Page -8 of 264
PDF/HTML Page 21 of 293
single page version
ವ್ಯವಹಾರಕೋ ಉಪಚಾರಮಾತ್ರ ಮಾನಕರ ಉಸಕೇ ದ್ವಾರಾ ವಸ್ತುಕಾ ಶ್ರದ್ಧಾನ ಬರಾಬರ ಕಿಯಾ ಜಾವೇ ತೋ ವಹ ಕಾರ್ಯಕಾರೀ
ಹೋ, ಔರ ಯದಿ ನಿಶ್ಚಯಕೀ ಭಾಂತಿ ವ್ಯವಹಾರ ಭೀ ಸತ್ಯಭೂತ ಮಾನಕರ ‘ವಸ್ತು ಐಸೀ ಹೀ ಹೈ’ ಐಸಾ ಶ್ರದ್ಧಾನ ಕಿಯಾ
ಜಾವೇ ತೋ ವಹ ಉಲ್ಟಾ ಅಕಾರ್ಯಕಾರೀ ಹೋ ಜಾಯೇ. ಯಹೀ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯುಪಾಯಮೇಂ ಕಹಾ ಹೈಃ–
ವ್ಯವಹಾರಮೇವ ಕೇವಲಮವೈತಿ ಯಸ್ತಸ್ಯ ದೇಶನಾ ನಾಸ್ತಿ..
ಮಾಣವಕ ಏವ ಸಿಂಹೋ ಯಥಾ ಭವತ್ಯನವಗೀತಸಿಂಹಸ್ಯ.
ವ್ಯವಹಾರ ಏವ ಹಿ ತಥಾ ನಿಶ್ಚಯತಾಂ ಯಾತ್ಯನಿಶ್ಚಯಜ್ಞಸ್ಯ..
ಸಚ್ಚೇ ಸಿಂಹಕೋ ನ ಸಮಝತಾ ಉಸೇ ತೋ ಬಿಲಾವ ಹೀ ಸಿಂಹ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಜೋ ನಿಶ್ಚಯಕೋ ನಹೀಂ ಸಮಝತಾ
ಉಸಕೇ ತೋ ವ್ಯವಹಾರ ಹೀ ನಿಶ್ಚಯಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ.
Page -7 of 264
PDF/HTML Page 22 of 293
single page version
ಕಥನ ಕಿಯಾ ಥಾ ತದನುಸಾರ ತೋ ವೇ ನಿಶ್ಚಯಕಾ ಅಂಗೀಕಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ ಔರ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಕೇವಲವ್ಯವಹಾರಾಭಾಸಕೇ
ಅವಲಿಮ್ಬಯೋಂಕಾ ಕಥನ ಕಿಯಾ ಥಾ ತದನುಸಾರ ವ್ಯವಹಾರಕಾ ಅಂಗೀಕಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ. ಯದ್ಯಪಿ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅಂಗೀಕಾರ
ಕರನೇಮೇಂ ದೋನೋಂ ನಯೋಂಮೇಂ ವಿರೋಧ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಕರೇಂ ಕ್ಯಾ? ದೋನೋಂ ನಯೋಂಕಾ ಸಚ್ಚಾ ಸ್ವರೂಪ ತೋ ಭಾಸಿತ ಹುಆ ನಹೀಂ
ಹೈ ಔರ ಜಿನಮತಮೇಂ ದೋ ನಯ ಕಹೇ ಹೈಂ ಉನಮೇಂಸೇ ಕಿಸೀಕೋ ಛೋಡಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಜಾತಾ. ಇಸಲಿಯೇ ಭ್ರಮಪೂರ್ವಕ ದೋನೋಂ
ನಯೋಕಾಂ ಸಾಧನ ಸಾಧತೇ ಹೈಂ. ಉನ ಜೀವೋಂಕೋ ಭೀ ಮಿಥ್ಯಾದ್ರಷ್ಟಿ ಜಾನನಾ.
ಕಹೀಂ ದೋ ಹೈಂ ನಹೀಂ, ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕಾ ನಿರೂಪಣ ದೋ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಹೈ. ಜಹಾಂಂ ಸಚ್ಚೇ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕೋ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ನಿರೂಪಣ
ಕಿಯಾ ಹೈ ವಹ ನಿಶ್ಚಯಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಹೈ, ಔರ ಜಹಾಂಂಂ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ತೋ ಹೈ ನಹೀಂ ಕಿನ್ತು ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈೇ ಅಥವಾ
ಸಹಚಾರೀ ಹೈ, ಉಸೇ ಉಪಚಾರಸೇ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಕಹೇಂ ವಹ ವ್ಯವಹಾರಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ನಿಶ್ಚಯ–ವ್ಯವಹಾರಕಾ ಸರ್ವತ್ರ
ಐಸಾ ಹೀ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ. ಸಚ್ಚಾ ನಿರೂಪಣ ಸೋ ನಿಶ್ಚಯ, ಉಪಚಾರ ನಿರೂಪಣ ಸೋ ವ್ಯವಹಾರ. ಇಸಲಿಯೇ ನಿರೂಪಣಕೀ
ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾಸೇ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಜಾನನಾ. ಪರಂತು ಏಕ ನಿಶ್ಚಯಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಹೈ ತಥಾ ಏಕ ವ್ಯವಹಾರಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಹೈ ಇಸ
ಪ್ರಕಾರ ದೋ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಮಾನನಾ ಮಿಥ್ಯಾ ಹೈ.
Page -6 of 264
PDF/HTML Page 23 of 293
single page version
ಉಸಕಾ ಕಥನ ಕರನೇ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ
ಅಭಾವ
ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಉಸಕಾ
ಹೋನೇ
ವಿಭಾಗ
ಸಾಮಾನ್ಯ
ಕಥನ
ಪ್ರಕಾರ
ದ್ರವ್ಯ–
ಹೋನೇಪರ
ಹೋನೇಕಾ
Page -5 of 264
PDF/HTML Page 24 of 293
single page version
ವಿಷಯ
ಸೇ ಪೃಥಕತ್ವ ತಥಾ ದೇಹಾನ್ತರಮೇಂ ಗಮನ ಕಾ
ಪೂರ್ವಕ, ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೇ ಅಭಿನ್ನ–
ಪ್ರಮಾಣತ್ವಕೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ
Page -4 of 264
PDF/HTML Page 25 of 293
single page version
ವಿಷಯ
ಅಕರ್ತಾಪನಾ
Page -3 of 264
PDF/HTML Page 26 of 293
single page version
ವಿಷಯ
ಸಮ್ಬನ್ಧೀ
ಸೂಚನಾ
ಕಥನ
ಅಭಾವ
ಸ್ವರೂಪ
ಕಹಕರ
Page -2 of 264
PDF/HTML Page 27 of 293
single page version
ವಿಷಯ
೨೭
೩೦
ಸೂಚನಾ
Page -1 of 264
PDF/HTML Page 28 of 293
single page version
ವಿಷಯ
ನಿಯತ
Page 0 of 264
PDF/HTML Page 29 of 293
single page version
ಕಾಮದಂ ಮೋಕ್ಷದಂ ಚೈವ
ಮುನಿಭಿರುಪಾಸಿತತೀರ್ಥಾ ಸರಸ್ವತೀ ಹರತು ನೋ ದುರಿತಾನ್.. ೨ ..
ಚಕ್ಷುರುನ್ಮೀಲಿತಂ ಯೇನ ತಸ್ಮೈ ಶ್ರೀಗುರವೇ ನಮಃ.. ೩ ..
ಭವ್ಯಜೀವಮನಃಪ್ರತಿಬೋಧಕಾರಕಂ, ಪುಣ್ಯಪ್ರಕಾಶಕಂ, ಪಾಪಪ್ರಣಾಶಕಮಿದಂ ಶಾಸ್ತ್ರಂ
ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯನಾಮಧೇಯಂ, ಅಸ್ಯ ಮೂಲಗ್ರನ್ಥಕರ್ತಾರಃ
ಶ್ರೀಸರ್ವಜ್ಞದೇವಾಸ್ತದುತ್ತರಗ್ರನ್ಥಕರ್ತಾರಃ ಶ್ರೀಗಣಧರದೇವಾಃ ಪ್ರತಿಗಣಧರದೇವಾಸ್ತೇಷಾಂ
ವಚನಾನುಸಾರಮಾಸಾದ್ಯ ಆಚಾರ್ಯಶ್ರೀಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವವಿರಚಿತಂ, ಶ್ರೋತಾರಃ
ಸಾವಧಾನತಯಾ ಶ್ರೃಣವನ್ತು..
ಮಂಗಲಂ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾರ್ಯೋ ಜೈನಧರ್ಮೋಽಸ್ತು ಮಂಗಲಮ್.. ೯ ..
ಪ್ರಧಾನಂ ಸರ್ವಧರ್ಮಾಣಾಂ ಜೈನಂ ಜಯತು ಶಾಸನಮ್.. ೨ ..
Page 1 of 264
PDF/HTML Page 30 of 293
single page version
ನಮೋಽನೇಕಾನ್ತವಿಶ್ರಾನ್ತಮಹಿಮ್ನೇ ಪರಮಾತ್ಮನೇ.. ೧..
‘ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ’ ನಾಮಕ ಶಾಸ್ತ್ರಕೀ ‘ಸಮಯವ್ಯಾಖ್ಯಾ’ ನಾಮಕ ಸಂಸ್ಕೃತ ಟೀಕಾ ರಚನೇವಾಲೇ ಆಚಾರ್ಯ ಶ್ರೀ
ಅಮೃತಚನ್ದ್ರಾಚಾರ್ಯದೇವ ಶ್ಲೋಕ ದ್ವಾರಾ ಮಂಗಲಕೇ ಹೇತು ಪರಮಾತ್ಮಾಕೋ ನಮಸ್ಕಾರ ಕರತೇ ಹೈಂಃ––
Page 2 of 264
PDF/HTML Page 31 of 293
single page version
ಸ್ಯಾತ್ಕಾರಜೀವಿತಾ ಜೀಯಾಜ್ಜೈನೀ ಸಿದ್ಧಾನ್ತಪದ್ಧತಿಃ.. ೨..
ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಾಮಲಜ್ಯೋತಿರ್ಜನನೀ ದ್ವಿನಯಾಶ್ರಯಾ.
ಅಥಾತಃ ಸಮಯವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣಾಽಭಿಧೀಯತೇ.. ೩..
೨ ಼ ದುರ್ನಿವಾರ = ನಿವಾರಣ ಕರನಾ ಕಠಿನ; ಟಾಲನಾ ಕಠಿನ.
೩ ಼ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಸ್ತು ನಿತ್ಯತ್ವ, ಅನಿತ್ಯತ್ವ ಆದಿ ಅನೇಕ ಅನ್ತಮಯ [ಧರ್ಮಮಯ] ಹೈ. ವಸ್ತುಕೀ ಸರ್ವಥಾ ನಿತ್ಯತಾ ತಥಾ ಸರ್ವಥಾ
ಪರ್ಯಾಯ– ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ] ಅನಿತ್ಯತಾ ಮಾನನೇಮೇಂ ಕಿಂಚಿತ ವಿರೋಧ ನಹೀಂಂ ಆತಾ–ಐಸಾ ಜಿನವಾಣೀ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಮಝಾತೀ ಹೈ. ಇಸಪ್ರಕಾರ
ಜಿನಭಗವಾನಕೀ ವಾಣೀ ಸ್ಯಾದ್ವಾದ ದ್ವಾರಾ [ಅಪೇಕ್ಷಾ–ಕಥನಸೇ] ವಸ್ತುಕಾ ಪರಮ ಯಥಾರ್ಥ ನಿರೂಪಣ ಕರಕೇ, ನಿತ್ಯತ್ವ–
ಅನಿತ್ಯತ್ವಾದಿ ಧರ್ಮೋಂಮೇಂ [ತಥಾ ಉನ–ಉನ ಧರ್ಮೋಂಕೋ ಬತಲಾನೇವಾಲೇ ನಯೋಂಮೇಂ] ಅವಿರೋಧ [ಸುಮೇಲ] ಅಬಾಧಿತರೂಪಸೇ ಸಿದ್ಧ
ಕರತೀ ಹೈ ಔರ ಉನ ಧರ್ಮೋಂಕೇ ಬಿನಾ ವಸ್ತುಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೀ ನಹೀಂ ಹೋ ಸಕತೀ ಐಸಾ ನಿರ್ಬಾಧರೂಪಸೇ ಸ್ಥಾಪಿತ ಕರತೀ ಹೈ.
೪ ಼ ಸಮಯವ್ಯಾಖ್ಯಾ = ಸಮಯಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ; ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ; ದ್ರವ್ಯಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ; ಪದಾರ್ಥಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ.
[ವ್ಯಾಖ್ಯಾ = ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ; ಸ್ಪಷ್ಟ ಕಥನ; ವಿವರಣ; ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಣ.]
Page 3 of 264
PDF/HTML Page 32 of 293
single page version
ಪೂರ್ವಂ ಮೂಲಪದಾರ್ಥಾನಾಮಿಹ ಸೂತ್ರಕೃತಾ ಕೃತಮ್.. ೪..
ತತೋನವಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾ ಪ್ರತಿಪಾದಿತಾ.. ೫..
ತತಸ್ತತ್ತ್ವಪರಿಜ್ಞಾನಪೂರ್ವೇಣ ತ್ರಿತಯಾತ್ಮನಾ.
ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಮಾರ್ಗೇಣ ಕಲ್ಯಾಣೀ ಮೋಕ್ಷಪ್ರಾಪ್ತಿರಪಶ್ಚಿಮಾ.. ೬..
ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಪಾಂಚ ಅಸ್ತಿಕಾಯ ಔರ ಛಹ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಪದ್ಧತಿಸೇ ನಿರೂಪಣ ಕಿಯಾ ಹೈ]. [೪]
[೫]
ಮಾರ್ಗಸೇ] ಕಲ್ಯಾಣಸ್ವರೂಪ ಉತ್ತಮ ಮೋಕ್ಷಪ್ರಾಪ್ತಿ ಕಹೀ ಹೈ. [೬]
ಕರತೇ ಹುಏ ಲಿಖತೇ ಹೈಂ ಕಿಃ–– ‘ಅಬ ಶ್ರೀ ಕುಮಾರನಂದೀ–ಸಿದ್ಧಾಂತಿದೇವಕೇ ಶಿಷ್ಯ ಶ್ರೀಮತ್ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವನೇ–
ಜಿನಕೇ ದೂಸರೇ ನಾಮ ಪದ್ಮನಂದೀ ಆದಿ ಥೇ ಉನ್ಹೋಂನೇ – ಪ್ರಸಿದ್ಧಕಥಾನ್ಯಾಯಸೇ ಪೂರ್ವವಿದೇಹಮೇಂ ಜಾಕರ ವೀತರಾಗ–
ಸರ್ವಜ್ಞ ಸೀಮಂಧರಸ್ವಾಮೀ ತೀರ್ಥಂಕರಪರಮದೇವಕೇ ದರ್ಶನ ಕರಕೇ, ಉನಕೇ ಮುಖಕಮಲಸೇ ನೀಕಲೀ ಹುಈ ದಿವ್ಯ ವಾಣೀಕೇ
ಶ್ರವಣಸೇ ಅವಧಾರಿತ ಪದಾರ್ಥ ದ್ವಾರಾ ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಾದಿ ಸಾರಭೂತ ಅರ್ಥ ಗ್ರಹಣ ಕರಕೇ, ವಹಾಂಸೇ ಲೌಟಕರ
ಅಂತಃತತ್ತ್ವ ಏವಂ ಬಹಿಃತತ್ತ್ವಕೇ ಗೌಣ–ಮುಖ್ಯ ಪ್ರತಿಪಾದನಕೇ ಹೇತು ಅಥವಾ ಶಿವಕುಮಾರಮಹಾರಾಜಾದಿ ಸಂಕ್ಷೇಪರುಚಿ
ಶಿಷ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿಬೋಧನಾರ್ಥ ರಚೇ ಹುಏ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಪ್ರಾಭೃತಶಾಸ್ತ್ರಕಾ ಯಥಾಕ್ರಮಸೇ ಅಧಿಕಾರಶುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕ
ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥರೂಪ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ.
Page 4 of 264
PDF/HTML Page 33 of 293
single page version
ಅಂತಾತೀದಗುಣಾಣಂ ಣಮೋ ಜಿಣಾಣಂ ಜಿದಭವಾಣಂ.. ೧..
ಅನ್ತಾತೀತಗುಣೇಭ್ಯೋ ನಮೋ ಜಿನೇಭ್ಯೋ ಜಿತಭವೇಭ್ಯಃ.. ೧..
[ಚೈತನ್ಯಕೇ ಅನನ್ತ ವಿಲಾಸಸ್ವರೂಪ] ಅನನ್ತ ಗುಣ ಜಿನಕೋ ವರ್ತತಾ ಹೈ ಔರ [ಜಿತಭವೇಭ್ಯಃ] ಜಿನ್ಹೋಂನೇ ಭವ ಪರ
ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕೀ ಹೈ, [ಜಿನೇಭ್ಯಃ] ಉನ ಜಿನೋಂಕೋ [ನಮಃ] ನಮಸ್ಕಾರ ಹೋ.
ಔರ ತಿರ್ಯಂಚೋಂಕಾ ೧– ಇಸಪ್ರಕಾರ ಕುಲ ೧೦೦ ಇನ್ದ್ರ ಅನಾದಿ ಪ್ರವಾಹರೂಪಸೇಂ ಚಲೇ ಆರಹೇ ಹೈಂ .
Page 5 of 264
PDF/HTML Page 34 of 293
single page version
ಜೀವಲೋಕಸ್ತಸ್ಮೈ ನಿರ್ವ್ಯೋಬಾಧವಿಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭೋ–ಪಾಯಾಭಿಧಾಯಿತ್ವಾದ್ಧಿತಂ
ಪರಮಾರ್ಥರಸಿಕಜನಮನೋಹಾರಿತ್ವಾನ್ಮಧುರಂ, ನಿರಸ್ತಸಮಸ್ತಶಂಕಾದಿದೋಷಾಸ್ಪದತ್ವಾದ್ವಿ–ಶದಂ ವಾಕ್ಯಂ ದಿವ್ಯೋ
ಧ್ವನಿರ್ಯೇಷಾಮಿತ್ಯನೇನ ಸಮಸ್ತವಸ್ತುಯಾಥಾತ್ಮ್ಯೋಪದೇಶಿತ್ವಾತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಾವತ್ಪ್ರತೀಕ್ಷ್ಯತ್ವಮಾಖ್ಯಾತಮ್. ಅನ್ತಮತೀತಃ
ಕ್ಷೇತ್ರಾನವಚ್ಛಿನ್ನಃ ಕಾಲಾನವಚ್ಛಿನ್ನಶ್ಚ ಪರಮಚೈತನ್ಯಶಕ್ತಿವಿಲಾಸಲಕ್ಷಣೋ ಗುಣೋ ಯೇಷಾಮಿತ್ಯನೇನ ತು
ಪರಮಾದ್ಭುತಜ್ಞಾನಾತಿಶಯಪ್ರಕಾಶನಾದವಾಪ್ತಜ್ಞಾನಾತಿಶಯಾನಾಮಪಿ ಯೋಗೀನ್ದ್ರಾಣಾಂ ವನ್ಧತ್ವಮುದಿತಮ್. ಜಿತೋ ಭವ
ಆಜವಂಜವೋ ಯೈರಿತ್ಯನೇನ ತು ಕುತಕೃತ್ಯತ್ವಪ್ರಕಟನಾತ್ತ ಏವಾನ್ಯೇಷಾಮಕೃತಕೃತ್ಯಾನಾಂ ಶರಣಮಿತ್ಯುಪದಿಷ್ಟಮ್. ಇತಿ
ಸರ್ವಪದಾನಾಂ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್.. ೧..
‘ಜಿನಕೀ ವಾಣೀ ಅರ್ಥಾತ ದಿವ್ಯಧ್ವನಿ ತೀನ ಲೋಕಕೋ –ಊರ್ಧ್ವ–ಅಧೋ–ಮಧ್ಯ ಲೋಕವರ್ತೀ ಸಮಸ್ತ ಜೀವಸಮುಹಕೋ–
ನಿರ್ಬಾಧ ವಿಶುದ್ಧ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿಕಾ ಉಪಾಯ ಕಹನೇವಾಲೀ ಹೋನೇಸೇ ಹಿತಕರ ಹೈ, ಪರಮಾರ್ಥರಸಿಕ ಜನೋಂಕೇ
ಮನಕೋ ಹರನೇವಾಲೀ ಹೋನೇಸೇ ಮಧುರ ಹೈ ಔರ ಸಮಸ್ತ ಶಂಕಾದಿ ದೋಷೋಂಕೇ ಸ್ಥಾನ ದೂರ ಕರ ದೇನೇಸೇ ವಿಶದ [ನಿರ್ಮಲ,
ಸ್ಪಷ್ಟ] ಹೈ’ ––– ಐಸಾ ಕಹಕರ [ಜಿನದೇವ] ಸಮಸ್ತ ವಸ್ತುಕೇ ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ವರೂಪಕೇ ಉಪದೇಶಕ ಹೋನೇಸೇ
ವಿಚಾರವಂತ ಬುದ್ಧಿಮಾನ ಪುರುಷೋಂಕೇ ಬಹುಮಾನಕೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿನಕಾ ಉಪದೇಶ ವಿಚಾರವಂತ ಬುದ್ಧಿಮಾನ ಪುರುಷೋಂಕೋ
ಬಹುಮಾನಪೂರ್ವಕ ವಿಚಾರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಐಸೇ ಹೈಂ] ಐಸಾ ಕಹಾ. ‘ಅನನ್ತ–ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ ಅನ್ತ ರಹಿತ ಔರ ಕಾಲಸೇ ಅನ್ತ
ರಹಿತ–––ಪರಮಚೈತನ್ಯಶಕ್ತಿಕೇ ವಿಲಾಸಸ್ವರೂಪ ಗುಣ ಜಿನಕೋ ವರ್ತತಾ ಹೈ’ ಐಸಾ ಕಹಕರ [ಜಿನೋಂಕೋ] ಪರಮ
ಅದಭುತ ಜ್ಞಾನಾತಿಶಯ ಪ್ರಗಟ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಜ್ಞಾನಾತಿಶಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಯೋಗನ್ದ್ರೋಂಸೇ ಭೀ ವಂದ್ಯ ಹೈ ಐಸಾ ಕಹಾ. ‘ಭವ
ಅರ್ಥಾತ್ ಸಂಸಾರ ಪರ ಜಿನ್ಹೋಂನೇ ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕೀ ಹೈ’ ಐಸಾ ಕಹಕರ ಕೃತಕೃತ್ಯಪನಾ ಪ್ರಗಟ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ ವೇ
ಹೀ [ಜಿನ ಹೀ] ಅನ್ಯ ಅಕೃತಕೃತ್ಯ ಜೀವೋಂಕೋ ಶರಣಭೂತ ಹೈಂ ಐಸಾ ಉಪದೇಶ ದಿಯಾ.– ಐಸಾ ಸರ್ವ ಪದೋಂಕಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ
ಹೈ.
ಕ್ಯೋಂಕಿ ದೇವೋಂ ತಥಾ ಅಸುರೋಂಮೇಂ ಯುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಏ [ದೇವಾಧಿದೇವ ಜಿನಭಗವಾನಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ] ಅನ್ಯ ಕೋಈ ಭೀ
ದೇವ ಸೌ ಇನ್ದ್ರೋಂಸೇ ವನ್ದಿತ ನಹೀಂ ಹೈ. [೨] ದೂಸರೇ, ಜಿನಭಗವಾನಕೀ ವಾಣೀ ತೀನಲೋಕಕೋ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪಕೀ
ಪ್ರಾಪ್ತಿಕಾ ಉಪಾಯ ದರ್ಶಾತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಏ ಹಿತಕರ ಹೈ; ವೀತರಾಗ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ ಸಮಾಧಿಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಹಜ –ಅಪೂರ್ವ
ಪರಮಾನನ್ದರೂಪ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸುಖರಸಾಸ್ವಾದಕೇ ರಸಿಕ ಜನೋಂಕೇ ಮನಕೋ ಹರತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಏ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಮ
ಸಮರಸೀಭಾವಕೇ ರಸಿಕ ಜೀವೋಂಕೋ ಮುದಿತ ಕರತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಏ] ಮಧುರ ಹೈ;
Page 6 of 264
PDF/HTML Page 35 of 293
single page version
ವಿಭ್ರಮ ರಹಿತ ನಿರೂಪಣ ಕ್ರತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಏ ಅಥವಾ ಪೂರ್ವಾಪರವಿರೋಧಾದಿ ದೋಷ ರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಅಥವಾ ಯುಗಪದ್ ಸರ್ವ
ಜೀವೋಂಕೋ ಅಪನೀ–ಅಪನೀ ಭಾಷಾಮೇಂ ಸ್ಪಷ್ಟ ಅರ್ಥಕಾ ಪ್ರತಿಪಾದನ ಕರತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಏ ವಿಶದ–ಸ್ಪಷ್ಟ– ವ್ಯಕ್ತ ಹೈ.
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜಿನಭಗವಾನಕೀ ವಾಣೀ ಹೀ ಪ್ರಮಾಣಭೂತ ಹೈ; ಏಕಾನ್ತರೂಪ ಅಪೌರುಷೇಯ ವಚನ ಯಾ ವಿಚಿತ್ರ ಕಥಾರೂಪ
ಕಲ್ಪಿತ ಪುರಾಣವಚನ ಪ್ರಮಾಣಭೂತ ನಹೀಂ ಹೈ. [೩] ತೀಸರೇ, ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯ–ಕ್ಷೇತ್ರ–ಕಾಲ–ಭಾವಕಾ ಜಾನನೇವಾಲಾ
ಅನನ್ತ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಗುಣ ಜಿನಭಗವನ್ತೋಂಕೋ ವರ್ತತಾ ಹೈ. ಇಸಪ್ರಕಾರ ಬುದ್ಧಿ ಆದಿ ಸಾತ ಋದ್ಧಿಯಾಂ ತಥಾ
ಮತಿಜ್ಞಾನಾದಿ ಚತುರ್ವಿಧ ಜ್ಞಾನಸೇ ಸಮ್ಪನ್ನ ಗಣಧರದೇವಾದಿ ಯೋಗನ್ದ್ರೋಂಸೇ ಭೀ ವೇ ವಂದ್ಯ ಹೈಂ. [೪] ಚೌಥೇ, ಪಾಂಚ ಪ್ರಕಾರಕೇ
ಸಂಸಾರಕೋ ಜಿನಭಗವನ್ತೋಂನೇ ಜೀತಾ ಹೈ. ಇಸಪ್ರಕಾರ ಕೃತಕೃತ್ಯಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ವೇ ಹೀ ಅನ್ಯ ಅಕೃತಕೃತ್ಯ ಜೀವೋಂಕೋ
ಶರಣಭೂತ ಹೈ, ದೂಸರಾ ಕೋಈ ನಹೀಂ.–
ಐಸಾ ಕಹಾ ಹೈ.
Page 7 of 264
PDF/HTML Page 36 of 293
single page version
ಸರ್ವಜ್ಞವೀತರಾಗಾಃ. ಅರ್ಥಃ ಪುನರನೇಕಶಬ್ದಸಂಬನ್ಧೇನಾಭಿಧೀಯಮಾನೋ ವಸ್ತುತಯೈಕೋಽಭಿಧೇಯ. ಸಫಲತ್ವಂ ತು ಚತಸೃಣಾಂ
ಔರ [ಸನಿರ್ವಾಣಮ್] ನಿರ್ವಾಣ ಸಹಿತ [–ನಿರ್ವಾಣಕೇ ಕಾರಣಭೂತ] – [ಇಮಂ ಸಮಯಂ] ಐಸೇ ಇಸ ಸಮಯಕೋ
[ಶಿರಸಾ ಪ್ರಣಮ್ಯ] ಶಿರಸಾ ನಮನ ಕರಕೇ [ಏಷವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ] ಮೈಂ ಉಸಕಾ ಕಥನ ಕರತಾ ಹೂಂ; [ಶ್ರೃಣುತ] ವಹ
ಶ್ರವಣ ಕರೋ.
ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ
ಸರ್ವಜ್ಞವೀತರಾಗದೇವ; ಔರ ‘ಅರ್ಥ’ ಅರ್ಥಾತ್ ಅನೇಕ ಶಬ್ದೋಂಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಸೇ ಕಹಾ ಜಾನೇವಾಲಾ, ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ಏಕ ಐಸಾ
ಪದಾರ್ಥ. ಪುನಶ್ಚ ಉಸಕೀ [–ಸಮಯಕೀ] ಸಫಲತಾ ಇಸಲಿಏ ಹೈ ಕಿ ಜಿಸಸೇ ವಹ ಸಮಯ
ಹೈಂ ಔರ ವೇ ವೀತರಾಗ [ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷರಹಿತ] ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಉನ್ಹೇಂ ಅಸತ್ಯ ಕಹನೇಕಾ ಲೇಶಮಾತ್ರ ಪ್ರಯೋಜನ ನಹೀಂ ರಹಾ ಹೈ;
ಇಸಲಿಏ ವೀತರಾಗ–ಸರ್ವಜ್ಞದೇವ ಸಚಮುಚ ಆಪ್ತ ಹೈಂ. ಐಸೇ ಆಪ್ತ ದ್ವಾರಾ ಆಗಮ ಉಪದಿಷ್ಟ ಹೋನೇಸೇ ವಹ [ಆಗಮ] ಸಫಲ
ಹೈಂ.]
ಜಿನವದನನಿರ್ಗತ–ಅರ್ಥಮಯ, ಚಉಗತಿಹರಣ, ಶಿವಹೇತು ಛೇ. ೨.
Page 8 of 264
PDF/HTML Page 37 of 293
single page version
ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭರೂಪಸ್ಯ ಪರಮ್ಪರಯಾ ಕಾರಣತ್ವಾತ್ ಸ್ವಾತಂಕ್ರ್ಯಪ್ರಾಪ್ತಿಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಚ ಫಲಸ್ಯ ಸದ್ಭಾವಾದಿತಿ..
೨..
ಪರತಂತ್ರತಾನಿವೃತಿ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಔರ [೨] ಸ್ವತಂತ್ರತಾಪ್ರಾಪ್ತಿ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ –– ಐಸೇ
ಭಾವಾರ್ಥಃ– ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞ ಮಹಾಶ್ರಮಣಕೇ ಮುಖಸೇ ನೀಕಲೇ ಹುಏ ಶಬ್ದಸಮಯಕೋ ಕೋಈ ಆಸನ್ನಭವ್ಯ ಪುರುಷ
ವಾಲೇ ಶುದ್ಧಜೀವಾಸ್ತಿಕಾಯಸ್ವರೂಪ ಅರ್ಥಮೇಂ [ಪದಾರ್ಥಮೇಂ] ವೀತರಾಗ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ ಸಮಾಧಿ ದ್ವಾರಾ ಸ್ಥಿತ ರಹಕರ ಚಾರ
ಗತಿಕಾ ನಿವಾರಣ ಕರಕೇ, ನಿರ್ವಾಣ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ, ಸ್ವಾತ್ಮೋತ್ಪನ್ನ, ಅನಾಕುಲತಾಲಕ್ಷಣ, ಅನನ್ತ ಸುಖಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ
ಕರತಾ ಹೈ. ಇಸ ಕಾರಣಸೇ ದ್ರವ್ಯಾಗಮರೂಪ ಶಬ್ದಸಮಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಕರನೇ ತಥಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ..೨..
ತೇ ಲೋಕ ಛೇ, ಆಗಳ ಅಮಾಪ ಅಲೋಕ ಆಭಸ್ವರೂಪ ಛೇ. ೩.
Page 9 of 264
PDF/HTML Page 38 of 293
single page version
ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಜ್ಞಾನಸಮಯೋ ಜ್ಞಾನಗಮ ಇತಿ ಯಾವತ್. ತೇಷಾಮೇವಾಭಿಧಾನಪ್ರತ್ಯಯಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾನಾಂ ವಸ್ತುರೂಪೇಣ ಸಮವಾಯಃ
ಸಂಧಾತೋಽರ್ಥಸಮಯಃ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಸಾರ್ಥ ಇತಿ ಯಾವತ್. ತದತ್ರ ಜ್ಞಾನಸಮಯಪ್ರಸಿದ್ಧಯರ್ಥ ಶಬ್ದಸಮಯಸಮ್ಬನ್ಧೇನಾರ್ಥಸಮಯ
ೋಽಭಿಧಾತುಮಭಿಪ್ರೇತಃ. ಅಥ ತಸ್ಯೈವಾರ್ಥಸಮಯಸ್ಯ ದ್ವೈವಿಧ್ಯಂ ಲೋಕಾಲೋಕ–ವಿಕಲ್ಪಾತ್.
[ಜಿನೋತ್ತಮೈಃ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್] ಜಿನವರೋಂನೇ ಕಹಾ ಹೈ. [ಸಃ ಚ ಏವ ಲೋಕಃ ಭವತಿ] ವಹೀ ಲೋಕ ಹೈ. [–ಪಾಂಚ
ಅಸ್ತಿಕಾಯಕೇ ಸಮೂಹ ಜಿತನಾ ಹೀ ಲೋಕ ಹೈ.]; [ತತಃ] ಉಸಸೇ ಆಗೇ [ಅಮಿತಃ ಅಲೋಕಃ] ಅಮಾಪ ಅಲೋಕ
[ಖಮ್] ಆಕಾಶಸ್ವರೂಪ ಹೈ.
ಕಹಾ ಹೈ.
[–ರಾಗದ್ವೇಷಸೇ ವಿಕೃತ ನಹೀಂ ಹುಆ] ಪಾಠ [–ಮೌಖಿಕ ಯಾ ಶಾಸ್ತ್ರಾರೂಢ ನಿರೂಪಣ] ವಹ ಶಬ್ದಸಮಯ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್
ಶಬ್ದಾಗಮ ವಹ ಶಬ್ದಸಮಯ ಹೈ. [೨] ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನಕೇ ಉದಯಕಾ ನಾಶ ಹೋನೇ ಪರ, ಉಸ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಕಾ ಹೀ
ಸಮ್ಬನ್ಧಸೇ ಅರ್ಥಸಮಯಕಾ ಕಥನ [ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವತ್ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವ] ಕರನಾ ಚಾಹತೇ ಹೈಂ.
ಸಮವಾಯ ವಹ ಸಮಯ ಹೈ.’ ಐಸಾ ಕಹಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ‘ಛಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸಮವಾಯ ವಹ ಸಮಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಕಥನಕೇ ಭಾವಕೇ ಸಾಥ
ಇಸ ಕಥನಕೇ ಭಾವಕಾ ವಿರೋಧ ನಹೀಂ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ, ಮಾತ್ರ ವಿವಕ್ಷಾಭೇದ ಹೈ ಐಸಾ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ. ಔರ ಇಸೀ ಪ್ರಕಾರ
ಅನ್ಯ ಸ್ಥಾನ ಪರ ಭೀ ವಿವಕ್ಷಾ ಸಮಝಕರ ಅವಿರುದ್ಧ ಅರ್ಥ ಸಮಝ ಲೇನಾ ಚಾಹಿಯೇ]
Page 10 of 264
PDF/HTML Page 39 of 293
single page version
ಕಿನ್ತು
ಅಸ್ತಿತ್ವೇ ಚ ನಿಯತಾ ಅನನ್ಯಮಯಾ ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ.. ೪..
ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಮೂಹ ಜಿತನಾ ಕ್ಷೇತ್ರ ಛೋಡ ಕರ ಶೇಷ ಅನನ್ತ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಲಾ ಆಕಾಶ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ
ಅಲೋಕ ಶೂನ್ಯರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ಂತು ಶುದ್ಧ ಆಕಾಶದ್ರವ್ಯರೂಪ ಹೈ.. ೩..
ಅನನ್ಯಮಯ [ಚ] ಔರ [ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ]
೧. ‘ಲೋಕ್ಯನ್ತೇ ದ್ರಶ್ಯನ್ತೇ ಜೀವಾದಿಪದಾರ್ಥಾ ಯತ್ರ ಸ ಲೋಕಃ’ ಅರ್ಥಾತ್ ಜಹಾಂ ಜೀವಾದಿಪದಾರ್ಥ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ, ವಹ ಲೋಕ ಹೈ.
ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಯತ, ಅನನ್ಯಮಯ ನೇ ಅಣುಮಹಾನ ಪದಾರ್ಥ ಛೇ. ೪.
Page 11 of 264
PDF/HTML Page 40 of 293
single page version
ತತ್ರ ಜೀವಾಃ ಪುದ್ಗಲಾಃ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮೌ ಆಕಾಶಮಿತಿ ತೇಷಾಂ ವಿಶೇಷಸಂಜ್ಞಾ ಅನ್ವರ್ಥಾಃ ಪ್ರತ್ಯೇಯಾಃ.
ವಸ್ಥಿತತ್ವಾದವಸೇಯಮ್. ಅಸ್ತಿತ್ವೇ ನಿಯತಾನಾಮಪಿ ನ ತೇಷಾಮನ್ಯಮಯತ್ವಮ್, ಯತಸ್ತೇ ಸರ್ವದೈವಾನನ್ಯ–ಮಯಾ
ಆತ್ಮನಿರ್ವೃತ್ತಾಃ. ಅನನ್ಯಮಯತ್ವೇಽಪಿ ತೇಷಾಮಸ್ತಿತ್ವನಿಯತತ್ವಂ ನಯಪ್ರಯೋಗಾತ್. ದ್ವೌ ಹಿ ನಯೌ ಭಗವತಾ ಪ್ರಣೀತೌ–
ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕಃ ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕಶ್ಚ. ತತ್ರ ನ ಖಲ್ವೇಕನಯಾಯತ್ತಾದೇಶನಾ ಕಿನ್ತು ತದುಭಯಾಯತಾ. ತತಃ
ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಾದೇಶಾದಸ್ತಿತ್ವೇ ಸ್ವತಃ ಕಥಂಚಿದ್ಭಿನ್ನಽಪಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಾದೇಶಾತ್ಸ್ವಯಮೇವ ಸನ್ತಃ ಸತೋಽನನ್ಯಮಯಾ
ಭವನ್ತೀತಿ. ಕಾಯತ್ವಮಪಿ ತೇಷಾಮಣುಮಹತ್ತ್ವಾತ್. ಅಣವೋಽತ್ರ ಪ್ರದೇಶಾ ಮೂರ್ತೋಽಮೂರ್ತಾಶ್ಚ ನಿರ್ವಿಭಾಗಾಂಶಾಸ್ತೈಃ
ಮಹಾನ್ತೋಽಣುಮಹಾನ್ತಃ ಪ್ರದೇಶಪ್ರಚಯಾತ್ಮಕಾ ಇತಿ ಸಿದ್ಧಂ ತೇಷಾಂ ಕಾಯತ್ವಮ್. ಅಣುಭ್ಯಾಂ. ಮಹಾನ್ತ ಇತಿಃ ವ್ಯತ್ಪತ್ತ್ಯಾ
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ [ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ] ಪಾಂಚ ಅಸ್ತಿಕಾಯೋಂಕೀ ವಿಶೇಷಸಂಜ್ಞಾ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಶೇಷ–ಅಸ್ತಿತ್ವ ತಥಾ
[ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಬರ್ತನಮೇಂ ರಹನೇವಾಲಾ ಘೀ ಬರ್ತನಸೇ ಅನ್ಯಮಯ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ] ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಅನ್ಯಮಯ ನಹೀಂ ಹೈ;
ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಸದೈವ ಅಪನೇಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ [ಅರ್ಥಾತ್ ಅಪನೇಸೇ ಸತ್] ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ [ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ] ಅನನ್ಯಮಯ ಹೈ
[ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಅಗ್ನಿ ಉಷ್ಣತಾಸೇ ಅನನ್ಯಮಯ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ]. ‘ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಅನನ್ಯಮಯ’ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉನಕಾ
‘ಅಸ್ತಿತ್ವಮೇಂ ನಿಯತಪನಾ’ ನಯಪ್ರಯೋಗಸೇ ಹೈ. ಭಗವಾನನೇ ದೋ ನಯ ಕಹೇ ಹೈ – ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕ ಔರ ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕ. ವಹಾಂ
ಕಥನ ಏಕ ನಯಕೇ ಆಧೀನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಕಿನ್ತು ಉನ ದೋನೋಂ ನಯೋಂಕೇ ಆಧೀನ ಹೋತಾ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ವೇ
ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕ ಕಥನಸೇ ಜೋ ಅಪನೇಸೇ ಕಥಂಚಿತ್ ಭಿನ್ನ ಭೀ ಹೈ ಐಸೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಮೇಂ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ [ನಿಶ್ಚಿತ ಸ್ಥಿತ] ಹೈಂ
ಔರ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕ ಕಥನಸೇ ಸ್ವಯಮೇವ ಸತ್ [–ವಿದ್ಯಮಾನ] ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಅನನ್ಯಮಯ ಹೈಂ.