vah [nishchayanayen] nishchayanayase [mokShamArgaH iti bhaNitaH] ‘mokShamArga’ kahA gayA hai.
TIkAH– vyavahAramokShamArgake sAdhyarUpase, nishchayamokShamArgakA yah kathan hai.
ChoDe–grahe nahi anya ka.nIpaN, nishchaye shivamArga Che. 161.
Page 235 of 264
PDF/HTML Page 264 of 293
single page version
gatArthAj~nAnAtapashcheShTAnA.n dharmAditattvArthashraddhAnA~N.hgapUrvagatArthaj~nAnatapashcheShTAnA~ncha tyAgopAdAnAy prArabdha–
viviktabhAvavyApAraH, kutashchidupAdeyatyAge tyAjyopAdAne cha punaH pravartitapratividhAnAbhiprAyo,
yasminyAvati kAle vishiShTabhAvanAsauShThavavashAtsamyagdarshanaj~nAnachAritraiH svabhAvabhUtaiH samama~N.hgA~N.hgibhAv–
pariNatyA
ashraddhAnake, a.ngapUrvagat padArtho.nsambandhI aj~nAnake aur atapame.n cheShTAke tyAg hetuse tathA dharmAdisambandhI
tattvArtha–shraddhAnake, a.ngapUrvagat padArtho.nsambandhI j~nAnake aur tapame.n cheShTAke grahaN hetuse [–tIno.nke tyAg
hetu tathA tIno.nke grahaN hetuse] vivikta bhAvarUp vyApAr karatA huA, aur kisI kAraNase grAhyakA
tyAg ho jAnepar aur tyAjyakA grahaN ho jAnepar usake pratividhAnakA abhiprAy karatA huA, jis
kAl aur jitane kAl tak vishiShTa bhAvanAsauShThavake kAraN svabhAvabhUt samyagdarshan–j~nAn–chAritrake
sAth a.ng–a.ngIbhAvase pariNati dvArA
[savikalpa] jIvako niHsha.nkatA–niHkA.nkShA–nirvichikitsAdi bhAvarUp, svAdhyAy–vinayAdi bhAvarUp aur
niratichAr vratAdi bhAvarUp vyApAr bhUmikAnusAr hote hai.n tathA kisI kAraN upAdey bhAvo.nkA [–vyavahArase
grAhya bhAvo.nkA] tyAg ho jAne par aur tyAjya bhAvo.nkA upAdAn arthAt grahaN ho jAne par usake
pratikArarUpase prAyashchittAdi vidhAn bhI hotA hai.]
Page 236 of 264
PDF/HTML Page 265 of 293
single page version
tasmin tAvati kAle ayamevAtmA jIvasvabhAvaniyatacharitatvAnnishchayen mokShamArga ityuchyate. ato
nishchayavyavahAramokShamArgayoH sAdhyasAdhanabhAvo nitarAmupapanna.. 161..
virAm prApta honese [arthAt bhedabhAvarUp–kha.nDabhAvarUp vyApAr ruk jAnese] suniShkamparUpase rahatA hai,
us kAl aur utane kAl tak yahI AtmA jIvasvabhAvame.n niyat chAritrarUp honeke kAraN nishchayase
‘mokShamArga’ kahalAtA hai. isaliye, nishchayamokShamArga aur vyavahAramokShamArgako sAdhya–sAdhanapanA atyanta
ghaTatA hai.
jIv katha.nchit [–kisI prakAr, nij udyamase] apane sa.nvedaname.n AnevAlI avidyAkI vAsanAke vilay
dvArA prApta hotA huA, jab guNasthAnarUp sopAnake kramAnusAr nijashuddhAtmadravyakI bhAvanAse utpanna
nityAnandalakShaNavAle sukhAmR^itake rasAsvAdakI tR^iptirUp param kalAke anubhavake kAraN nijashuddhAtmAshrit
nishchayadarshanaj~nAnachAritrarUpase abhedarUp pariNamit hotA hai, tab nishchayanayase bhinna sAdhya–sAdhanake
abhAvake kAraN yah AtmA hI mokShamArga hai. isaliye aisA siddha huA ki suvarNa aur suvarNapAShANakI
bhA.Nti nishchayamokShamArga aur vyavahAramokShamArgako sAdhya–sAdhakapanA [vyavahAranayase] atyanta ghaTit hotA
hai.. 161..
2. yahA.N yah dhyAname.n rakhaneyogya hai ki jIv vyavahAramokShamArgako bhI anAdi avidyAkA nAsh karake hI prApta kar
shuddhAtmasvarUpakA bhAn karanese pUrva to] vyavahAramokShamArga bhI nahI.n hotA.
‘ChaThave.n guNasthAname.n vartanevAle shubh vikalpo.nko nahI.n kintu ChaThave.n guNasthAname.n vartanevAle shuddhike a.nshakoe aur
sAtave.n guNasthAnayogya nishchayamokShamArgako vAstavame.n sAdhan–sAdhyapanA hai.’ ChaThave.n guNasthAname.n vartanevAle shuddhikA
a.nsh ba.Dhkar jab aur jitane kAl tak ugra shuddhike kAraN shubh vikalpo.nkA abhAv vartatA hai tab aur utane
kAl tak sAtave.n guNasthAnayogya nishchayamokShamArga hotA hai.
Page 237 of 264
PDF/HTML Page 266 of 293
single page version
so chAritta.n NANa.n da.nsaNamidi NichChido hodi.. 162..
sa chAritra.n j~nAna.n darshanamiti nishchito bhavati.. 162..
hI] [chAritra.n] chAritra hai, [j~nAna.n] j~nAn hai, [darshanam] darshan hai–[iti] aisA [nishchitaH bhavati]
nishchit hai.
pariNamit hokar anusaratA hai], [ananyamay AtmAko hI] AtmAse jAnatA hai arthAt
svaparaprakAshakarUpase chetatA hai, [ananyamay AtmAko hI] AtmAse dekhatA hai arthAt yathAtatharUpase
te jIv darshan, j~nAn ne chAritra Che nishchitapaNe. 162.
Page 238 of 264
PDF/HTML Page 267 of 293
single page version
atashchAritraj~nAnadarshanarUpatvAjjIvasvabhAvaniyatacharitatvalakShaNa.n nishchayamokShamArgatvamAtmano
nitarAmupapannamiti.. 162..
idi ta.n jANadi bhavio abhaviyasatto Na saddahadi.. 163..
abhedake kAraN nishchit hai. isase [aisA nishchit huA ki] chAritra–j~nAn–darshanarUp honeke kAraN
AtmAko jIvasvabhAvaniyat chAritra jisakA lakShaN hai aisA nishchayamokShamArgapanA atyanta ghaTit hotA hai
[arthAt AtmA hI chAritra–j~nAn–darshan honeke kAraN AtmA hI j~nAnadarshanarUp jIvasvabhAvame.n dra.DhrUpase
sthit chAritra jisakA svarUp hai aisA nishchayamokShamArga hai].. 162..
[iti tad] aisA [bhavyaH jAnAti] bhavya jIv jAnatA hai, [abhavyasattvaH na shraddhatte] abhavya jIv shraddhA
nahI.n karatA.
Page 239 of 264
PDF/HTML Page 268 of 293
single page version
tatastaddhetukasyAnAkulatvalakShaNasya paramArthasukhasya mokShe.anubhUtirachalitA.asti. ityetadbhavya ev
bhAvato vijAnAti, tataH sa ev mokShamArgArhaH. naitadabhavyaH shraddhatte, tataH sa mokShamArgAnarha eveti. ataH
katipaye ev sa.nsAriNo mokShamArgArhA na sarva eveti.. 163..
vAstavame.n AtmA sarvako jAnatA aur dekhatA honese usakA abhAv hotA hai [arthAt mokShame.n svabhAvakI
pratikUlatAkA abhAv hotA hai]. isaliye usakA abhAv jisakA kAraN hai aise
bhAvase jAnatA hai, isaliye vahI mokShamArgake yogya hai; abhavya jIv is prakAr shraddhA nahI.n karatA,
Page 240 of 264
PDF/HTML Page 269 of 293
single page version
sAdhUhi ida.n bhaNida.n tehi.n
sAdhubhirida.n bhaNita.n taistu bandho vA mokSho vA.. 164...
kR^ishAnu–sa.nvalitAnIv ghR^itAni katha~nchidviruddhakAraNatvarUDherbandhakAraNAnyapi
tu] parantu unase [bandhaH vA] bandha bhI hotA hai aur [mokShaH vA] mokSha bhI hotA hai.
vyAptike kAraN bandhakAraN bhI hai. aur jab ve
ki.nchit bhI parasamayapravR^itise yukta ho to, unase [katha.nchit] bandha bhI hotA hai.
2. parasamayapravR^ittiyukta darshan–j~nAn–chAritrame.n katha.nchit mokSharUp kAryase viruddha kAryakA kAraNapanA [arthAt bandharUp
dR^ig, j~nAn ne chAritra Che shivamArga tethI sevavA.n
–sa.nte kahyu.n, paN hetu Che e ba.ndhanA vA mokShanA. 164.
Page 241 of 264
PDF/HTML Page 270 of 293
single page version
nivR^ittakR^ishAnusa.nvalanAnIv ghR^itAni viruddhakAryakAraNabhAvAbhAvAtsAkShAnmokShakAraNAnyev
bhavanti. tataH svasamayapravR^ittinAmno jIvasvabhAvaniyatacharitasya sAkShAnmokShamArgatvamupapanna–miti..164..
bhavatIti duHkhamokShaH parasamayarato bhavati jIvaH.. 165..
hai.n tab, jise agnike sAthakA militapanA nivR^itta huA hai aise ghR^itakI bhA.Nti, viruddha kAryakA kAraNabhAv
nivR^itta ho gayA honese sAkShAt mokShakA kAraN hI hai. isaliye ‘svasamayapravR^itti’ nAmakA jo
jIvasvabhAvame.n niyat chAritra use sAkShAt mokShamArgapanA ghaTit hotA hai .. 164..
vah [parasamayarataH jIvaH] parasamayarat jIv [bhavati] hai. [‘arha.ntAdike prati bhakti–anurAgavAlI
ma.ndashuddhise bhI kramashaH mokSha hotA hai’ is prakAr yadi aj~nAnake kAraN [–shuddhAtmasa.nvedanake abhAvake
kAraN, rAgA.nshakee kAraN] j~nAnIko bhI [ma.nd puruShArthavAlA] jhukAv varte, to tab tak vah bhI sUkShma
parasamayame.n rat hai.]
shAstrome.n AnevAle aise bhinnabhinna paddhatinake kathano.nko sulajhAte hue yah sArabhUt vAstavikatA dhyAname.n rakhanI
chAhiye ki –j~nAnIko jab shuddhAshuddharUp mishraparyAy vartatI hai tab vah mishraparyAy ekA.ntase sa.nvar–nirjarA–mokShake
kAraNabhUt nahI.n hotI , athavA ekA.ntase Asrav–ba.ndhake kAraNabhUt nahI.n hotI, parantu us mishraparyAyakA shuddha
a.nsh sa.nvar–nirjarA–mokShake kAraNabhUt hotA hai aur ashuddha a.nsh Asrav–ba.ndhake kAraNabhUt hotA hai.]
1. is nirUpaNake sAth tulanA karaneke liye shrI pravachanasArakI 11 vI.n gAthA aur usakI tattvapradIpikA TIkA
Page 242 of 264
PDF/HTML Page 271 of 293
single page version
tyabhiprAyeN khidyamAnastatra pravartate tadA tAvatso.api rAgalavasadbhAvAtparasamayarat ityupagIyate. ath
na ki.n punarnira~N.hkusharAgakalikala~N.hkitAntara~N.hgavR^ittiritaro jan iti.. 165..
hI]
2. aj~nAnalav = kinchit aj~nAn; alpa aj~nAna.
3. rAgalav = kinchit rAg; alpa rAga.
5. is gAthAkI shrI jayasenAchAryadevakR^it TIkAme.n is prakAr vivaraN haiH–
pa.nchaparameShThIke prati guNastavanAdi bhakti karatA hai, tab vah sUkShma parasamayarUpase pariNat vartatA huA sarAg
samyagdraShTi haie; aur yadi vah puruSh shuddhAtmabhAvanAme.n samartha hone par bhI use [shuddhAtmabhAvanAko] Cho.Dkar
‘shubhopayogase hI mokSha hotA hai aisA ekAnta mAne, to vah sthUl parasamayarUp pariNAm dvArA aj~nAnI mithyAdraShTi
hotA hai.
Page 243 of 264
PDF/HTML Page 272 of 293
single page version
ba.ndhadi puNNa.n bahuso Na hu so kammakkhaya.n kuNadi.. 166..
badhnAti puNya.n bahusho na khalu sa karmakShaya.n karoti.. 166..
puNya.n badhnAti] bahut puNya bA.ndhatA hai, [na khalu saH karmakShaya.n karoti] parantu vAstavame.n vah karmo.nkA kShay
nahI.n karatA.
nahI.n hai aisA yahA.N darshAyA hai]. arha.ntAdike prati bhaktisampanna jIv, katha.nchit ‘shuddhasamprayogavAlA’
hone par bhI, rAgalav jIvit [vidyamAn] honese ‘shubhopayogIpane’ ko nahI.n Cho.DtA huA, bahut
kyo.nki ashuddhirUp a.nsh hai.]
3. siddhike nimittabhUt aise jo arha.nntAdi unake prati bhaktibhAvako pahale shuddhasamprayog kahA gayA hai. usame.n ‘shuddha’
prayog hotA hai usI prakAr yahA.N ‘shuddha’ shabdakA prayog huA hai.]
jin–siddha–pravachan–chaitya–munigaN–j~nAnanI bhakti kare,
te puNyaba.ndh lahe ghaNo, paN karmano kShay nav kare. 166.
Page 244 of 264
PDF/HTML Page 273 of 293
single page version
parasamayapravR^ittinibandhanatvAditi.. 166..
pariharaneyogya hai, kyo.nki vah parasamayapravR^ittikA kAraN hai.. 166..
ho tathApi, [svakasya samaya.n na vijAnAti] svakIy samayako nahI.n jAnatA [–anubhav nahI.n
karatA].
kaNikA bhI hR^idayame.n jIvit hai vah, bhale samasta siddhA.ntasAgarakA pAra.ngat ho tathApi, niruparAg–
shuddhasvarUp svasamayako vAstavame.n nahI.n chetatA [–anubhav nahI.n karatA].
ho sarvaAgamadhar bhale jANe nahI.n svak–samayane. 167.
Page 245 of 264
PDF/HTML Page 274 of 293
single page version
rAgareNurapasAraNIy iti.. 167..
rodhastasya na vidyate shubhAshubhakR^itasya karmaNaH.. 168..
rAgapariNatike binA nahI.n hotI. rAgAdipariNati hone par, AtmA buddhiprasAr rahit [–chittake
bhramaNase rahit] apaneko kisI prakAr nahI.n rakh sakatA ;
arha.ntAdi–viShayak bhI rAgareNu [–arha.ntAdike orakI bhI rAgaraj] kramashaH dUr karaneyogya hai.. 167..
karmaNaH] shubhAshubh karmakA [rodhaH na vidyate] nirodh nahI.n hai.
sA bhI rAg svasamayakI upalabdhirUp kAryame.n vighna karatA hai.
shubh vA ashubh karmo taNo nahi rodh Che te jIvane. 168.
Page 246 of 264
PDF/HTML Page 275 of 293
single page version
evAyamanarthasantAn iti.. 168..
siddhesu kuNadi bhatti.n NivvANa.n teN pappodi.. 169..
siddheShu karoti bhakti.n nirvANa.n ten prApnoti.. 169..
samastavibhAvarUp buddhiprasAr rokA nahI.n jA sakatA aur yah nahI.n rukanese [arthAt buddhiprasArakA nirodh nahI.n
honese] shubhAshubh karmakA sa.nvar nahI.n hotA; isalie aisA siddha huA ki samasta anarthaparamparAo.nkA
rAgAdivikalpa hI mUl hai.
isalie, is anarthasa.ntatikA mUl rAgarUp kleshakA vilAs hI hai.
pAramArthik siddhabhakti] [karoti] karatA hai, [ten] isalie vah [nirvANa.n prApnoti] nirvANako prApta
karatA hai.
te kAraNe mokShechChu jIv asa.ng ne nirmam banI
siddho taNI bhakti kare, upalabdhi jethI mokShanI. 169.
Page 247 of 264
PDF/HTML Page 276 of 293
single page version
karmabandhamUlachittodbhrAntimUlabhUtA rAgAdyanuvR^ittirekAnten niHsheShIkaraNIyA. niH–sheShitAyA.n tasyA.n
prasiddhanaiHsa~N.hgayanairmamyaH shuddhAtmadravyavishrAntirUpA.n pAramArthikI.n siddhabhaktimanubibhrANaH
prasiddhasvasamayapravR^ittirbhavati. ten kAraNen sa ev niH–sheShitakarmabandhaH siddhimavApnotIti.. 169..
[pahale] kahA gayA, isalie mokShArthIko karmabandhakA mUl aisA jo chittakA bhramaN usake mUlabhUt
rAgAdipariNatikA ekAnta niHsheSh nAsh karaneyogya hai. usakA niHsheSh nAsh kiyA jAnese, jise
karmabandhakA niHsheSh nAsh karake siddhiko prApta karatA hai.. 169..
2. rAgAdi–upAdhirahit chaitanyaprakAsh jisakA lakShaN hai aise Atmatattvase viparIt mohoday jisakI utpattime.n
hai isalie svasamayapravR^ittike kAraN vahI jIv karmabandhakA kShay karake mokShako prApta karatA hai, anya nahI.n.]
Page 248 of 264
PDF/HTML Page 277 of 293
single page version
dUratara.n NivvANa.n sa.njamatavasa.npauttassa.. 170..
dUratara.n nirvANa.n sa.nyamatapaHsamprayuktasya.. 170..
sUtro.nke prati jise ruchi [prIti] vartatI hai, us jIvako [nirvANa.n] nirvAN [dUrataram] dUratar
[visheSh dUr] hai.
to mAtra devalokAdike kleshakI paramparAkA hI hetu hai aur sAth hI sAth j~nAnIko jo [ma.ndashuddhirUp] shuddha
a.nsh pariNamit hotA hai vah sa.nvaranirjarAkA tathA [utane a.nshame.n] mokShakA hetu hai. vAstavame.n aisA hone par bhI,
shuddha a.nshame.n sthit sa.nvar–nirjarA–mokShahetutvakA Arop usake sAthake bhakti–AdirUp shubh a.nshame.n karake un
shubh bhAvo.nko devalokAdike kleshakI prAptikI paramparA sahit mokShaprAptike hetubhUt kahA gayA hai. yah kathan
Aropase [upachArase] kiyA gayA hai aisA samajhanA. [aisA katha.nchit mokShahetutvakA Arop bhI j~nAnIko hI
vartanevAle bhakti–AdirUp shubh bhAvo.nme.n kiyA jA sakatA hai. aj~nAnIke to shuddhikA a.nshamAtra bhI pariNamaname.n nahI.n
honese yathArtha mokShahetu bilakul pragaT hI nahI.n huA hai–vidyamAn hI nahI.n.n hai to phir vahA.N usake bhakti–
AdirUp shubh bhAvo.nme.n Arop kisakA kiyA jAy?]
sUtro, padArtho, jinavaro prati chittamA.n ruchi jo rahe. 170.
Page 249 of 264
PDF/HTML Page 278 of 293
single page version
samayapravR^itti.n parityaktu.n notsahate, sa khalu na nAm sAkShAn mokSha.n labhate kintu suralokAdi–
kL^ieshaprAptirUpayA paramparayA tamavApnoti.. 170..
jo kuNadi tavokamma.n so suraloga.n samAdiyadi.. 171..
honese, ‘dhunakI ko chipakI huI rUI’ke nyAyase, nav padArtho.n tathA arha.ntAdikI ruchirUp [prItirUp]
parasamayapravR^ittikA parityAg nahI.n kar sakatA, vah jIv vAstavame.n sAkShAt mokShako prApta nahI.n karatA
kintu devalokAdike kleshakI prAptirUp paramparA dvArA use prApta karatA hai.. 170..
pratipAdan karanevAle Agamo.nke prati ruchi [prIti] karatA hai, kadAchit [jis prakAr koI rAmachandrAdi puruSh
deshAntarasthit sItAdi strI ke pAsase Ae hue manuShyo.nko premase sunatA hai, unakA sanmAnAdi karatA hai aur
unhe.n dAn detA hai usI prakAr] nirdoSh–paramAtmA tIrtha.nkaraparamadevo.nke aur gaNadharadev–bharat–sagar–rAm–
pA.nDavAdi mahApuruSho.nke charitrapurAN shubh dharmAnurAgase sunatA hai tathA kadAchit gR^ihastha–avasthAme.n
bhedAbhedaratnatrayapariNat AchArya–upAdhyAy–sAdhunake pUjanAdi karatA hai aur unhe.n dAn detA hai –ityAdi shubh
bhAv karatA hai. is prakAr jo j~nAnI jIv shubh rAgako sarvathA nahI.n Cho.D.h.h sakatA, vah sAkShAt mokShako prApta
nahI.n karatA parantu devalokAdike kleshakI paramparAko pAkar phir charam dehase nirvikalpasamAdhividhAn dvArA
vishuddhadarshanaj~nAnasvabhAvavAle nijashuddhAtmAme.n sthir hokar use [mokShako] prApta karatA hai.]
Page 250 of 264
PDF/HTML Page 279 of 293
single page version
yaH karoti tapaHkarma sa suraloka.n samAdatte.. 171..
samAsAdya, suchira.n rAgA~N.hgAraiH pachyamAno.antastAmyatIti.. 171..
so teN vIdarAgo
sa.nyam sahit [tapaHkarma] tapakarma [–taparUp kArya] [karoti] karatA hai, [saH] vah [suraloka.n]
devalokako [samAdatte] samprApta karatA hai.
[–malin] hai aisA vartatA huA, viShayaviShavR^ikShake
parya.nt [–bahut lambe kAl tak] rAgarUpI a.ngAro.nse dahyamAn huA antarame.n sa.ntapta [–duHkhI, vyathit]
hotA hai.. 171..
2. Amod = [1] suga.ndh; [2] moja.
vItarAg thaIne e rIte te bhavya bhavasAgar tare. 172.
Page 251 of 264
PDF/HTML Page 280 of 293
single page version
sa ten vItarAgo bhavyo bhavasAgara.n tarati.. 172..
mahAjanaH samastaviShayamapi rAgamutsR^ijyAtyantavItarAgo bhUtvA samuchChalajjvaladduHkhasaukhyakallola.n
karmAgnitaptakalakalodabhAraprAgbhArabhaya~N.hkara.n bhavasAgaramuttIrya, shuddhasvarUpaparamAmR^itasamudramadhyAsya sadyo
nirvAti..
samajhakar, sAkShAt mokShakA abhilAShI mahAjan sabhI kI orase rAgako Cho.Dkar, atyanta vItarAg
hokar, jisame.n ubalatI huI duHkhasukhakI kallole.n UChalatI hai aur jo karmAgni dvArA tapta, khalabalAte
jalasamUhakI atishayatAse bhaya.nkar hai aise bhavasAgarako pAr utarakar, shuddhasvarUp paramAmR^itasamudrako
avagAhakar, shIghra nirvANako prApta karatA hai.
[vItarAgaH] vItarAg hokar [bhavasAgara.n tarati] bhavasAgarako taratA hai.
atyanta antara.ng jalanakA kAraN hotA hai.]