Page 92 of 264
PDF/HTML Page 121 of 293
single page version

೯೨

ದ್ರಷ್ಟಾಂತದಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತಿಕಾರ್ಥಪುರಸ್ಸರೋ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮನರ್ಥಾಂನ್ತರತ್ವವ್ಯಾಖ್ಯೋಪಸಂಹಾರೋಽಯಮ್.

ವರ್ಣರಸಗಂಧಸ್ಪರ್ಶಾ ಹಿ ಪರಮಾಣೋಃ ಪ್ರರೂಪ್ಯಂತೇ; ತೇ ಚ ಪರಮಾಣೋರವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವೇನಾನನ್ಯೇಽಪಿ ಸಂಜ್ಞಾದಿವ್ಯಪದೇಶನಿಬಂಧನೈರ್ವಿಶೇಷೈರನ್ಯತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶಯನ್ತಿ. ಏವಂ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನೇ ಅಪ್ಯಾತ್ಮನಿ ಸಂಬದ್ಧೇ ಆತ್ಮ– ದ್ರವ್ಯಾದವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವೇನಾನನ್ಯೇಽಪಿ ಸಂಜ್ಞಾದಿವ್ಯಪದೇಶನಿಬಂಧನೈರ್ವಿಶೇಷೈಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವಮಾಸಾದಯತಃ, ಸ್ವಭಾವತಸ್ತು ನಿತ್ಯಮಪೃಥಕ್ತ್ವಮೇವ ಬಿಭ್ರತಃ.. ೫೧–೫೨..

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಪರಮಾಣುಪ್ರರೂಪಿತಾಃ] ಪರಮಾಣುಮೇಂ ಪ್ರರೂಪಿತ ಕಿಯೇ ಜಾನೇ ವಾಲೇ ಐಸೇ [ವರ್ಣರಸಗಂಧಸ್ಪರ್ಶಾಃ] ವರ್ಣ–ರಸ–ಗಂಧ–ಸ್ಪರ್ಶ [ದ್ರವ್ಯಾತ್ ಅನನ್ಯಾಃ ಚ] ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅನನ್ಯ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ವಿಶೇಷೈಃ] [ವ್ಯಪದೇಶಕೇ ಕಾರಣಭೂತ] ವಿಶೇಷೋಂ ದ್ವಾರಾ [ಅನ್ಯತ್ವಪ್ರಕಾಶಕಾಃ ಭವನ್ತಿ] ಅನ್ಯತ್ವಕೋ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರನೇವಾಲೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ [– ಸ್ವಭಾವಸೇ ಅನ್ಯರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ]; [ತಥಾ] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ಜೀವನಿಬದ್ಧೇ] ಜೀವಮೇಂ ಸಮ್ಬದ್ಧ ಐಸೇ [ದರ್ಶನಜ್ಞಾನೇ] ದರ್ಶನ–ಜ್ಞಾನ [ಅನನ್ಯಭೂತೇ] [ಜೀವದ್ರವ್ಯಸೇ] ಅನನ್ಯ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ವ್ಯಪದೇಶತಃ] ವ್ಯಪದೇಶ ದ್ವಾರಾ [ಪೃಥಕ್ತ್ವಂ ಕುರುತೇ ಹಿ] ಪೃಥಕ್ತ್ವ ಕರತೇ ಹೈಂ. [ನೋ ಸ್ವಭಾವಾತ್] ಸ್ವಭಾವಸೇ ನಹೀಂ.

ಟೀಕಾಃ– ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಔರ ದ್ರಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ, ದ್ರವ್ಯ ತಥಾ ಗುಣೋಂಕೇ ಅಭಿನ್ನ–ಪದಾರ್ಥಪನೇಕೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾ ಯಹ ಉಪಸಂಹಾರ ಹೈ.

ವರ್ಣ–ರಸ–ಗಂಧ–ಸ್ಪರ್ಶ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪರಮಾಣುಮೇಂ ಪ್ರರೂಪಿತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ; ವೇ ಪರಮಾಣುಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶವಾಲೇ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಸಂಜ್ಞಾದಿ ವ್ಯಪದೇಶಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ವಿಶೇಷೋಂ ದ್ವಾರಾ ಅನ್ಯತ್ವಕೋ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಸಮ್ಬದ್ಧ ಜ್ಞಾನ–ದರ್ಶನ ಭೀ ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶವಾಲೇ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಸಂಜ್ಞಾದಿ ವ್ಯಪದೇಶಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ವಿಶೇಷೋಂ ದ್ವಾರಾ ಪೃಥಕ್ಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಪರನ್ತು ಸ್ವಭಾವಸೇ ಸದೈವ ಅಪೃಥಕ್ಪನೇ ಕೋ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ.. ೫೧–೫೨..

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಉಪಯೋಗಗುಣಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ. -------------------------------------------------------------------------- ದ್ರಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತ = ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತ ದ್ವಾರಾ ಸಮಝಾಾನ ಹೋ ವಹ ಬಾತ; ಉಪಮೇಯ. [ಯಹಾಂ ಪರಮಾಣು ಔರ ವರ್ಣಾದಿಕ ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಪದಾರ್ಥ ಹೈಂ ತಥಾ

Page 93 of 264
PDF/HTML Page 122 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಅಥ ಕರ್ತೃತ್ವಗುಣವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್. ತತ್ರಾದಿಗಾಥಾತ್ರಯೇಣ ತದುಪೋದ್ಧಾತಃ–

ಜೀವಾ ಹಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಪರಭಾವಾನಾಮಕರಣಾತ್ಸ್ವಭಾವಾನಾಂ ಕರ್ತಾರೋ ಭವಿಷ್ಯನ್ತಿ. ತಾಂಶ್ಚ ಕುರ್ವಾಣಾಃ ಕಿಮನಾದಿನಿಧನಾಃ, ಕಿಂ ಸಾದಿಸನಿಧನಾಃ, ಕಿಂ ಸಾದ್ಯನಿಧಮಾಃ, ಕಿಂ ತದಾಕಾರೇಣ ಪರಿಣತಾಃ, ಕಿಮಪರಿಣತಾಃ ಭವಿಷ್ಯಂತೀತ್ಯಾಶಙ್ಕಯೇದಮುಕ್ತಮ್. -----------------------------------------------------------------------------

ಅಬ ಕರ್ತೃತ್ವಗುಣಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹೈ. ಉಸಮೇಂ, ಪ್ರಾರಮ್ಭಕೀ ತೀನ ಗಾಥಾಓಂಸೇ ಉಸಕಾ ಉಪೋದ್ಘಾತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ.

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಜೀವಾಃ] ಜೀವ [ಅನಾದಿನಿಧನಾಃ] [ಪಾರಿಣಾಮಿಕಭಾವಸೇ] ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಹೈ, [ಸಾಂತಾಃ] [ತೀನ ಭಾವೋಂಂಸೇ] ಸಾಂತ [ಅರ್ಥಾತ್ ಸಾದಿ–ಸಾಂತ] ಹೈ [ಚ] ಔರ [ಜೀವಭಾವಾತ್ ಅನಂತಾಃ] ಜೀವಭಾವಸೇ ಅನನ್ತ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜೀವಕೇ ಸದ್ಭಾವರೂಪ ಕ್ಷಾಯಿಕಭಾವಸೇ ಸಾದಿ–ಅನನ್ತ ಹೈ] [ಸದ್ಭಾವತಃ ಅನಂತಾಃ] ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸದ್ಭಾವಸೇ ಜೀವ ಅನನ್ತ ಹೀ ಹೋತೇ ಹೈಂ. [ಪಞ್ಚಾಗ್ರಗುಣಪ್ರಧಾನಾಃ ಚ] ವೇ ಪಾಂಚ ಮುಖ್ಯ ಗುಣೋಂಸೇ ಪ್ರಧಾನತಾವಾಲೇ ಹೈಂ.

[–ಅಪನೇ ಭಾವೋಂಕೋ] ಕರತೇ ಹುಏ, ಕ್ಯಾ ವೇ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಹೈಂ? ಕ್ಯಾ ಸಾದಿ–ಸಾಂತ ಹೈಂ? ಕ್ಯಾ ಸಾದಿ–ಅನನ್ತ ಹೈಂ? ಕ್ಯಾ ತದಾಕಾರರೂಪ [ಉಸ–ರೂಪ] ಪರಿಣತ ಹೈ? ಕ್ಯಾ [ತದಾಕಾರರೂಪ] ಅಪರಿಣತ ಹೈಂ?– ಐಸೀ ಆಶಂಕಾ ಕರಕೇ ಯಹ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ ಆಶಂಕಾಓಂಕೇ ಸಮಾಧಾನರೂಪಸೇ ಯಹ ಗಾಥಾ ಕಹೀ ಗಈ ಹೈ]. --------------------------------------------------------------------------

Page 94 of 264
PDF/HTML Page 123 of 293
single page version

೯೪

ಜೀವಾ ಹಿ ಸಹಜಚೈತನ್ಯಲಕ್ಷಣಪಾರಿಣಾಮಿಕಭಾವೇನಾನಾದಿನಿಧನಾಃ. ತ ಏವೌದಯಿಕ– ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕೌಪಶಮಿಕಭಾವೈಃ ಸಾದಿಸನಿಧನಾಃ. ತ ಏವ ಕ್ಷಾಯಿಕಭಾವೇನ ಸಾದ್ಯನಿಧನಾಃ. ನ ಚ ಸಾದಿ– ತ್ವಾತ್ಸನಿಧನತ್ವಂ ಕ್ಷಾಯಿಕಭಾವಸ್ಯಾಶಙ್ಕಯಮ್. ಸ ಖಲೂಪಾಧಿನಿವೃತ್ತೌ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಃ ಸಿದ್ಧಭಾವ ಇವ ಸದ್ಭಾವ ಏವ ಜೀವಸ್ಯ; ಸದ್ಭಾವೇನ ಚಾನಂತಾ ಏವ ಜೀವಾಃ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಯಂತೇ. ನ ಚ ತೇಷಾಮನಾದಿನಿಧನಸಹಜಚೈತನ್ಯ–ಲಕ್ಷಣೈಕಭಾವಾನಾಂ ಸಾದಿಸನಿಧನಾನಿ ಸಾದ್ಯನಿಧನಾನಿ ಭಾವಾಂತರಾಣಿ ನೋಪಪದ್ಯಂತ ಇತಿ ವಕ್ತವ್ಯಮ್; ತೇ ಖಲ್ವನಾದಿಕರ್ಮಮಲೀಮಸಾಃ ಪಂಕಸಂಪೃಕ್ತತೋಯವತ್ತದಾಕಾರೇಣ ಪರಿಣತತ್ವಾತ್ಪಞ್ಚಪ್ರಧಾನಗುಣಪ್ರಧಾನತ್ವೇನೈವಾನುಭೂಯಂತ ಇತಿ.. ೫೩.. -----------------------------------------------------------------------------

ಜೀವ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸಹಜಚೈತನ್ಯಲಕ್ಷಣ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವಸೇ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಹೈ. ವೇ ಹೀ ಔದಯಿಕ, ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ ಔರ ಔಪಶಮಿಕ ಭಾವೋಂಸೇ ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತ ಹೈಂ. ವೇ ಹೀ ಕ್ಷಾಯಿಕ ಭಾವಸೇ ಸಾದಿ–ಅನನ್ತ ಹೈಂ.

‘ಕ್ಷಾಯಿಕ ಭಾವ ಸಾದಿ ಹೋನೇಸೇ ವಹ ಸಾಂತ ಹೋಗಾ’ ಐಸೀ ಆಶಂಕಾ ಕರನಾ ಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ. [ಕಾರಣ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಹೈಃ–] ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಉಪಾಧಿಕೀ ನಿವೃತ್ತಿ ಹೋನೇ ಪರ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹುಆ, ಸಿದ್ಧಭಾವಕೀ ಭಾಂತಿ, ಜೀವಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಹೀ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಕರ್ಮೋಪಾಧಿಕೇ ಕ್ಷಯಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಕ್ಷಾಯಿಕ ಭಾವ ಜೀವಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಹೀ ಹೈ]; ಔರ ಸದ್ಭಾವಸೇ ತೋ ಜೀವ ಅನನ್ತ ಹೀ ಸ್ವೀಕಾರ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ. [ಇಸಲಿಯೇ ಕ್ಷಾಯಿಕ ಭಾವಸೇ ಜೀವ ಅನನ್ತ ಹೀ ಅರ್ಥಾತ್ ವಿನಾಶರಹಿತ ಹೀ ಹೈ.]

ಪುನಶ್ಚ, ‘ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಸಹಜಚೈತನ್ಯಲಕ್ಷಣ ಏಕ ಭಾವವಾಲೇ ಉನ್ಹೇಂ ಸಾದಿ–ಸಾಂತ ಔರ ಸಾದಿ–ಅನನ್ತ ಭಾವಾನ್ತರ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜೀವೋಂಕೋ ಏಕ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಅನ್ಯ ಭಾವ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತೇ]’ ಐಸಾ ಕಹನಾ ಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ; [ಕ್ಯೋಂಕಿ] ವೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅನಾದಿ ಕರ್ಮಸೇ ಮಲಿನ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ಕಾದವಸೇ ೧ಸಂಪೃಕ್ತ ಜಲಕೀ ಭಾಂತಿ ತದಾಕಾರರೂಪ ಪರಿಣತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಪಾಂಚ ಪ್ರಧಾನ ೨ಗುಣೋಂಸೇ ಪ್ರಧಾನತಾವಾಲೇ ಹೀ ಅನುಭವಮೇಂ ಆತೇ ಹೈಂ.. ೫೩.. -------------------------------------------------------------------------- ಜೀವಕೇ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವರೂಪ ಸಹಜ–ಚೈತನ್ಯ ಹೈ. ಯಹ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವ ಅನಾದಿ ಅನನ್ತ

೧. ಕಾದವಸೇ ಸಂಪೃಕ್ತ = ಕಾದವಕಾ ಸಮ್ಪರ್ಕ ಪ್ರಾಪ್ತ; ಕಾದವಕೇ ಸಂಸರ್ಗವಾಲಾ. [ಯದ್ಯಪಿ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಸೇ ಶುದ್ಧ ಹೈ ತಥಾಪಿ

೨. ಔದಯಿಕ, ಔಪಶಮಿಕ, ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ, ಕ್ಷಾಯಿಕ ಔರ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಇನ ಪಾಂಚ ಭಾವೋಂಕೋ ಜೀವಕೇ ಪಾಂಚ ಪ್ರಧಾನ ಗುಣ

Page 95 of 264
PDF/HTML Page 124 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಏವಂ ಹಿ ಪಞ್ಚಭಿರ್ಭಾವೈಃ ಸ್ವಯಂ ಪರಿಣಮಮಾನಸ್ಯಾಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಕದಾಚಿದೌದಯಿಕೇನೈಕೇನ ಮನುಷ್ಯತ್ವಾದಿಲಕ್ಷಣೇನ ಭಾವೇನ ಸತೋ ವಿನಾಶಸ್ತಥಾಪರೇಣೌದಯಿಕೇನೈವ ದೇವತ್ವಾದಿಲಕ್ಷಣೇನ ಭಾವೇನ ಅಸತ ಉತ್ಪಾದೋ ಭವತ್ಯೇವ. ಏತಚ್ಚ ‘ನ ಸತೋ ವಿನಾಶೋ ನಾಸತ ಉತ್ಪಾದ’ ಇತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಸೂತ್ರೇಣ ಸಹ ವಿರುದ್ಧಮಪಿ ನ ವಿರುದ್ಧಮ್; ಯತೋ ಜೀವಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯಾದೇಶೇನ ನ ಸತ್ಪ್ರಣಾಶೋ ನಾಸದುತ್ಪಾದಃ, ತಸ್ಯೈವ ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕನಯಾದೇಶೇನ ಸತ್ಪ್ರಣಾಶೋಽಸದುತ್ಪಾದಶ್ಚ. ನ ಚೈತದನುಪಪನ್ನಮ್, ನಿತ್ಯೇ ಜಲೇ ಕಲ್ಲೋಲಾನಾಮ–ನಿತ್ಯತ್ವದರ್ಶನಾದಿತಿ.. ೫೪.. -----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಏವಂ] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ಜೀವಸ್ಯ] ಜೀವಕೋ [ಸತಃ ವಿನಾಶಃ] ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ಔರ [ಅಸತಃ ಉತ್ಪಾದಃ] ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ [ಭವತಿ] ಹೋತಾ ಹೈ– [ಇತಿ] ಐಸಾ [ಜಿನವರೈಃ ಭಣಿತಮ್] ಜಿನವರೋಂನೇ ಕಹಾ ಹೈ, [ಅನ್ಯೋನ್ಯವಿರುದ್ಧಮ್] ಜೋ ಕಿ ಅನ್ಯೋನ್ಯ ವಿರುದ್ಧ [೧೯ ವೀಂ ಗಾಥಾಕೇ ಕಥನಕೇ ಸಾಥ ವಿರೋಧವಾಲಾ] ತಥಾಪಿ [ಅವಿರುದ್ಧಮ್] ಅವಿರುದ್ಧ ಹೈ.

ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತಪನಾ ಹೋನೇಮೇಂ ವಿರೋಧಕಾ ಪರಿಹಾರ ಹೈ.

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪಾಂಚ ಭಾವರೂಪಸೇ ಸ್ವಯಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇವಾಲೇ ಇಸ ಜೀವಕೋ ಕದಾಚಿತ್ ಔದಯಿಕ ಐಸೇ ಏಕ ಮನುಷ್ಯತ್ವಾದಿಸ್ವರೂಪ ಭಾವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ಔರ ಔದಯಿಕ ಹೀ ಐಸೇ ದೂಸರೇ ದೇವತ್ವಾದಿಸ್ವರೂಪ ಭಾವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಹೋತಾ ಹೀ ಹೈ. ಔರ ಯಹ [ಕಥನ] ‘ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ನಹೀಂ ಹೈ ತಥಾ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಐಸೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಸೂತ್ರಕೇ [–೧೯ವೀಂ ಗಾಥಾಕೇ] ಸಾಥ ವಿರೋಧವಾಲಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ [ವಾಸ್ತವಮೇಂ] ವಿರೋಧವಾಲಾ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಜೀವಕೋ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯಕೇ ಕಥನಸೇ ಸತ್ಕಾ ನಾಶ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ನಹೀಂ ಹೈ ತಥಾ ಉಸೀಕೋ ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕನಯಕೇ ಕಥನಸೇ ಸತ್ಕಾ ನಾಶ ಹೈ ಔರ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಹೈ. ಔರ ಯಹ ೧ಅನುಪಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ನಿತ್ಯ ಐಸೇ ಜಲಮೇಂ ಕಲ್ಲೋಲೋಂಕಾ ಅನಿತ್ಯಪನಾ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ಯಹಾಂ ‘ಸಾದಿ’ಕೇ ಬದಲೇ ‘ಅನಾದಿ’ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಐಸಾ ಲಗತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಗುಜರಾತೀಮೇಂ ‘ಅನಾದಿ’ ಐಸಾ ಅನುವಾದ

೧.ಅನುಪಪನ್ನ = ಅಯುಕ್ತ; ಅಸಂಗತ; ಅಘಟಿತ; ನ ಹೋ ಸಕೇ ಐಸಾ.

Page 96 of 264
PDF/HTML Page 125 of 293
single page version

೯೬

ಜೀವಸ್ಯ ಸದಸದ್ಭಾವೋಚ್ಛಿತ್ತ್ಯುತ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತೋಪಾಧಿಪ್ರತಿಪಾದನಮೇತತ್. -----------------------------------------------------------------------------

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ೫೩ ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಜೀವಕೋ ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತಪನಾ ತಥಾ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತಪನಾ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ. ವಹಾಂ ಪ್ರಶ್ನ ಸಮ್ಭವ ಹೈ ಕಿ–ಸಾದಿ–ಸಾಂತಪನಾ ಔರ ಅನಾದಿ–ಅನಂತಪನಾ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ಹೈ; ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ಭಾವ ಏಕಸಾಥ ಜೀವಕೋ ಕೈಸೇ ಘಟಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ? ಉಸಕಾ ಸಮಾಧಾನ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಹೈಃ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯ–ಪರ್ಯಾಯಾತ್ಮಕ ವಸ್ತು ಹೈ. ಉಸೇ ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತಪನಾ ಔರ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತಪನಾ ದೋನೋಂ ಏಕ ಹೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ನಹೀಂ ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ, ಭಿನ್ನ– ಭಿನ್ನ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ; ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತಪನಾ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ವಹ ಪರ್ಯಾಯ–ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಹೈ ಔರ ಅನಾದಿ– ಅನನ್ತಪನಾ ದ್ರವ್ಯ–ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕೋ ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತಪನಾ ತಥಾ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತಪನಾ ಏಕಸಾಥ ಬರಾಬರ ಘಟಿತ ಹೋತಾ ಹೈ.

[ಯಹಾಂ ಯದ್ಯಪಿ ಜೀವಕೋ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ತಥಾ ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಐಸಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಗ್ರಹಣ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕನಯಕೇ ವಿಷಯಭೂತ ಸಾದಿ–ಸಾನ್ತ ಜೀವಕಾ ಆಶ್ರಯ ಕರನೇಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ತು ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯಕೇ ವಿಷಯಭೂತ ಐಸಾ ಜೋ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ, ಟಂಕೋತ್ಕೀರ್ಣಜ್ಞಾಯಕಸ್ವಭಾವೀ, ನಿರ್ವಿಕಾರ, ನಿತ್ಯಾನನ್ದಸ್ವರೂಪ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ಉಸೀಕಾ ಆಶ್ರಯ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ].. ೫೪..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ನಾರಕತಿರ್ಯಂಙ್ಮನುಷ್ಯಾಃ ದೇವಾಃ] ನಾರಕ, ತಿರ್ಯಂಚ, ಮನುಷ್ಯ ಔರ ದೇವ [ಇತಿ ನಾಮಸಂಯುತಾಃ] ಐಸೇ ನಾಮೋಂವಾಲೀ [ಪ್ರಕೃತಯಃ] [ನಾಮಕರ್ಮಕೀ] ಪ್ರಕೃತಿಯಾಂ [ಸತಃ ನಾಶಮ್] ಸತ್ ಭಾವಕಾ ನಾಶ ಔರ [ಅಸತಃ ಭಾವಸ್ಯ ಉತ್ಪಾದಮ್] ಅಸತ್ ಭಾವಕಾ ಉತ್ಪಾದ [ಕುರ್ವನ್ತಿ] ಕರತೀ ಹೈಂ. --------------------------------------------------------------------------

Page 97 of 264
PDF/HTML Page 126 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಯಥಾ ಹಿ ಜಲರಾಶೇರ್ಜಲರಾಶಿತ್ವೇನಾಸದುತ್ಪಾದಂ ಸದುಚ್ಛೇದಂ ಚಾನನುಭವತಶ್ಚತುರ್ಭ್ಯಃ ಕಕುಬ್ವಿಭಾಗೇಭ್ಯಃ ಕ್ರಮೇಣ ವಹಮಾನಾಃ ಪವಮಾನಾಃ ಕಲ್ಲೋಲಾನಾಮಸದುತ್ಪಾದಂ ಸದುಚ್ಛೇದಂ ಚ ಕುರ್ವನ್ತಿ, ತಥಾ ಜೀವಸ್ಯಾಪಿ ಜೀವತ್ವೇನ ಸದುಚ್ಛೇದಮಸದುತ್ಪತ್ತಿಂ ಚಾನನುಭವತಃ ಕ್ರಮೇಣೋದೀಯಮಾನಾಃ ನಾರಕತಿರ್ಯಙ್ಮನುಷ್ಯದೇವನಾಮಪ್ರಕೃತಯಃ ಸದುಚ್ಛೇದಮಸದುತ್ಪಾದಂ ಚ ಕುರ್ವಂತೀತಿ.. ೫೫..

-----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಜೀವಕೋ ಸತ್ ಭಾವಕೇ ಉಚ್ಛೇದ ಔರ ಅಸತ್ ಭಾವಕೇ ಉತ್ಪಾದಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಉಪಾಧಿಕಾ ಯಹ ಪ್ರತಿಪಾದನ ಹೈ.

ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಸಮುದ್ರರೂಪಸೇ ಅಸತ್ಕೇ ಉತ್ಪಾದ ಔರ ಸತ್ಕೇ ಉಚ್ಛೇದಕಾ ಅನುಭವ ನ ಕರನೇವಾಲೇ ಐಸೇ ಸಮುದ್ರಕೋ ಚಾರೋಂ ದಿಶಾಓಂಮೇಂಸೇ ಕ್ರಮಶಃ ಬಹತೀ ಹುಈ ಹವಾಏಂ ಕಲ್ಲೋಲೋಂಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಔರ ಸತ್ಕಾ ಉಚ್ಛೇದ ಕರತೀ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ಅವಿದ್ಯಮಾನ ತರಂಗಕೇ ಉತ್ಪಾದಮೇಂ ಔರ ವಿದ್ಯಮಾನ ತರಂಗಕೇ ನಾಶಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತ ಬನತೀ ಹೈ], ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವರೂಪಸೇ ಸತ್ಕೇ ಉಚ್ಛೇದ ಔರ ಅಸತ್ಕೇ ಉತ್ಪಾದ ಅನುಭವ ನ ಕರನೇವಾಲೇ ಐಸೇ ಜೀವಕೋ ಕ್ರಮಶಃ ಉದಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇ ವಾಲೀ ನಾರಕ–ತಿರ್ಯಂಚ–ಮನುಷ್ಯ–ದೇವ ನಾಮಕೀ [ನಾಮಕರ್ಮಕೀ] ಪ್ರಕೃತಿಯಾಂ [ಭಾವೋಂಸಮ್ಬನ್ಧೀ, ಪರ್ಯಾಯೋಂಸಮ್ಬನ್ಧೀ] ಸತ್ಕಾ ಉಚ್ಛೇದ ತಥಾ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಕರತೀ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ವಿದ್ಯಮಾನ ಪರ್ಯಾಯಕೇ ನಾಶಮೇಂ ಔರ ಅವಿದ್ಯಮಾನ ಪರ್ಯಾಯಕೇ ಉತ್ಪಾದಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತ ಬನತೀ ಹೈಂ].. ೫೫..

[ದ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಮಿಶ್ರಿತಾಭ್ಯಾಂ] ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಯುಕ್ತ [ಚ] ಔರ [ಪರಿಣಾಮೇನ ಯುಕ್ತಾಃ] ಪರಿಣಾಮಸೇ ಯುಕ್ತ–[ತೇ] ಐಸೇ [ಜೀವಗುಣಾಃ] [ಪಾಂಚ] ಜೀವಗುಣ [–ಜೀವಕೇ ಭಾವ] ಹೈಂ; [ಚ] ಔರ [ಬಹುಷು ಅರ್ಥೇಷು ವಿಸ್ತೀರ್ಣಾಃ] ಉನ್ಹೇಂ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರೋಂಮೇಂ ವಿಸ್ತೃತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 98 of 264
PDF/HTML Page 127 of 293
single page version

೯೮

ಜೀವಸ್ಯ ಭಾವೋದಯವರ್ಣನಮೇತತ್. ಕರ್ಮಣಾಂ ಫಲದಾನಸಮರ್ಥತಯೋದ್ಭೂತಿರುದಯಃ, ಅನುದ್ಭೂತಿರುಪಶಮಃ, ಉದ್ಭೂತ್ಯನುದ್ಭೂತೀ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಃ, ಅತ್ಯಂತವಿಶ್ಲೇಷಃ ಕ್ಷಯಃ, ದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಲಾಭಹೇತುಕಃ ಪರಿಣಾಮಃ. ತತ್ರೋದಯೇನ ಯುಕ್ತ ಔದಯಿಕಃ, ಉಪಶಮೇನ ಯುಕ್ತ ಔಪಶಮಿಕಃ, ಕ್ಷಯೋಪಶಮೇನ ಯುಕ್ತಃ ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕಃ, ಕ್ಷಯೇಣ ಯುಕ್ತಃ ಕ್ಷಾಯಿಕಃ, ಪರಿಣಾಮೇನ ಯುಕ್ತಃ ಪಾರಿಣಾಮಿಕಃ. ತ ಏತೇ ಪಞ್ಚ ಜೀವಗುಣಾಃ. ತತ್ರೋಪಾಧಿಚತುರ್ವಿಧತ್ವನಿಬಂಧನಾಶ್ಚತ್ವಾರಃ, ಸ್ವಭಾವನಿಬಂಧನ ಏಕಃ. ಏತೇ ಚೋಪಾಧಿಭೇದಾತ್ಸ್ವರೂಪಭೇದಾಚ್ಚ ಭಿದ್ಯಮಾನಾ ಬಹುಷ್ವರ್ಥೇಷು ವಿಸ್ತಾರ್ಯಂತ ಇತಿ.. ೫೬.. -----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಜೀವಕೋ ಭಾವೋಂಕೇ ಉದಯಕಾ [–ಪಾಂಚ ಭಾವೋಂಕೀ ಪ್ರಗಟತಾಕಾ] ಯಹ ವರ್ಣನ ಹೈ. ಕರ್ಮೋಕಾ ೧ಫಲದಾನಸಮರ್ಥರೂಪಸೇ ಉದ್ಭವ ಸೋ ‘ಉದಯ’ ಹೈ, ಅನುದ್ಭವ ಸೋ ‘ಉಪಶಮ’ ಹೈ, ಉದ್ಭವ ತಥಾ ಅನುದ್ಭವ ಸೋ ‘ಕ್ಷಯೋಪಶಮ’ ಹೈ, ೨ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಶ್ಲೇಷ ಸೋ ‘ಕ್ಷಯ’ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ೩ಆತ್ಮಲಾಭ [ಅಸ್ತಿತ್ವ] ಜಿಸಕಾ ಹೇತು ಹೈ ವಹ ‘ಪರಿಣಾಮ’ ಹೈ. ವಹಾಂ, ಉದಯಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಔದಯಿಕ’ ಹೈ, ಉಪಶಮಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಔಪಶಮಿಕ’ ಹೈ, ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ’ ಹೈ, ೪ಕ್ಷಯಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಕ್ಷಾಯಿಕ’ ಹೈ, ೫ಪರಿಣಾಮಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಪಾರಿಣಾಮಿಕ’ ಹೈ.– ಐಸೇ ಯಹ ಪಾಂಚ ಜೀವಗುಣ ಹೈಂ. ಉನಮೇಂ [–ಇನ ಪಾಂಚ ಗುಣೋಂಮೇಂ] ೬ಉಪಾಧಿಕಾ ಚತುರ್ವಿಧಪನಾ ಜಿನಕಾ ಕಾರಣ [ನಿಮಿತ್ತ] ಹೈ ಐಸೇ ಚಾರ ಹೈಂ, ಸ್ವಭಾವ ಜಿಸಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ಐಸಾ ಏಕ ಹೈ. ಉಪಾಧಿಕೇ ಭೇದಸೇ ಔರ ಸ್ವರೂಪಕೇ ಭೇದಸೇ ಭೇದ ಕರನೇ ಪರ, ಉನ್ಹೇಂ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರೋಂಮೇಂ ವಿಸ್ತೃತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ.. ೫೬..

-------------------------------------------------------------------------- ೧. ಫಲದಾನಸಮರ್ಥ = ಫಲ ದೇನೇಮೇಂ ಸಮರ್ಥ. ೨. ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಶ್ಲೇಷ = ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಯೋಗ; ಆತ್ಯಂತಿಕ ನಿವೃತ್ತಿ. ೩. ಆತ್ಮಲಾಭ = ಸ್ವರೂಪಪ್ರಾಪ್ತಿ; ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರ ರಖನಾ; ಅಪನೇಕೋ ಧಾರಣ ಕರ ರಖನಾ; ಅಸ್ತಿತ್ವ. [ದ್ರವ್ಯ ಅಪನೇಕೋ

೪. ಕ್ಷಯಸೇ ಯುಕ್ತ = ಕ್ಷಯ ಸಹಿತ; ಕ್ಷಯಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲಾ. [ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಕರ್ಮೋಕೇ ಕ್ಷಯಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಜೀವಕೇ ಜಿಸ ಭಾವಮೇಂ

೫. ಪರಿಣಾಮಸೇ ಯುಕ್ತ = ಪರಿಣಾಮಮಯ; ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ; ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ. ೬. ಕರ್ಮೋಪಾಧಿಕೀ ಚಾರ ಪ್ರಕಾರಕೀ ದಶಾ [–ಉದಯ, ಉಪಶಮ, ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಔರ ಕ್ಷಯ] ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಚಾರ ಭಾವ

Page 99 of 264
PDF/HTML Page 128 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಜೀವಸ್ಯೌದಯಿಕಾದಿಭಾವಾನಾಂ ಕರ್ತೃತ್ವಪ್ರಕಾರೋಕ್ತಿರಿಯಮ್.

ಜೀವೇನ ಹಿ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ವ್ಯವಹಾರನಯೇನಾನುಭೂಯತೇ; ತಚ್ಚಾನುಭೂಯಮಾನಂ ಜೀವಭಾವಾನಾಂ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರಮುಪವರ್ಣ್ಯತೇ. ತಸ್ಮಿನ್ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರಭೂತೇ ಜೀವೇನ ಕರ್ತೃಭೂತೇನಾತ್ಮನಃ ಕರ್ಮಭೂತೋ ಭಾವಃ ಕ್ರಿಯತೇ. ಅಮುನಾ ಯೋ ಯೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಜೀವೇನ ಭಾವಃ ಕ್ರಿಯತೇ, ಸ ಜೀವಸ್ತಸ್ಯ ಭಾವಸ್ಯ ತೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಕರ್ತಾ ಭವತೀತಿ.. ೫೭..

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಕರ್ಮ ವೇದಯಮಾನಃ] ಕರ್ಮಕೋ ವೇದತಾ ಹಆ [ಜೀವಃ] ಜೀವ [ಯಾದ್ರಶ–ಕಮ್ ಭಾವಂ] ಜೈಸೇ ಭಾವಕೋ [ಕರೋತಿ] ಕರತಾ ಹೈ, [ತಸ್ಯ] ಉಸ ಭಾವಕಾ [ತೇನ] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಸೇ [ಸಃ] ವಹ [ಕರ್ತಾ ಭವತಿ] ಕರ್ತಾ ಹೈ–[ಇತಿ ಚ] ಐಸಾ [ಶಾಸನೇ ಪಠಿತಮ್] ಶಾಸನಮೇಂ ಕಹಾ ಹೈ.

ಜೀವ ದ್ವಾರಾ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಅನುಭವಮೇಂ ಆತಾ ಹೈ; ಔರ ವಹ ಅನುಭವಮೇಂ ಆತಾ ಹುಆ ಜೀವಭಾವೋಂಕಾ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಕಹಲಾತಾ ಹೈ. ವಹ [ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ] ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಹೋನೇಸೇ, ಜೀವ ದ್ವಾರಾ ಕರ್ತಾರೂಪಸೇ ಅಪನಾ ಕರ್ಮರೂಪ [ಕಾರ್ಯರೂಪ] ಭಾವ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ಜೋ ಭಾವ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಜೀವ ದ್ವಾರಾ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸ ಭಾವಕಾ ಉಸ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವಹ ಜೀವ ಕರ್ತಾ ಹೈ.. ೫೭..

--------------------------------------------------------------------------

Page 100 of 264
PDF/HTML Page 129 of 293
single page version

೧೦೦

ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾಂ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರತ್ವೇನೌದಯಿಕಾದಿಭಾವಕರ್ತೃತ್ವಮತ್ರೋಕ್ತಮ್. ನ ಖಲು ಕರ್ಮಣಾ ವಿನಾ ಜೀವಸ್ಯೋದಯೋಪಶಮೌ ಕ್ಷಯಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಾವಪಿ ವಿದ್ಯೇತೇ; ತತಃ ಕ್ಷಾಯಿಕಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕಶ್ಚೌದಯಿಕೌಪಶಮಿಕಶ್ಚ ಭಾವಃ ಕರ್ಮಕೃತೋಽನುಮಂತವ್ಯಃ. ಪಾರಿಣಾಮಿಕಸ್ತ್ವನಾದಿನಿಧನೋ -----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಕರ್ಮಣಾ ವಿನಾ] ಕರ್ಮ ಬಿನಾ [ಜೀವಸ್ಯ] ಜೀವಕೋ [ಉದಯಃ] ಉದಯ, [ಉಪಶಮಃ] ಉಪಶಮ, [ಕ್ಷಾಯಿಕಃ] ಕ್ಷಾಯಿಕ [ವಾ] ಅಥವಾ [ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕಃ] ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ [ನ ವಿದ್ಯತೇ] ನಹೀಂ ಹೋತಾ, [ತಸ್ಮಾತ್ ತು] ಇಸಲಿಯೇ [ಭಾವಃ] ಭಾವ [–ಚತುರ್ವಿಧ ಜೀವಭಾವ] [ಕರ್ಮಕೃತಃ] ಕರ್ಮಕೃತ ಹೈಂ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ, [ಔದಯಿಕಾದಿ ಭಾವೋಂಕೇ] ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ರೂಪಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮೋಕೋ ಔದಯಿಕಾದಿ ಭಾವೋಂಕಾ ಕರ್ತಾಪನಾ ಕಹಾ ಹೈ.

[ಏಕ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಕರನೇ ಪರ–] ಕರ್ಮಕೇ ಬಿನಾ ಜೀವಕೋ ಉದಯ–ಉಪಶಮ ತಥಾ ಕ್ಷಯ–ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ನಹೀಂ ಹೋತೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೇ ಬಿನಾ ಜೀವಕೋ ಔದಯಿಕಾದಿ ಚಾರ ಭಾವ ನಹೀಂ ಹೋತೇ]; ಇಸಲಿಯೇ ಕ್ಷಾಯಿಕ, ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ, ಔದಯಿಕ ಯಾ ಔಪಶಮಿಕ ಭಾವ ಕರ್ಮಕೃತ ಸಂಮತ ಕರನಾ. ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವ ತೋ ಅನಾದಿ– ಅನನ್ತ, ನಿರುಪಾಧಿ, ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹೀ ಹೈಂ. [ಔದಯಿಕ ಔರ ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ ಭಾವ ಕರ್ಮಕೇ ಬಿನಾ ನಹೀಂ ಹೋತೇ ಇಸಲಿಯೇ ಕರ್ಮಕೃತ ಕಹೇ ಜಾ ಸಕತೇ ಹೈಂ– ಯಹ ಬಾತ ತೋ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಮಝಮೇಂ ಆ ಸಕತೀ ಹೈ; ಕ್ಷಾಯಿಕ ಔರ ಔಪಶಮಿಕ ಭಾವೋಂಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ನಿಮ್ನೋಕ್ತಾನುಸಾರ ಸ್ಪಷ್ಟತಾ ಕೀ ಜಾತೀ ಹೈಃ] ಕ್ಷಾಯಿಕ ಭಾವ, ಯದ್ಯಪಿ ಸ್ವಭಾವಕೀ ವ್ಯಕ್ತಿರೂಪ [–ಪ್ರಗಟತಾರೂಪ] ಹೋನೇಸೇ ಅನನ್ತ [–ಅನ್ತ ರಹಿತ] ಹೈ ತಥಾಪಿ, ಕರ್ಮಕ್ಷಯ ದ್ವಾರಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಕೇ

-------------------------------------------------------------------------- ನಿರುಪಾಧಿ = ಉಪಾಧಿ ರಹಿತ; ಔಪಾಧಿಕ ನ ಹೋ ಐಸಾ. [ಜೀವಕಾ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವ ಸರ್ವ ಕರ್ಮೋಪಾಧಿಸೇ ನಿರಪೇಕ್ಷ ಹೋನೇಕೇ

Page 101 of 264
PDF/HTML Page 130 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ನಿರುಪಾಧಿಃ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಏವ. ಕ್ಷಾಯಿಕಸ್ತು ಸ್ವಭಾವವ್ಯಕ್ತಿರೂಪತ್ವಾದನಂತೋಽಪಿ ಕರ್ಮಣಃ ಕ್ಷಯೇಣೋತ್ಪದ್ಯ– ಮಾನತ್ವಾತ್ಸಾದಿರಿತಿ ಕರ್ಮಕೃತ ಏವೋಕ್ತಃ. ಔಪಶಮಿಕಸ್ತು ಕರ್ಮಣಾಮುಪಶಮೇ ಸಮುತ್ಪದ್ಯಮಾನತ್ವಾದನುಪಶಮೇ ಸಮುಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನತ್ವಾತ್ ಕರ್ಮಕೃತ ಏವೇತಿ.

ಅಥವಾ ಉದಯೋಪಶಮಕ್ಷಯಕ್ಷಯೋಪಶಮಲಕ್ಷಣಾಶ್ಚತಸ್ರೋ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾಮೇವಾವಸ್ಥಾಃ, ನ ಪುನಃ ಪರಿಣಾಮ– ಲಕ್ಷಣೈಕಾವಸ್ಥಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ; ತತ ಉದಯಾದಿಸಂಜಾತಾನಾಮಾತ್ಮನೋ ಭಾವಾನಾಂ ನಿಮಿತ್ತ–

----------------------------------------------------------------------------- ಕಾರಣ ಸಾದಿ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಕರ್ಮಕೃತ ಹೀ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ. ಔಪಶಮಿಕ ಭಾವ ಕರ್ಮಕೇ ಉಪಶಮಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಅನುಪಶಮಸೇ ನಷ್ಟ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಕರ್ಮಕೃತ ಹೀ ಹೈ. [ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಔದಯಿಕಾದಿ ಚಾರ ಭಾವೋಂಕೋ ಕರ್ಮಕೃತ ಸಂಮತ ಕರನಾ.]

ಅಥವಾ [ದೂಸರೇ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಕರನೇ ಪರ]– ಉದಯ, ಉಪಶಮ, ಕ್ಷಯ ಔರ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸ್ವರೂಪ ಚಾರ [ಅವಸ್ಥಾಏಂ] ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೀ ಹೀ ಅವಸ್ಥಾಏಂ ಹೈಂ, ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ ಏಕ ಅವಸ್ಥಾವಾಲೇ ಜೀವಕೀ ನಹೀಂ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉದಯ ಆದಿ ಅವಸ್ಥಾಏಂ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೀ ಹೀ ಹೈಂ, ‘ಪರಿಣಾಮ’ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಹೈ ಐಸೀ ಏಕ ಅವಸ್ಥಾರೂಪಸೇ ಅವಸ್ಥಿತ ಜೀವಕೀ–ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವರೂಪ ಸ್ಥಿತ ಜೀವಕೀ –ವೇ ಚಾರ ಅವಸ್ಥಾಏಂ ನಹೀಂ ಹೈಂ]; ಇಸಲಿಯೇ ಉದಯಾದಿಕ ದ್ವಾರಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಭಾವೋಂಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರಭೂತ ಐಸೀ ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಅವಸ್ಥಾಓಂಂರೂಪ [ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ] ಸ್ವಯಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಭಾವೋಂಕೇ ಕತೃತ್ವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ.. ೫೮..

ಕರ್ತಾ ಭವತಿ] ಆತ್ಮಾ ಕರ್ಮಕಾ [–ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ] ಕರ್ತಾ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ. [ಕಥಂ] ವಹ ತೋ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ? [ಆತ್ಮಾ] ಕ್ಯೋಂಕಿ ಆತ್ಮಾ ತೋ [ಸ್ವಕಂ ಭಾವಂ ಮುಕ್ತ್ವಾ] ಅಪನೇ ಭಾವಕೋ ಛೋಡಕರ [ಅನ್ಯತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ಅಪಿ] ಅನ್ಯ ಕುಛ ಭೀ [ನ ಕರೋತಿ] ನಹೀಂ ಕರತಾ. --------------------------------------------------------------------------

Page 102 of 264
PDF/HTML Page 131 of 293
single page version

೧೦೨

ಜೀವಭಾವಸ್ಯ ಕರ್ಮಕರ್ತೃತ್ವೇ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷೋಽಯಮ್. ಯದಿ ಖಲ್ವೌದಯಿಕಾದಿರೂಪೋ ಜೀವಸ್ಯ ಭಾವಃ ಕರ್ಮಣಾ ಕ್ರಿಯತೇ, ತದಾ ಜೀವಸ್ತಸ್ಯ ಕರ್ತಾ ನ ಭವತಿ. ನ ಚ ಜೀವಸ್ಯಾಕರ್ತೃತ್ವಾಮಿಷ್ಯತೇ. ತತಃ ಪಾರಿಶೇಷ್ಯೇಣ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಃ ಕರ್ತಾಪದ್ಯತೇ. ತತ್ತು ಕಥಮ್? ಯತೋ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನಾತ್ಮಾ ಸ್ವಂ ಭಾವಮುಜ್ಝಿತ್ವಾ ನಾನ್ಯತ್ಕಿಮಪಿ ಕರೋತೀತಿ.. ೫೯..

-----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಕರ್ಮಕೀ ಜೀವಭಾವಕಾ ಕತೃತ್ವ ಹೋನೇಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಯಹ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ ಹೈ.

ಯದಿ ಔದಯಿಕಾದಿರೂಪ ಜೀವಕಾ ಭಾವ ಕರ್ಮ ದ್ವಾರಾ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೋ, ತೋ ಜೀವ ಉಸಕಾ [– ಔದಯಿಕಾದಿರೂಪ ಜೀವಭಾವಕಾ] ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸಾ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ. ಔರ ಜೀವಕಾ ಅಕತೃತ್ವ ತೋ ಇಷ್ಟ [– ಮಾನ್ಯ] ನಹೀಂ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ, ಶೇಷ ಯಹ ರಹಾ ಕಿ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ ಕರ್ತಾ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ. ಲೇಕಿನ ವಹ ತೋ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ? ಕ್ಯೋಂಕಿ ನಿಶ್ಚಯನಯಸೇ ಆತ್ಮಾ ಅಪನೇ ಭಾವಕೋ ಛೋಡಕರ ಅನ್ಯ ಕುಛ ಭೀ ನಹೀಂ ಕರತಾ.

[ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ ಉಪಸ್ಥಿತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ] .. ೫೯..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಭಾವಃ ಕರ್ಮನಿಮಿತ್ತಃ] ಜೀವಭಾವಕಾ ಕರ್ಮ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ [ಪುನಃ] ಔರ [ಕರ್ಮ ಭಾವಕಾರಣಂ ಭವತಿ] ಕರ್ಮಕಾ ಜೀವಭಾವ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ, [ನ ತು ತೇಷಾಂ ಖಲು ಕರ್ತಾ] ಪರನ್ತು ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಏಕ ದೂಸರೇಕೇ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ; [ನ ತು ಕರ್ತಾರಮ್ ವಿನಾ ಭೂತಾಃ] ಕರ್ತಾಕೇ ಬಿನಾ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ.

-------------------------------------------------------------------------- ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ = ಚರ್ಚಾ ಯಾ ನಿರ್ಣಯಕೇ ಲಿಯೇ ಕಿಸೀ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಷಯಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಉಪಸ್ಥಿತ ಕಿಯಾ ಹುಆ ಪಕ್ಷ ತಾ ಪ್ರಶ್ನ.

Page 103 of 264
PDF/HTML Page 132 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೋದಿತಪೂರ್ವಪಕ್ಷಸಿದ್ಧಾಂತೋಽಯಮ್.

ವ್ಯವಹಾರೇಣ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರತ್ವಾಜ್ಜೀವಭಾವಸ್ಯ ಕರ್ಮ ಕರ್ತೃ, ಕರ್ಮಣೋಽಪಿ ಜೀವಭಾವಃ ಕರ್ತಾ; ನಿಶ್ಚಯೇನ ತು ನ ಜೀವಭಾವಾನಾಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತೃ, ನ ಕರ್ಮಣೋ ಜೀವಭಾವಃ. ನ ಚ ತೇ ಕರ್ತಾರಮಂತರೇಣ ಸಂಭೂಯೇತೇ; ಯತೋ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಜೀವಪರಿಣಾಮಾನಾಂ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ, ಕರ್ಮಪರಿಣಾಮಾನಾಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತೃ ಇತಿ.. ೬೦..

-----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಪೂರ್ವ ಸೂತ್ರಮೇಂ [೫೯ ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ] ಕಹೇ ಹುಏ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಕೇ ಸಮಾಧಾನರೂಪ ಸಿದ್ಧಾನ್ತ ಹೈ.

ವ್ಯವಹಾರಸೇ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ಜೀವಭಾವಕಾ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ಹೈ [–ಔದಯಿಕಾದಿ ಜೀವಭಾವಕಾ ಕರ್ತಾ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಹೈ], ಕರ್ಮಕಾ ಭೀ ಜೀವಭಾವ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ನಿಶ್ಚಯಸೇ ತೋ ಜೀವಭಾವೋಂಕಾ ನ ತೋ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ಹೈ ಔರ ನ ಕರ್ಮಕಾ ಜೀವಭಾವ ಕರ್ತಾ ಹೈ. ವೇ [ಜೀವಭಾವ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ] ಕರ್ತಾಕೇ ಬಿನಾ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜೀವಪರಿಣಾಮೋಂಕಾ ಜೀವ ಕರ್ತಾ ಹೈ ಔರ ಕರ್ಮಪರಿಣಾಮೋಂಕಾ ಕರ್ಮ [–ಪುದ್ಗಲ] ಕರ್ತಾ ಹೈ.. ೬೦..

ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಸ್ವಕಸ್ಯ ಭಾವಸ್ಯ] ಅಪನೇ ಭಾವಕಾ [ಕರ್ತಾ] ಕರ್ತಾ ಹೈ, [ನ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಣಾಮ್] ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮೋಕಾ ನಹೀಂ; [ಇತಿ] ಐಸಾ [ಜಿನವಚನಂ] ಜಿನವಚನ [ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್] ಜಾನನಾ. -------------------------------------------------------------------------- ಯದ್ಯಪಿ ಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯಸೇ ಕೇವಜ್ಞಾನಾದಿ ಶುದ್ಧಭಾವ ‘ಸ್ವಭಾವ’ ಕಹಲಾತೇ ಹೈಂ ತಥಾಪಿ ಅಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯಸೇ ರಾಗಾದಿಕ ಭೀ ‘ಸ್ವಭಾವ’

Page 104 of 264
PDF/HTML Page 133 of 293
single page version

೧೦೪

ನಿಶ್ಚಯೇನ ಜೀವಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಾನಾಂ ಕರ್ತೃತ್ವಂ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಣಾಮಕರ್ತೃತ್ವಂ ಚಾಗಮೇನೋಪದರ್ಶಿತಮತ್ರ ಇತಿ..೬೧..

ಅತ್ರ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನಾಭಿನ್ನಕಾರಕತ್ವಾತ್ಕರ್ಮಣೋ ಜೀವಸ್ಯ ಚ ಸ್ವಯಂ ಸ್ವರೂಪಕರ್ತೃತ್ವಮುಕ್ತಮ್.

ಕರ್ಮ ಖಲು ಕರ್ಮತ್ವಪ್ರವರ್ತಮಾನಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧರೂಪೇಣ ಕರ್ತೃತಾಮನುಬಿಭ್ರಾಣಂ, ಕರ್ಮತ್ವಗಮನಶಕ್ತಿರೂಪೇಣ ಕರಣತಾಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವತ್, ಪ್ರಾಪ್ಯಕರ್ಮತ್ವಪರಿಣಾಮರೂಪೇಣ ಕರ್ಮತಾಂ ಕಲಯತ್, ಪೂರ್ವಭಾವವ್ಯಪಾಯೇಽಪಿ ಧ್ರುವತ್ವಾ– ಲಂಬನಾದುಪಾತ್ತಾಪಾದಾನತ್ವಮ್, ಉಪಜಾಯಮಾನಪರಿಣಾಮರೂಪಕರ್ಮಣಾಶ್ರೀಯಮಾಣತ್ವಾದುಪೋಢಸಂಪ್ರದಾನತ್ವಮ್, ಆಧೀಯ– ಮಾನಪರಿಣಾಮಾಧಾರತ್ವಾದ್ಗೃಹೀತಾಧಿಕರಣತ್ವಂ, ಸ್ವಯಮೇವ ಷಟ್ಕಾರಕೀರೂಪೇಣ ವ್ಯವತಿಷ್ಠಮಾನಂ ನ ಕಾರಕಾಂತರಮ– ಪೇಕ್ಷತೇ. -----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜೀವಕೋ ಅಪನೇ ಭಾವೋಂಕಾ ಕರ್ತೃತ್ವ ಹೈ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮೋಂಕಾ ಅಕರ್ತೃತ್ವ ಹೈ ಐಸಾ ಯಹಾಂ ಆಗಮ ದ್ವಾರಾ ದರ್ಶಾಯಾ ಗಯಾ ಹೈ.. ೬೧..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಕರ್ಮ ಅಪಿ] ಕರ್ಮ ಭೀ [ಸ್ವೇನ ಸ್ವಭಾವೇನ] ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ [ಸ್ವಕಂ ಕರೋತಿ] ಅಪನೇಕೋ ಕರತೇ ಹೈಂ [ಚ] ಔರ [ತಾದ್ರಶಕಃ ಜೀವಃ ಅಪಿ] ವೈಸಾ ಜೀವ ಭೀ [ಕರ್ಮಸ್ವಭಾವೇನ ಭಾವೇನ] ಕರ್ಮಸ್ವಭಾವ ಭಾವಸೇ [–ಔದಯಿಕಾದಿ ಭಾವಸೇ] [ಸಮ್ಯಕ್ ಆತ್ಮಾನಮ್] ಬರಾಬರ ಅಪನೇಕೋ ಕರತಾ ಹೈ.

ಟೀಕಾಃ– ನಿಶ್ಚಯನಯಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಕಾರಕ ಹೋನೇಸೇ ಕರ್ಮ ಔರ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಸ್ವರೂಪಕೇ [–ಅಪನೇ–ಅಪನೇ ರೂಪಕೇ] ಕರ್ತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಯಹಾಂ ಕಹಾ ಹೈ.

ಕರ್ಮ ವಾಸ್ತವಮೇಂ [೧] ಕರ್ಮರೂಪಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧರೂಪಸೇ ಕರ್ತೃತ್ವಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, [೨] ಕರ್ಮಪನಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರನೇಕೀ ಶಕ್ತಿರೂಪ ಕರಣಪನೇಕೋ ಅಂಗೀಕೃತ ಕರತಾ ಹುಆ, [೩] ಪ್ರಾಪ್ಯ ಐಸೇ ಕರ್ಮತ್ವಪರಿಣಾಮರೂಪಸೇ ಕರ್ಮಪನೇಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹುಆ, [೪] ಪೂರ್ವ ಭಾವಕಾ ನಾಶ ಹೋ ಜಾನೇ ಪರ ಭೀ ಧ್ರುವತ್ವಕೋ ಅವಲಮ್ಬನ ಕರನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಅಪಾದಾನಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ, [೫] ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಪರಿಣಾಮರೂಪ ಕರ್ಮ ದ್ವಾರಾ ಸಮಾಶ್ರಿತ ಹೋನೇಸೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಪರಿಣಾಮರೂಪ ಕಾರ್ಯ ಅಪನೇಕೋ ದಿಯಾ ಜಾನೇಸೇ] --------------------------------------------------------------------------

Page 105 of 264
PDF/HTML Page 134 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಏವಂ ಜೀವೋಽಪಿ ಭಾವಪರ್ಯಾಯೇಣ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಾತ್ಮದ್ರವ್ಯರೂಪೇಣ ಕರ್ತೃತಾಮನುಬಿಭ್ರಾಣೋ, ಭಾವಪರ್ಯಾಯಗಮನ– ಶಕ್ತಿರೂಪೇಣ ಕರಣತಾಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವನ್, ಪ್ರಾಪ್ಯಭಾವಪರ್ಯಾಯರೂಪೇಣ ಕರ್ಮತಾಂ ಕಲಯನ್, ಪೂರ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯ–ವ್ಯಪಾಯೇಽಪಿ ಧ್ರುವತ್ವಾಲಂಬನಾದುಪಾತ್ತಾಪಾದಾನತ್ವಮ್, ಉಪಜಾಯಮಾನಭಾವಪರ್ಯಾಯರೂಪಕರ್ಮಣಾಶ್ರೀಯಮಾಣತ್ವಾದುಪೋಢ–ಸಂಪ್ರದಾನತ್ವ;, ಆಧೀಯಮಾನಭಾವಪರ್ಯಾಯಾಧಾರತ್ವಾದ್ಗೃಹೀತಾಧಿಕರಣತ್ವಃ, ಸ್ವಯಮೇವ ಷಟ್ಕಾರಕೀರೂಪೇಣ ವ್ಯವತಿಷ್ಠಮಾನೋ ನ ಕಾರಕಾಂತರಮಪೇಕ್ಷತೇ. ಅತಃ ಕರ್ಮಣಃ ಕರ್ತುರ್ನಾಸ್ತಿ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ, ಜೀವಸ್ಯ ಕರ್ತುರ್ನಾಸ್ತಿ ಕರ್ಮ ಕರ್ತೃ ನಿಶ್ಚಯೇನೇತಿ.. ೬೨.. ----------------------------------------------------------------------------- ಸಂಪ್ರದಾನಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಔರ [೬] ಧಾರಣ ಕಿಯೇ ಹುಏ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಆಧಾರ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಅಧಿಕರಣಪನೇಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ – ಸ್ವಯಮೇವ ಷಟ್ಕಾರಕರೂಪಸೇ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ಅನ್ಯ ಕಾರಕಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ರಖತಾ.

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವ ಭೀ [೧] ಭಾವಪರ್ಯಾಯರೂಪಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ಕರ್ತೃತ್ವಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, [೨] ಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರನೇಕೀ ಶಕ್ತಿರೂಪಸೇ ಕರಣಪನೇಕೋ ಅಂಗೀಕೃತ ಕರತಾ ಹುಆ, [೩] ಪ್ರಾಪ್ಯ ಐಸೀ ಭಾವಪರ್ಯಾಯರೂಪಸೇ ಕರ್ಮಪನೇಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹುಆ, [೪] ಪೂರ್ವ ಭಾವಪರ್ಯಾಯಕಾ ನಾಶ ಹೋನೇ ಪರ ಧ್ರುವತ್ವಕಾ ಅವಲಮ್ಬನ ಕರನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಅಪಾದಾನಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ, [೫] ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಭಾವಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಕರ್ಮ ದ್ವಾರಾ ಸಮಾಶ್ರಿತ ಹೋನೇಸೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇ ವಾಲಾ ಭಾವಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಕಾರ್ಯ ಅಪನೇಕೋ ದಿಯಾ ಜಾನೇಸೇ] ಸಮ್ಪ್ರದಾನಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಔರ [೬] ಧಾರಣ ಕೀ ಹುಈ ಭಾವಪರ್ಯಾಯಕಾ ಆಧಾರ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಅಧಿಕರಣಪನೇಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ – ಸ್ವಯಮೇವ ಷಟ್ಕಾರಕರೂಪಸೇ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ಅನ್ಯ ಕಾರಕಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ರಖತಾ.

ಇಸಲಿಯೇ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಕರ್ಮರೂಪ ಕರ್ತಾಕೋ ಜೀವ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಜೀವರೂಪ ಕರ್ತಾಕೋ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ. [ಜಹಾಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ಹೈ ವಹಾಂ ಜೀವ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಜಹಾಂ ಜೀವ ಕರ್ತಾ ಹೈ ವಹಾಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ.]

ಭಾವಾರ್ಥಃ– [೧] ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವತಂತ್ರರೂಪಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೋ ಕರತಾ ಹೋನೇಸೇ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; [೨] ಸ್ವಯಂ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೀ ಶಕ್ತಿವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರಣ ಹೈ; [೩] ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ – ಪಹುಂಚತಾ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಕರ್ಮ ಹೈ, ಅಥವಾ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಸೇ ಸ್ವಯಂ ಅಭಿನ್ನ ಹೋನೇಸೇ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರ್ಮ [–ಕಾರ್ಯ] ಹೈ; [೪] ಅಪನೇಮೇಸೇ ಪೂರ್ವ ಪರಿಣಾಮಕಾ ವ್ಯಯ ಕರಕೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಾಮ ಕರತಾ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ಧ್ರುವ ರಹತಾ ಹೋನೇಸೇ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಪಾದಾನ ಹೈ; [೫] ಅಪನೇಕೋ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಾಮ ದೇತಾ ಹೋನೇಸೇ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಸಮ್ಪ್ರದಾನ ಹೈ; [೬] ಅಪನೇಮೇಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಅಪನೇ ಆಧಾರಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಕರತಾ ಹೋನೇಸೇ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ.

Page 106 of 264
PDF/HTML Page 135 of 293
single page version

೧೦೬

-----------------------------------------------------------------------------

ಇಸೀ ಪ್ರಕಾರ [೧] ಜೀವ ಸ್ವತಂತ್ರರೂಪಸೇ ಜೀವಭಾವಕೋ ಕರತಾ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; [೨] ಸ್ವಯಂ ಜೀವಭಾವರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನಕೀ ಶಕ್ತಿವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರಣ ಹೈ; [೩] ಜೀವಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ– ಪಹುಂಚತಾ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವಭಾವ ಕರ್ಮ ಹೈ, ಅಥವಾ ಜೀವಭಾವಸೇ ಸ್ವಯಂ ಅಭಿನ್ನ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರ್ಮ ಹೈ; [೪] ಅಪನೇಮೇಂಸೇ ಪೂರ್ವ ಭಾವಕಾ ವ್ಯಯ ಕರಕೇ [ನವೀನ] ಜೀವಭಾವ ಕರತಾ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಜೀವದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ಧ್ರುವ ರಹನೇಸೇ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಪಾದಾನ ಹೈ; [೫] ಅಪನೇಕೋ ಜೀವಭಾವ ದೇತಾ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಸಮ್ಪ್ರದಾನ ಹೈ; [೬] ಅಪನೇಮೇಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಅಪನೇ ಆಧಾರಸೇ ಜೀವಭಾವ ಕರತಾ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ.

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ಪುದ್ಗಲಕೀ ಕರ್ಮೋದಯಾದಿರೂಪಸೇ ಯಾ ಕರ್ಮಬಂಧಾದಿರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೀ ಕ್ರಿಯಾಮೇಂಂ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪುದ್ಗಲ ಹೀ ಸ್ವಯಮೇವ ಛಹ ಕಾರಕರೂಪಸೇ ವರ್ತತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸೇ ಅನ್ಯ ಕಾರಕೋಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ಹೈ ತಥಾ ಜೀವಕೀ ಔದಯಿಕಾದಿ ಭಾವರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೀ ಕ್ರಿಯಾಮೇಂ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಜೀವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಛಹ ಕಾರಕರೂಪಸೇ ವರ್ತತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸೇ ಅನ್ಯ ಕಾರಕೋಂಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ಹೈ. ಪುದ್ಗಲಕೀ ಔರ ಜೀವಕೀ ಉಪರೋಕ್ತ ಕ್ರಿಯಾಏಂ ಏಕ ಹೀ ಕಾಲಮೇಂ ವರ್ತತೀ ಹೈ ತಥಾಪಿ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕ್ರಿಯಾಮೇಂ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಛಹ ಕಾರಕ ಜೀವಕಾರಕೋಂಸೇ ಬಿಲಕುಲ ಭಿನ್ನ ಔರ ನಿರಪೇಕ್ಷ ಹೈಂ ತಥಾ ಜೀವಭಾವರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಮೇಂ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ಜೀವಕೇ ಛಹ ಕಾರಕ ಪುದ್ಗಲಕಾರಕೋಂಸೇ ಬಿಲಕುಲ ಭಿನ್ನ ಔರ ನಿರಪೇಕ್ಷ ಹೈಂ. ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಕಿಸೀ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಕಾರಕೋಂಕೋ ಕಿಸೀ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಕಾರಕೋಂಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ಹೋತೀ.. ೬೨.. --------------------------------------------------------------------------

Page 107 of 264
PDF/HTML Page 136 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಕರ್ಮಜೀವಯೋರನ್ಯೋನ್ಯಾಕರ್ತೃತ್ವೇಽನ್ಯದತ್ತಫಲಾನ್ಯೋಪಭೋಗಲಕ್ಷಣದೂಷಣಪುರಃಸರಃ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷೋಽಯಮ್..೬೩.. ಅಥ ಸಿದ್ಧಾಂತಸುತ್ರಾಣಿ–

-----------------------------------------------------------------------------

[ಆತ್ಮಾನಮ್ ಕರೋತಿ] ಆತ್ಮಾಕೋ ಕರೇ ತೋ [ಕರ್ಮ] ಕರ್ಮ [ಫಲಮ್ ಕಥಂ ದದಾತಿ] ಆತ್ಮಾಕೋ ಫಲ ಕ್ಯೋಂ ದೇಗಾ [ಚ] ಔರ [ಆತ್ಮಾ] ಆತ್ಮಾ [ತಸ್ಯ ಫಲಂ ಭುಡ್ಕ್ತೇ] ಉಸಕಾ ಫಲ ಕ್ಯೋಂ ಭೋಗೇಗಾ?

ಟೀಕಾಃ– ಯದಿ ಕರ್ಮ ಔರ ಜೀವಕೋ ಅನ್ಯೋನ್ಯ ಅಕರ್ತಾಪನಾ ಹೋ, ತೋ ‘ಅನ್ಯಕಾ ದಿಯಾ ಹುಆ ಫಲ ಅನ್ಯ ಭೋಗೇ’ ಐಸಾ ಪ್ರಸಂಗ ಆಯೇಗಾ; – ಐಸಾ ದೋಷ ಬತಲಾಕರ ಯಹಾಂ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ ಉಪಸ್ಥಿತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ.

ಕರ್ಮಕಾ ಫಲ ಭೋಗತಾ ಹೈ. ಅಬ ಯದಿ ಜೀವ ಕರ್ಮಕೋ ಕರತಾ ಹೀ ನ ಹೋ ತೋ ಜೀವಸೇ ನಹೀಂ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಕರ್ಮ ಜೀವಕೋ ಫಲ ಕ್ಯೋಂ ದೇಗಾ ಔರ ಜೀವ ಅಪನೇಸೇ ನಹೀಂ ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಕರ್ಮಕೇ ಫಲಕೋೇ ಕ್ಯೋಂ ಭೋಗೇಗಾ? ಜೀವಸೇ ನಹೀಂ ಕಿಯಾ ಕರ್ಮ ಜೀವಕೋ ಫಲ ದೇ ಔರ ಜೀವ ಉಸ ಫಲಕೋ ಭೋಗೇ ಯಹ ಕಿಸೀ ಪ್ರಕಾರ ನ್ಯಾಯಯುಕ್ತ ನಹೀಂ ಹೈ.

-------------------------------------------------------------------------- ಶ್ರೀ ಪ್ರವಚನಸಾರಮೇಂ ೧೬೮ ವೀಂ ಗಾಥಾ ಇಸ ಗಾಥಾಸೇ ಮಿಲತೀ ಹೈ.

Page 108 of 264
PDF/HTML Page 137 of 293
single page version

೧೦೮

ಕರ್ಮಯೋಗ್ಯಪುದ್ಗಲಾ ಅಞ್ಜನಚೂರ್ಣಪೂರ್ಣಸಮುದ್ಗಕನ್ಯಾಯೇನ ಸರ್ವಲೋಕವ್ಯಾಪಿತ್ವಾದ್ಯತ್ರಾತ್ಮಾ ತತ್ರಾನಾನೀತಾ ಏವಾವತಿಷ್ಠಂತ ಇತ್ಯತ್ರೌಕ್ತಮ್.. ೬೪..

----------------------------------------------------------------------------- ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ‘ಕರ್ಮ’ ಕರ್ಮಕೋ ಹೀ ಕರತಾ ಹೈ ಔರ ಆತ್ಮಾ ಆತ್ಮಾಕೋ ಹೀ ಕರತಾ ಹೈ’ ಇಸ ಬಾತಮೇಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ದೋಷ ಆನೇಸೇ ಯಹ ಬಾತ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತೀ – ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಯಹಾಂ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ ಉಪಸ್ಥಿತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ.. ೬೩..

ಅಬ ಸಿದ್ಧಾನ್ತಸೂತ್ರ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಅಬ ೬೩ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹೇ ಗಯೇ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಕೇ ನಿರಾಕರಣಪೂರ್ವಕ ಸಿದ್ಧಾನ್ತಕಾ ಪ್ರತಿಪಾದನ ಕರನೇ ವಾಲೀ ಗಾಥಾಏಂ ಕಹೀ ಜಾತೀ ಹೈ].

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಲೋಕಃ] ಲೋಕ [ಸರ್ವತಃ] ಸರ್ವತಃ [ವಿವಿಧೈಃ] ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಕೇ, [ಅನಂತಾನಂತೈಃ] ಅನನ್ತಾನನ್ತ [ಸೂಕ್ಷ್ಮೈಃ ಬಾದರೈಃ ಚ] ಸೂಕ್ಷ್ಮ ತಥಾ ಬಾದರ [ಪುದ್ಗಲಕಾಯೈಃ] ಪುದ್ಗಲಕಾಯೋಂ [ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧೋಂ] ದ್ವಾರಾ [ಅವಗಾಢಗಾಢನಿಚಿತಃ] [ವಿಶಿಷ್ಟ ರೀತಿಸೇ] ಅವಗಾಹಿತ ಹೋಕರ ಗಾಢ ಭರಾ ಹುಆ ಹೈ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ ಐಸಾ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ – ಕರ್ಮಯೋಗ್ಯ ಪುದ್ಗಲ [ಕಾರ್ಮಾಣವರ್ಗಣಾರೂಪ ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧ] ಅಂಜನಚೂರ್ಣಸೇ [ಅಂಜನಕೇ ಬಾರೀಕ ಚೂರ್ಣಸೇ] ಭರೀ ಹುಈ ಡಿಬ್ಬೀಕೇ ನ್ಯಾಯಸೇ ಸಮಸ್ತ ಲೋಕಮೇಂ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಜಹಾಂ ಆತ್ಮಾ ಹೈ ವಹಾಂ, ಬಿನಾ ಲಾಯೇ ಹೀ [ಕಹೀಂಸೇ ಲಾಯೇ ಬಿನಾ ಹೀ], ವೇ ಸ್ಥಿತ ಹೈಂ.. ೬೪.. --------------------------------------------------------------------------

Page 109 of 264
PDF/HTML Page 138 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಅನ್ಯಾಕೃತಕರ್ಮಸಂಭೂತಿಪ್ರಕಾರೋಕ್ತಿರಿಯಮ್. ಆತ್ಮಾ ಹಿ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಪಾರಿಣಾಮಿಕಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಮಪರಿತ್ಯಜನ್ನೇವಾನಾದಿಬಂಧನಬದ್ಧತ್ವಾದ– ನಾದಿಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಸ್ನಿಗ್ಧೈರವಿಶುದ್ಧೈರೇವ ಭಾವೈರ್ವಿವರ್ತತೇ. ಸ ಖಲು ಯತ್ರ ಯದಾ ಮೋಹರೂಪಂ ರಾಗರೂಪಂ ದ್ವೇಷರೂಪಂ ವಾ ಸ್ವಸ್ಯ ಭಾವಮಾರಭತೇ, ತತ್ರ ತದಾ ತಮೇವ ನಿಮಿತ್ತೀಕೃತ್ಯ ಜೀವಪ್ರದೇಶೇಷು ಪರಸ್ಪರಾವಗಾಹೇನಾನುಪ್ರವಿಷ್ಟಾ ಸ್ವಭಾವೈರೇವ ಪುದ್ಗಲಾಃ ಕರ್ಮಭಾವಮಾಪದ್ಯಂತ ಇತಿ.. ೬೫..

-----------------------------------------------------------------------------

[ತತ್ರ ಗತಾಃ ಪುದ್ಗಲಾಃ] [ತಬ] ವಹಾಂ ರಹನೇವಾಲೇ ಪುದ್ಗಲ [ಸ್ವಭಾವೈಃ] ಅಪನೇ ಭಾವೋಂಸೇ [ಅನ್ಯೋನ್ಯಾವಗಾಹಾವಗಾಢಾಃ] ಜೀವಮೇಂ [ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರಸೇ] ಅನ್ಯೋನ್ಯ–ಅವಗಾಹರೂಪಸೇ ಪ್ರವಿಷ್ಟ ಹುಏ [ಕರ್ಮಭಾವಮ್ ಗಚ್ಛನ್ತಿ] ಕರ್ಮಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ.

ಆತ್ಮಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸಂಸಾರ–ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಕೋ ಛೋಡೇ ಬಿನಾ ಹೀ ಅನಾದಿ ಬನ್ಧನ ದ್ವಾರಾ ಬದ್ಧ ಹೋನೇಸೇ ಅನಾದಿ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷ ದ್ವಾರಾ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಐಸೇ ಅವಿಶುದ್ಧ ಭಾವೋಂಂರೂಪಸೇ ಹೀ ವಿವರ್ತನಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ [– ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ]. ವಹ [ಸಂಸಾರಸ್ಥ ಆತ್ಮಾ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಜಹಾಂ ಔರ ಜಬ ಮೋಹರೂಪ, ರಾಗರೂಪ ಯಾ ದ್ವೇಷರೂಪ ಐಸೇ ಅಪನೇ ಭಾವಕೋ ಕರತಾ ಹೈ. ವಹಾಂ ಔರ ಉಸ ಸಮಯ ಉಸೀ ಭಾವಕೋ ನಿಮಿತ್ತ ಬನಾಕರ ಪುದ್ಗಲ ಅಪನೇ ಭಾವೋಂಸೇ ಹೀ ಜೀವಕೇ ಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ [ವಿಶಿಷ್ಟತಾಪೂರ್ವಕ] ಪರಸ್ಪರ ಅವಗಾಹರೂಪಸೇ ಪ್ರವಿಷ್ಟ ಹುಏ ಕರ್ಮಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ.

ಸ್ಥಿತ ಕಾರ್ಮಾಣವರ್ಗಣಾರೂಪ ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧ ಉಸೀ ಕಾಲಮೇಂ ಸ್ವಯಂ ಅಪನೇ ಭಾವೋಂಸೇ ಹೀ ಜೀವಕೇ ಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಪರಸ್ಪರ– ಅವಗಾಹರೂಪಸೇ ಪ್ರವಿಷ್ಟ ಹುಏ ಕರ್ಮಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ. -------------------------------------------------------------------------- ಸ್ನಿಗ್ಧ=ಚೀಕನೇ; ಚೀಕನಾಈವಾಲೇ. [ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷ ಕರ್ಮಬಂಧಮೇಂ ನಿಮಿತಭೂತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಉನ್ಹೇಂ ಸ್ನಿಗ್ಧತಾಕೀ ಉಪಮಾ ದೀ

Page 110 of 264
PDF/HTML Page 139 of 293
single page version

೧೧೦

ಅನನ್ಯಕೃತತ್ವಂ ಕರ್ಮಣಾಂ ವೈಚಿಕ್ರ್ಯಸ್ಯಾತ್ರೋಕ್ತಮ್.

ಯಥಾ ಹಿ ಸ್ವಯೋಗ್ಯಚಂದ್ರಾರ್ಕಪ್ರಭೋಪಲಂಭೇ. ಸಂಧ್ಯಾಭ್ರೇಂದ್ರಚಾಪಪರಿವೇಷಪ್ರಭೃತಿಭಿರ್ಬಹುಭಿಃ ಪ್ರಕಾರೈಃ ಪುದ್ಗಲ– ಸ್ಕಂಧವಿಕಲ್ಪಾಃ ಕಂರ್ತ್ರತರನಿರಪೇಕ್ಷಾ ಏವೋತ್ಪದ್ಯಂತೇ, ತಥಾ ಸ್ವಯೋಗ್ಯಜೀವಪರಿಣಾಮೋಪಲಂಭೇ ಜ್ಞಾನಾವರಣಪ್ರಭೃತಿ– ಭಿರ್ಬಹುಭಿಃ ಪ್ರಕಾರೈಃ ಕರ್ಮಾಣ್ಯಪಿ ಕಂರ್ತ್ರತರನಿರಪೇಕ್ಷಾಣ್ಯೇವೋತ್ಪದ್ಯಂತೇ ಇತಿ.. ೬೬..

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯಥಾಃ] ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ [ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ] ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯೋಂಂಕೀ [ಬಹುಪ್ರಕಾರೈಃ] ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೀ [ಸ್ಕಂಧನಿರ್ವೃತ್ತಿಃ] ಸ್ಕನ್ಧರಚನಾ [ಪರೈಃ ಅಕೃತಾ] ಪರಸೇ ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಬಿನಾ [ದ್ರಷ್ಟಾ] ಹೋತೀ ದಿಖಾಈ ದೇತೀ ಹೈ, [ತಥಾ] ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ [ಕರ್ಮಣಾಂ] ಕರ್ಮೋಂಕೀ ಬಹುಪ್ರಕಾರತಾ [ವಿಜಾನೀಹಿ] ಪರಸೇ ಅಕೃತ ಜಾನೋ.

ಟೀಕಾಃ– ಕರ್ಮೋಂಕೀ ವಿಚಿತ್ರತಾ [ಬಹುಪ್ರಕಾರತಾ] ಅನ್ಯ ದ್ವಾರಾ ನಹೀಂ ಕೀ ಜಾತೀ ಐಸಾ ಯಹಾಂ ಕಹಾ ಹೈ.

ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಅಪನೇಕೋ ಯೋಗ್ಯ ಚಂದ್ರ–ಸೂರ್ಯಕೇ ಪ್ರಕಾಶಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ ಹೋನೇ ಪರ, ಸಂಧ್ಯಾ–ಬಾದಲ ಇನ್ದ್ರಧನುಷ–ಪ್ರಭಾಮಣ್ಡಳ ಇತ್ಯಾದಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧಭೇದ ಅನ್ಯ ಕರ್ತಾಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ ಬಿನಾ ಹೀ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅಪನೇಕೋ ಯೋಗ್ಯ ಜೀವ–ಪರಿಣಾಮಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ ಹೋನೇ ಪರ, ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಕರ್ಮ ಭೀ ಅನ್ಯ ಕರ್ತಾಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ ಬಿನಾ ಹೀ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಕರ್ಮೋಕೀ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕೃತಿ–ಪ್ರದೇಶ–ಸ್ಥಿತಿ–ಅನುಭಾಗರೂಪ ವಿಚಿತ್ರತಾ ಭೀ ಜೀವಕೃತ ನಹೀಂ ಹೈ, ಪುದ್ಗಲಕೃತ ಹೀ ಹೈ.. ೬೬..

--------------------------------------------------------------------------

Page 111 of 264
PDF/HTML Page 140 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ನಿಶ್ಚಯೇನ ಜೀವಕರ್ಮಣೋಶ್ಚೈಕಕರ್ತೃತ್ವೇಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಕರ್ಮದತ್ತಫಲೋಪಲಂಭೋ ಜೀವಸ್ಯ ನ ವಿರುಧ್ಯತ ಇತ್ಯತ್ರೋಕ್ತಮ್.

ಜೀವಾ ಹಿ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಸ್ನಿಗ್ಧತ್ವಾತ್ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧಾಶ್ಚ ಸ್ವಭಾವಸ್ನಿಗ್ಧತ್ವಾದ್ಬಂಧಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಪರಮಾಣು– ದ್ವಂದ್ವಾನೀವಾನ್ಯೋನ್ಯಾವಗಾಹಗ್ರಹಣಪ್ರತಿಬದ್ಧತ್ವೇನಾವತಿಷ್ಠಂತೇ. ಯದಾ ತು ತೇ ಪರಸ್ಪರಂ ವಿಯುಜ್ಯಂತೇ, ತದೋದಿತ–ಪ್ರಚ್ಯವಮಾನಾ -----------------------------------------------------------------------------

[ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರಸೇ] ಅನ್ಯೋನ್ಯ–ಅವಗಾಹಕೇ ಗ್ರಹಣ ದ್ವಾರಾ [ಪರಸ್ಪರ] ಬದ್ಧ ಹೈಂ; [ಕಾಲೇ ವಿಯುಜ್ಯಮಾನಾಃ] ಕಾಲಮೇಂ ಪೃಥಕ ಹೋನೇ ಪರ [ಸುಖದುಃಖಂ ದದತಿ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ] ಸುಖದುಃಖ ದೇತೇ ಹೈಂ ಔರ ಭೋಗತೇ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪುದ್ಗಲಕಾಯ ಸುಖದುಃಖ ದೇತೇ ಹೈಂ ಔರ ಜೀವ ಭೋಗತೇ ಹೈಂ].

ಟೀಕಾಃ– ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜೀವ ಔರ ಕರ್ಮಕೋ ಏಕಕಾ [ನಿಜ–ನಿಜ ರೂಪಕಾ ಹೀ] ಕರ್ತೃತ್ವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಜೀವಕೋ ಕರ್ಮೇ ದ್ವಾರಾ ದಿಯೇ ಗಯೇ ಫಲಕಾ ಉಪಭೋಗ ವಿರೋಧಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ [ಅರ್ಥಾತ್ ‘ಕರ್ಮ ಜೀವಕೋೇ ಫಲ ದೇತಾ ಹೈ ಔರ ಜೀವ ಉಸೇ ಭೋಗತಾ ಹೈ’ ಯಹ ಬಾತ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಘಟಿತ ಹೋತೀ ಹೈ] ಐಸಾ ಯಹಾಂ ಕಹಾ ಹೈ.

ಜೀವ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷ ದ್ವಾರಾ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಪುದ್ಗಲಸ್ಕಂಧ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ, [ವೇ] ಬನ್ಧ–ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ– ಪರಮಾಣುದ್ವಂದ್ವೋಂಕೀ ಭಾಂತಿ–[ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರಸೇ] ಅನ್ಯೋನ್ಯ–ಅವಗಾಹಕೇ ಗ್ರಹಣ ದ್ವಾರಾ ಬದ್ಧರೂಪಸೇ ರಹತೇ ಹೈಂ. ಜಬ ವೇ ಪರಸ್ಪರ ಪೃಥಕ ಹೋತೇ ಹೈಂ ತಬ [ಪುದ್ಗಲಸ್ಕನ್ಧ ನಿಮ್ನಾನುಸಾರ ಫಲ ದೇತೇ ಹೈಂ ಔರ ಜೀವ ಉಸೇ ಭೋಗತೇ ಹೈಂ]– ಉದಯ ಪಾಕರ ಖಿರ ಜಾನೇವಾಲೇ ಪುದ್ಗಲಕಾಯ ಸುಖದುಃಖರೂಪ ಆತ್ಮಪರಿಣಾಮೋಂಕೇ -------------------------------------------------------------------------- ಪರಮಾಣುದ್ವಂದ್ವ= ದೋ ಪರಮಾಣುಓಂಕಾ ಜೋಡಾ; ದೋ ಪರಮಾಣುಓಂಸೇ ನಿರ್ಮಿತ ಸ್ಕಂಧ; ದ್ವಿ–ಅಣುಕ ಸ್ಕಂಧ.